Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | krakowski |
krakowski |
krakowski |
krakowskie |
krakowska |
| D. | krakowskiego |
krakowskiego |
krakowskiego |
krakowskiego |
krakowskiej |
| C. | krakowskiemu |
krakowskiemu |
krakowskiemu |
krakowskiemu |
krakowskiej |
| B. | krakowskiego |
krakowskiego |
krakowski |
krakowskie |
krakowską |
| N. | krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
krakowską |
| Ms. | krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
krakowskiej |
| W. | krakowski |
krakowski |
krakowski |
krakowskie |
krakowska |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | krakowscy |
krakowscy |
krakowskie |
krakowskie |
| D. | krakowskich |
krakowskich |
krakowskich |
krakowskich |
| C. | krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
krakowskim |
| B. | krakowskich |
krakowskich |
krakowskich |
krakowskie |
| N. | krakowskimi |
krakowskimi |
krakowskimi |
krakowskimi |
| Ms. | krakowskich |
krakowskich |
krakowskich |
krakowskich |
| W. | krakowscy |
krakowscy |
krakowskie |
krakowskie |
1. związany z Krakowem - miastem
Definicja
Cytaty
1.a region
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- dystrykt, okręg, powiat, region krakowski; aglomeracja, gmina, ziemia krakowska; województwo krakowskie
- krakowski i chrzanowski, krakowski i katowicki, krakowski i kielecki, krakowski i lubelski, krakowski i małopolski, krakowski i nowosądecki, krakowski i oświęcimski, krakowski i rzeszowski, krakowski i sandomierski, krakowski i śląski, krakowski i tarnowski, krakowski i wadowicki, krakowski i wielicki, krakowski i wrocławski; ziemski krakowski; katowicki i krakowski; krakowski grodzki, krakowski ziemski
Cytaty
|
Zimą ruch koncentruje się w okolicach urządzeń narciarskich. Ich użytkownikami są przede wszystkim mieszkańcy aglomeracji krakowskiej i śląskiej. źródło: NKJP: Strach na szlakach, Dziennik Polski, 2002-04-19 |
|
|
Czy naprawa drogi na terenie powiatu krakowskiego ziemskiego w miejscowości Biały Kościół odbędzie się w ramach gwarancji dotyczących robót wykonywanych w latach 2000-2001? źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 18.03.2004 |
|
|
Był szefem konspiracyjnej Rady Pomocy Żydom (Żegota) w dystrykcie krakowskim. źródło: NKJP: Hubert Ropel, Adam Komorowski: Złota rybko, Gazeta Wyborcza, 1993-04-13 |
|
|
Akademia Rolnicza w Krakowie planuje powołać organizację rolniczą, obejmującą cztery gminy - Lipnicę Wielką, Jabłonkę oraz jedną gminę krakowską i tarnowską. źródło: NKJP: Jolanta Flach: Pod Babią Górą, prasa, 1997 |
Składnia
|
+ | krakowski | + |
|
| szyk: tylko postpozycja | ||||
1.b teatr
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach instytucji znajdujących się na terenie Krakowa lub wydarzeń czy imprez związanych z Krakowem, np. Krakowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami , Krakowski Festiwal Filmowy , Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- krakowski antykwariat, bank, cmentarz, hotel, kantor, klasztor, klub, kopiec, kościół, oddział (banku, firmy...), plac targowy, ratusz, rynek, sąd, supermarket, teatr, uniwersytet, zamek; krakowska biblioteka, dzielnica, firma, galeria, huta, kamienica, kancelaria, kawiarnia, klinika, komenda, opera, parafia, placówka, pracownia, prokuratura, przychodnia, restauracja, siedziba (firmy...), spółka, szkoła, szpital, uczelnia, wszechnica; krakowskie biuro (nieruchomości...), getto, gimnazjum, kino, kuratorium, liceum, lotnisko, mieszkanie, muzeum, osiedle, przedsiębiorstwo, przedszkole; krakowskie ulice, zabytki
- krakowski i małopolski, krakowski i podkrakowski, krakowski i warszawski; największy krakowski, nowy krakowski, piękny krakowski, słynny krakowski, stary krakowski
Cytaty
|
Uczniowie wielokrotnie występowali nie tylko na scenach krakowskich teatrów, ale także w wielu programach telewizyjnych i imprezach organizowanych przez „Piwnicę pod Baranami” czy Teatr Stu. źródło: NKJP: Pchły, koty i nędznicy, Dziennik Polski, 1998-12-16 |
|
|
