Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *čelo 'czoło; przednia strona czegoś'
1. część twarzy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Połączenia
- cofnięte, niskie, płaskie, szerokie, wąskie, wydatne, wypukłe, wysokie; gładkie, pomarszczone, zmarszczone; blade, śniade; mokre, rozpalone, spocone, zroszone potem czoło
- czoło i nos, czoło i oczy, czoło i policzki
- blizna, czerwona kropka, guz, tatuaż na środku czoła
- bruzdy, zmarszczki; blizna, rana, szrama; kropelki, krople potu, pot; kosmyk włosów, opaska, przepaska na czole
- czoło pokryło się (kroplami potu, potem...)
- dotknąć czoła
- masować, otrzeć/ocierać, potrzeć/pocierać, przetrzeć/przecierać, wytrzeć/wycierać (dłonią, rękawem); rozciąć czoło
- dotykać czegoś; oprzeć się/opierać się o coś, wspierać się o coś; uderzyć o coś/w coś czołem
- przyłożyć/przykładać, unieść dłoń, rękę do czoła; łysieć od czoła; otrzeć/ocierać pot, odgarnąć/odgarniać, odrzucić włosy z czoła; odgarnąć włosy znad czoła
- coś opada, zsunęło się; zsunąć coś na czoło; całować, pocałować; drapać się, uderzyć się w czoło
- czuć, poczuć coś; kłaść, położyć (dłoń, rękę); zrobić znak krzyża na czole; przeciągnąć, przejechać, przesunąć (dłonią, ręką) po czole
Cytaty
|
W rozmowie Janda marszczy czoło w sposób znany ze wszystkich filmów i stara się dokładnie zrozumieć, o czym mówimy. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989 , 2006 |
|
|
Starzec podpierał się długim kijem. Połowę twarzy od czoła do czubka nosa skrywała mu ciemna przepaska. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Orkiestra w wytłuszczonych smokingach dręczyła szlagiery Gniatkowskiego, pijany kontrabasista przysypiał i od czasu do czasu walił czołem w pudło instrumentu. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007 |
|
|
[...] zamoczyła znów ściereczkę w misce z wodą i zmieniła mu chłodny okład na czole. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006 |
|
|
Mężczyźni są wysokiego wzrostu, ich wygolone twarze odznaczają się prostymi, typowo greckimi nosami oraz wysokimi czołami. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski, Opowieści biblijne, 1963 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czoło |
czoła |
|
| D. | czoła |
czół |
|
| C. | czołu |
czołom |
|
| B. | czoło |
czoła |
|
| N. | czołem |
czołami |
|
| Ms. | czole |
czołach |
|
| W. | czoło |
czoła |
2. pochodu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Połączenia
- czoło grupy, karawany, kolumny, orszaku, pochodu, rajdu, stawki, wyścigu...
- wychodzić na czoło czegoś
Cytaty
|
Mrok gęstniał, Erwin zbliżał się już do czoła pochodu, do wozów, które ciągnęły zmęczone konie [...]. źródło: NKJP:Andrzej Zbych (Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan): Stawka wieksza niż życie, 2000 |
|
|
Batalion morski został wysunięty na czoło kolumny wojsk wycofujących się z Zambrowa do Ostrowa Mazowieckiego. źródło: NKJP: Jerzy Przybylski: Marynarze w walce o niepodległość Polski (1918-1920), 1999 |
|
|
Chodziarz w biało-czerwonym stroju przyspiesza, wielkimi susami wychodzi na czoło grupy. źródło: NKJP: Rafał Stanowski: Sprawozdawcy, Dziennik Polski, 2001-04-14 |
|
|
Prowadzący kolarze pomieszali się z zasadniczą grupą i przez chwilę nikt nie wiedział, kto jedzie na czele wyścigu. źródło: NKJP: Dariusz Wołowski: KOLARSTWO - 49. TOUR DE POLOGNE, Gazeta Wyborcza, 1992-09-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czoło |
czoła |
|
| D. | czoła |
czół |
|
| C. | czołu |
czołom |
|
| B. | czoło |
czoła |
|
| N. | czołem |
czołami |
|
| Ms. | czele |
czołach |
|
| W. | czoło |
czoła |
Składnia
|
+ | czoło | + |
CZEGO
|
3. bastionu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przód |
Połączenia
- (fort) o dwóch czołach; z dwoma czołami
- czoło bastionu, szańca; balkonu, parapetu; lokomotywy, pociągu, wagonu; łodzi; bieżnika, opony...; jęzora, lawiny, lądolodu, lodowca, moreny; fali
- czoła i barki (bastionu)
- krawędź, powierzchnia czoła (lodowca); styk czół (bastionu)
- przebiegający, usytuowany, zlokalizowany wzdłuż czół
Cytaty
|
Do tej pory przeprowadzono już kompleksowe oczyszczanie wałów czoła fortu z kilku tysięcy drobnych samosiewów i roślinności zielnej [...]. źródło: NKJP: (MAŁ): Pieszczenie wału, Dziennik Polski, 1999-10-26 |
|
|
Pradolina - dawna dolina, na niektórych odcinkach obecnie opuszczona, powstała równolegle do czoła lądolodu wskutek erozyjnej działalności rzeki odprowadzającej niegdyś wody roztopowe oraz wody rzek płynących ku czołu lądolodu. źródło: NKJP: Stanisław Laskowski: Wartość użytkowa gleb gminy Praszka, 1998 |
|
|
Na powierzchni górnej masywu ziemnego bastionu, wzdłuż jego czół i barków, zlokalizowane były artyleryjskie i strzeleckie stanowiska ogniowe, osłonięte kamiennymi lub ziemnymi przedpiersiami („parapetami”). źródło: NKJP: Ryszard Henryk Bochenek: Twierdza Jasna Góra, 1997 |
|
|
Sezonowe oscylacje położenia czół lodowców są wyraźniejsze w rejonach klimatów umiarkowanych, gdzie ablacja osiąga wyższe wartości [...], a szybszy ruch jest wynikiem poślizgu po podłożu. źródło: NKJP: Jacek Jania: Glacjologia : nauka o lodowcach, 1993 |
|
|
Handlowcy przyznają, że starają się zwrócić uwagę kupujących na okazje z upominkami, dlatego promowane artykuły eksponowane są w najważniejszych miejscach: na czołach regałów oraz [...] w miejscach, gdzie klienci zwykle się zatrzymują, rozglądając w poszukiwaniu towaru. źródło: NKJP: Adam Grzeszak: Gratis, ale nie za darmo, Polityka, 2005-01-22 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czoło |
czoła |
|
| D. | czoła |
czół |
|
| C. | czołu |
czołom |
|
| B. | czoło |
czoła |
|
| N. | czołem |
czołami |
|
| Ms. | czole |
czołach |
|
| W. | czoło |
czoła |
Składnia
|
|
+ | czoło | + |
CZEGO
|
4. klasyfikacji
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność
Połączenia
- czoło klasyfikacji, kolejki, listy, punktacji, rankingów, rywalizacji, tabeli, wyników
- wybić się, wyjść, wysunąć się na czoło klasyfikacji, listy, tabeli...
Cytaty
|
Po dwóch rundach Szachowych Mistrzostw Nakła, na czele klasyfikacji znajduje się trzech zawodników [...]. źródło: NKJP: TR: Szachowe Mistrzowstwa Nakła, Nakielski Czas, 2002-04-03 |
|
|
Ruszyliśmy grupą. Co odważniejsi i pewniejsi własnych możliwości wysforowali się na czoło. źródło: NKJP: Towarzystwo kroków, Dziennik Polski, 2002-04-12 |
|
|
Już w pierwszych meczach na czoło rywalizacji niespodziewanie wysunęła się jedenastka Wichra Płonia, który pokonał Brzezie 2:0 [...]. źródło: NKJP: (sem): Raciborski puchar, Nowiny Raciborskie, 2003-07-03 |
|
|
Na czoło tabeli wysunęli się zakopiańczycy, wykorzystując absencję dotychczasowego lidera [...]. źródło: NKJP: (RL): Nowotarska NBA, Dziennik Polski, 2001-04-11 |
|
|
[...] wysoka ocena przyznana Polsce w okresowym raporcie Komisji Europejskiej na temat postępów w przygotowaniach do członkostwa oraz w strategii rozszerzenia wysunęła nasz kraj na czoło listy kandydatów do Unii. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.12.2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czoło |
czoła |
|
| D. | czoła |
czół |
|
| C. | czołu |
czołom |
|
| B. | czoło |
czoła |
|
| N. | czołem |
czołami |
|
| Ms. | czele |
czołach |
|
| W. | czoło |
czoła |
Składnia
|
|
+ | czoło | + |
CZEGO
|