UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oplatać

Chronologizacja

1564, SPXVI

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplatam
 oplatamy
2 os. oplatasz
 oplatacie
3 os. oplata
 oplatają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplatałem
+(e)m oplatał
 oplatałam
+(e)m oplatała
 oplatałom
+(e)m oplatało
 oplataliśmy
+(e)śmy oplatali
 oplatałyśmy
+(e)śmy oplatały
2 os. oplatałeś
+(e)ś oplatał
 oplatałaś
+(e)ś oplatała
 oplatałoś
+(e)ś oplatało
 oplataliście
+(e)ście oplatali
 oplatałyście
+(e)ście oplatały
3 os. oplatał
 oplatała
 oplatało
 oplatali
 oplatały

bezosobnik: oplatano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę oplatał
będę oplatać
 będę oplatała
będę oplatać
 będę oplatało
będę oplatać
 będziemy oplatali
będziemy oplatać
 będziemy oplatały
będziemy oplatać
2 os. będziesz oplatał
będziesz oplatać
 będziesz oplatała
będziesz oplatać
 będziesz oplatało
będziesz oplatać
 będziecie oplatali
będziecie oplatać
 będziecie oplatały
będziecie oplatać
3 os. będzie oplatał
będzie oplatać
 będzie oplatała
będzie oplatać
 będzie oplatało
będzie oplatać
 będą oplatali
będą oplatać
 będą oplatały
będą oplatać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oplatajmy
2 os. oplataj
 oplatajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oplatałbym
bym oplatał
 oplatałabym
bym oplatała
 oplatałobym
bym oplatało
 oplatalibyśmy
byśmy oplatali
 oplatałybyśmy
byśmy oplatały
2 os. oplatałbyś
byś oplatał
 oplatałabyś
byś oplatała
 oplatałobyś
byś oplatało
 oplatalibyście
byście oplatali
 oplatałybyście
byście oplatały
3 os. oplatałby
by oplatał
 oplatałaby
by oplatała
 oplatałoby
by oplatało
 oplataliby
by oplatali
 oplatałyby
by oplatały

bezosobnik: oplatano by

bezokolicznik: oplatać

imiesłów przysłówkowy współczesny: oplatając

gerundium: oplatanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: oplatający

imiesłów przymiotnikowy bierny: oplatany

odpowiednik aspektowy: opleść

Pochodzenie

Zob.  pleść 

1.a liną

Definicja

okręcać dookoła czegoś lub kogoś różne przedmioty lub części tego samego przedmiotu, jednocześnie krzyżując je ze sobą w ten sposób, że zaczepiają się o siebie i trudno je rozdzielić

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  omotywać, oplątywać
hiperonimy:  owijać

Połączenia

  • oplatać coś drutem, sznurem, sznurkiem

Cytaty

Stąd pochodzili maziarze i najlepsi druciarze, którzy potrafili misternie oplatać drutem gliniane garnki, a za pracą wędrowali po całym Podhalu [...].

źródło: NKJP: Ryszard M. Remiszewski: Wędrówki niecodzienne, Dziennik Polski, 2005-03-11

Niektórzy decydują się na oświetlenie jednego czy dwóch iglaków przed domem, inni oplatają sznurami lampek całe domy czy ogrodzenia gospodarstw.

źródło: NKJP: (dom): Tanie oświetlanie, Gazeta Krakowska, 2004-01-23

Innym zapustnym obrzędem jest wodzenie niedźwiedzia - uczestnicy ceremonii plotą słomiane powrósła i oplatają nimi wybranego mężczyznę.

źródło: NKJP: (grysz): Zagospodarować dziedzictwo, Gazeta Krakowska, 2001-12-03

Składnia

bez ograniczeń + oplatać +
KOGO/CO + CZYM

1.b o linie

Definicja

okręcać się dookoła czegoś lub kogoś, jednocześnie krzyżując się ze sobą i zaczepiając się o siebie, stając się w ten sposób trudnym do rozdzielenia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  omotywać, oplątywać

Połączenia

  • lina, (dzikie) wino, winorośl oplata coś; korzenie, pędy, pnącza oplatają coś

Cytaty

Pędy roślin, nie mieszcząc się w wyznaczonym im miejscu, oplatały balustrady, wiły się dokoła kolumienek [...].