Separacja rodziców, śmierć ojca, [...], poróżnienie się z matką, relegowanie z krakowskiej uczelni, tarapaty finansowe – wszystko to wywołało w nim wtedy poczucie napiętnowania. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003 |
|
|
Trzeba bowiem przypomnieć, że najstarsze krakowskie getto znajdowało się mniej więcej pomiędzy obecną ulicą Jagiellońską, św. Anny, Szewską, Gołębią i Wiślną. źródło: NKJP: Michał Rożek: Symbolika i magia Krakowa, 2000 |
|
|
Małopolska Regionalna Kasa Chorych obniżyła w tym roku wartość kontraktów zdecydowanej większości krakowskich i małopolskich placówek służby zdrowia. źródło: NKJP: (SIE): Strategia przetrwania, Dziennik Polski, 2003-01-30 |
1.c kopiec
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- krakowski charakter, kopiec, lajkonik, numer (rejestracyjny), pejzaż; krakowska architektura, atmosfera, awangarda, bohema, szopka; krakowskie klimaty, legendy; herb, obwarzanek krakowski
- bardzo, prawdziwie, tradycyjny, typowo krakowski
- krakowski i galicyjski, krakowski i polski; prawdziwy krakowski, specyficzny krakowski
Cytaty
|
Zajmował się głównie opiewaniem piękna zabytkowych miast polskich, a przede wszystkim krakowskiej architektury: kościołów, zaułków, Wawelu. źródło: NKJP: Piotr Sarzyński: Przewodnik po rynku malarstwa, 1999 |
|
|
Prawdziwa krakowska szopka jest bardzo pracochłonna. Musi być budowlą wieżową, powinna odnosić się do architektury Krakowa i oddawać ducha miasta. źródło: NKJP: Wszystkie barwy szopek, Dziennik Polski, 1999-12-03 |
|
|
Młoda, wrażliwa dziewczyna nie najlepiej znosiła te krakowskie klimaty – dusiła się, marzyła o wyrwaniu się z rodzinnego miasta i ucieczce gdzieś w daleki wielki świat. źródło: Korpus IPI PAN: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003 |
|
|
Jacek urodził się i wyrastał w specyficznej i bardzo krakowskiej atmosferze i nigdy - wyjąwszy lata wojny - na długo Krakowa nie opuszczał. źródło: NKJP: Ułan w eterze, Dziennik Polski, 2001-01-27 |
1.d aktor
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- krakowski aktor, architekt, artysta, dziennikarz, historyk, kibic, klezmer, kolekcjoner, kompozytor, konserwator (zabytków), kupiec, malarz, muzyk, piłkarz, poeta, policjant, polityk, profesor, przedsiębiorca, reżyser, rzeźbiarz, sędzia, student, trener, twórca, zawodnik, żak; krakowska aktorka, artystka, kwiaciarka, malarka, poetka; drużyna, elita, inteligencja, młodzież, publiczność, redakcja, rodzina; krakowskie środowisko (akademickie, artystyczne...); krakowscy dominikanie, widzowie, Żydzi; krakowskie dzieci; panowie krakowscy
- krakowski i lwowski, krakowski i warszawski; młody krakowski, popularny krakowski, słynny krakowski, wybitny krakowski, znany krakowski
Cytaty
|
Gościem przedstawienia jasełkowego był znany krakowski aktor Krzysztof Globisz. źródło: NKJP: (GM): Zysk dla szkoły, Dziennik Polski, 2001-02-05 |
|
|
Panie ministrze, fakt, o którym mówił współautor pytania i mój przedmówca, iż ta decyzja zbulwersowała krakowskie środowisko, wynika z dwóch wcześniej istniejących nieprzypadkowych, jak się sądzi, zbiegów okoliczności. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 05.03.1998 |
|
|
U większości osób gołębie budzą mieszane uczucia. Najlepiej wiedzą o tym krakowskie kwiaciarki z Rynku Głównego, które raz prowadzą z nimi wojnę, a raz stają w ich obronie. źródło: NKJP: (JURO): Z mieszanymi uczuciami, Dziennik Polski, 2002-07-16 |
|
|
Dominują malowane z drobiazgowością obrazy z życia krakowskich Żydów, pokazujące obyczaje, święta i codzienność: wnętrza mieszkań, rozmowy, naukę, pracę, zabawy. źródło: NKJP: Dorota Jarecka: Znakomita wystawa, której nie reklamuje nawet najmniejszy plakat, Gazeta Wyborcza, 1995-04-03 |
|
|
Przypominam sobie, że jakiś krakowski profesor, duchowny, podczas telewizyjnej dyskusji na temat grzechu, kobiety i seksu w kulturze Zachodu argumentował, że chrześcijaństwo nigdy nie potępiało ludzkiej cielesności. źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Kobiety uczą kościół, 2007 |
2. związany z Krakowem - władzami miasta
Definicja
Cytaty
2.a magistrat
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- krakowski magistrat, radny, samorząd, urząd (pracy, skarbowy...); krakowska radna, krakowskie władze; powiat; książę, starosta, wicewojewoda, wojewoda krakowski; gmina krakowska
- krakowski i małopolski
Cytaty
|
W zeszłym roku krakowski magistrat zakupił 5 opli vectra, za które zapłacił około 380 tys. zł oraz forda transita - za około 150 tys. zł. źródło: NKJP: (GEG, MADE): Cztery kółka władzy, Dziennik Polski, 2000-10-13 |
|
|
Z pomocą przychodzą także liczni ofiarodawcy, jak np. władze gminy Świątniki. Krakowskie władze nie włączyły się do budowy. źródło: NKJP: (WT): Na drodze do samodzielności, Dziennik Polski, 2000-01-14 |
|
|
To dowód uznania dla pracy krakowskiego urzędu, który jest uważany za jedną z najlepiej funkcjonujących jednostek administracji celnej w Polsce. źródło: NKJP: (STRZ): Nowy stary dyrektor, Dziennik Polski, 2000-01-06 |
|
|
Istotnym wątkiem w naszej działalności jest współpraca z gminą krakowską w obszarach związanych z pozyskiwaniem terenów pod budownictwo, budową mieszkań socjalnych czy społecznych. źródło: NKJP: W interesie rynku, Dziennik Polski, 2002-09-05 |
3. związany z Krakowem - jego mieszkańcami
Definicja
Cytaty
3.a strój
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- krakowski obyczaj, serdak, strój, styl; krakowska czapka, oszczędność, tradycja; język krakowski; gwara, kuchnia, wymowa krakowska; tańce krakowskie
- prawdziwie, typowo krakowski
- krakowski i galicyjski, krakowski i łowicki, krakowski i polski, krakowski i rzeszowski; tradycyjny krakowski
Cytaty
|
Szłam w krakowskim stroju, który mama sprawiła mi na Wielkanoc, i trzymałam szarfę od jednej z poduszek, na których niesiono wota. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998 |
|
|
Zespół w swoim repertuarze ma wiązankę tańców krakowskich, lubelskich, rzeszowskich oraz poloneza i kujawiaka. źródło: NKJP: Dni Liptowskiego Mikulasza, Dziennik Polski, 2003-07-04 |
|
|
Zgodnie z krakowską tradycją, jubileusz uczcić wypada wielce dostojną mową. Mnie wszelako starcza odwagi ledwie na szczyptę wspomnień. źródło: NKJP: Lesław Maleszka: Z „Tygodnikiem Powszechnym” na dobre zaprzyjaźniłem się na początku lat 80. Pamiętam, jak ..., Gazeta Wyborcza, 1995-03-24 |
|
|
Mój ojciec nie był wprawdzie murarzem, ale malarzem pokojowym, rodzice posługiwali się gwarą krakowską, a i ja jej używam, gdy spotykam się z moimi kolegami dorożkarzami. źródło: NKJP: Pół na pół, Dziennik Polski, 2000-12-15 |
|
|
Ostatnią fazą w tym procesie może być redukcja grup \vcs, \vz do postaci \vc, \vz. Redukcja taka, spotykana na południu Polski w wymowie krakowskiej. źródło: NKJP: Alicja Nagórko: Zarys gramatyki języka polskiego, 1996 |
3.b obwarzanek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny państwa, miasta, obszary geograficzne
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | polski |
Połączenia
- obwarzanek, sernik, żurek krakowski; drożdżówka, kaczka, kiszka, maczanka krakowska; ciasteczka, ciastka krakowskie
- prawdziwie krakowski
- tradycyjny krakowski
Cytaty
|
W menu ma być uwzględnione wszystko, co składa się na gastronomiczną sławę i dorobek ucztujących miast: [...] poznańskie kiszki z pyr oraz maczanka krakowska. źródło: NKJP: (KRM): Klub Byłych Stolic, Dziennik Polski, 2000-10-10 |
|
|
Przy lekko słodkawej kawie, przy drożdżówkach zacnych, prawdziwie krakowskich, pogadujemy o życiu i o przypadku, który życiem rządzi. źródło: NKJP: Poprawianie Pana Boga, Dziennik Polski, 2001-12-22 |
|
|
Podaje mnóstwo przepisów. Nie tylko jakieś wyrafinowane „Kaczka krakowska z grzybami” czy „Pieczeń wieprzowa na dziko”, ale też bardzo podstawowe zupy, łamańce, sosy i inne. źródło: Internet |
|
|
Choinka ubrana, jest cudowna, a pierniczki i ciastka krakowskie kapitalnie na niej wyglądają. źródło: Internet |
Składnia
|
|
+ | krakowski | + |
|
| szyk: tylko postpozycja | ||||
Informacja normatywna
Używane w celach marketingowych w nazwach produktów żywności (np. kiełbasa krakowska , kaszka krakowska itp.) jako oznaka czegoś, co jest polskie i tradycyjne.