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Pnącza oplatały altanki, z których wystawały rowery.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

Dzikie wino oplatające werandę przybrało barwy purpury i żółci, gałązki zaglądają tu do mnie przez otwarte okno.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Sprawa Niny S., 2009

Płetwonurek z „Jerzego” kilkakrotnie próbował dostać się do [...] wnętrza. Uniemożliwiają to jednak liny i sieci oplatające wrak.

źródło: NKJP: Jacek Sieński: Tragedia na łowisku, Dziennik Bałtycki, 1999-04-21

Szczególny to drut; jeśli rozciągnie się go na kilka metrów, człowiek wpada, zaplątuje się i koniec. Każdy kolejny ruch ciała sprawia, że drut oplata go jeszcze bardziej.

źródło: NKJP: 15 metrów do Europy, Dziennik Polski, 2003-01-24

Składnia

bez ograniczeń + oplatać +
KOGO/CO

2. rękami

Definicja

książk. 
otaczać kogoś lub coś zagiętymi kończynami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oplątywać

Połączenia

  • oplatać coś nogami, ramionami, rękami

Cytaty

Kobieta oplata go nogami wokół pasa, a rękoma trzyma się jego barków.

źródło: NKJP: Internet

Odchyliła się do tyłu i oparła plecami o ścianę. Podciągnęła kolana pod brodę.
– Gdzie mieszkasz? – zapytała, oplatając nogi rękami.

źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008

Mocno przywarła do niego, oplatając ramionami i szukając ustami jego ust.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Składnia

bez ograniczeń + oplatać +
KOGO/CO + CZYM

3. drogami

Definicja

książk. 
łączyć ze sobą drogi, nadajniki, przewody lub kanały służące do przemieszczania lub przesyłania jakichś obiektów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oplątywać

Połączenia

  • oplatać coś siecią (dróg)

Cytaty

Adams rozpoczął projekt oplatania kraju siecią dróg i kanałów.

źródło: NKJP: Internet

Oplatanie Nowego Sącza siecią darmowego internetu jest sprawą niezwykle ważną dla rozwoju miasta jako ośrodka akademickiego oraz jako centrum ruchu turystycznego.

źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Złapać ludzi w sieć, Gazeta Krakowska, 2007-04-13

Trzeba zmienić przebieg instalacji nagłośnieniowej oplatającej cały stadion.

źródło: NKJP: JOD: Już betonują fundamenty, Gazeta Poznańska, 2003-06-21

Wkrótce przyszła pora na budowę elektrycznych kolejek podmiejskich, które z czasem rozwinęły się, oplatając siecią linii cały region [...].

źródło: NKJP: Internet

Składnia

bez ograniczeń + oplatać +
CO + CZYM

4. intrygami

Definicja

książk. 
powodować, że określona negatywna sytuacja lub stan zaczyna intensywnie wpływać na różne aspekty funkcjonowania osoby lub obiektu, o którym mowa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  oplątywać

Połączenia

  • oplatać kogoś siecią (zależności)

Cytaty

Od jawnych represji wolał stosować zakulisowe naciski, szantaże, przekupstwa, oplatać ludzi pajęczyną powiązań i zależności.

źródło: NKJP: Marcin Wojciechowski: Pomarańczowy majdan, 2006

Kierkegaard oplata nas siecią paradoksów, mówi o uczuciu bezgranicznej trwogi, jakiej doznawać musi egzystencja w obliczu Stwórcy, przedstawia jasno ryzyko wiary.

źródło: NKJP: Jan Tomkowski: Ciemne skrzydła Ikara. Eseje o rozpaczy, 2009

Pomysłem powojennych twórców Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, a potem Europejskiej Unii Gospodarczej, było nie tylko stworzenie wielkiego obszaru gospodarczego, ale nade wszystko oplatanie Niemiec siecią europejskich zależności [...].

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

Składnia

bez ograniczeń + oplatać +
KOGO/CO + CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 16.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN