UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

toniczny

Chronologizacja

1861, SJPWil

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	toniczny	toniczny	toniczny	toniczne	toniczna
D.	tonicznego	tonicznego	tonicznego	tonicznego	tonicznej
C.	tonicznemu	tonicznemu	tonicznemu	tonicznemu	tonicznej
B.	tonicznego	tonicznego	toniczny	toniczne	toniczną
N.	tonicznym	tonicznym	tonicznym	tonicznym	toniczną
Ms.	tonicznym	tonicznym	tonicznym	tonicznym	tonicznej
W.	toniczny	toniczny	toniczny	toniczne	toniczna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	toniczni	toniczni	toniczne	toniczne
D.	tonicznych	tonicznych	tonicznych	tonicznych
C.	tonicznym	tonicznym	tonicznym	tonicznym
B.	tonicznych	tonicznych	tonicznych	toniczne
N.	tonicznymi	tonicznymi	tonicznymi	tonicznymi
Ms.	tonicznych	tonicznych	tonicznych	tonicznych
W.	toniczni	toniczni	toniczne	toniczne

Pochodzenie

internac.

ang. tonic

fr. tonique

niem. tonisch

z gr. tonikós 'napięty, głosowy'

Nie można wykluczyć bezpośredniego zapożyczenia z języka francuskiego.

1. w muzyce

Definicja

muz.

związany z toniką - głównym dźwiękiem gamy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

Pierwszą część Kyrie i całą mszę kończy miękki akord toniczny z dodaną sekstą [...].

źródło: NKJP: Stanisław Dąbek: Twórczość mszalna kompozytorów polskich XX wieku: 1900-1995, 1996

Marsz rozpoczyna się naśladowaniem melosu wojskowej trąbki, naśladowaniem fanfary opartej na dźwiękach rozłożonego trójdźwięku tonicznego.

źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski: siedem szkiców, 2005

A jednak pierwsza piosenka Beatlesów nagrana z Ringo „Love Me Do” stała się tą, która przebiła się na brytyjską listę przebojów. Ringo nie wzbogacił może tonicznej gamy Beatlesów; narzucił im jednak nowy styl.

źródło: NKJP: Ludwik Stomma: Czołem Ringo!, Polityka, 2000-07-08

Składnia

Rz	+	toniczny	+
szyk: neutralny

2. w językoznawstwie

Definicja

jęz.

związany ze zmianą wysokości brzmienia sylaby lub zmianą intonacji sylaby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Połączenia

akcent, język toniczny; intonacja, sylaba toniczna

Cytaty

	Ani sylabiczny, ani sylabotoniczny, ani toniczny rytm rządzi takim układem, jakże typowym dla Przybosia [...]. źródło: NKJP: Kazimierz Wyka: Rzecz wyobraźni, 1959
	[...] akcent łaciński miał charakter toniczny, tak samo, jak to było w języku greckim. źródło: NKJP: Internet
	Poezja ukazuje się nam zazwyczaj w płaszczu utkanym z różnych miar: sylab, akcentów tonicznych, cezur, strof, pieśni, rapsodów. źródło: NKJP: Jerzy Stempowski: Szkice literackie. Klimat życia i klimat literatury : 1948-1967, 1988
	W językach tonicznych, a więc takich, w których intonacja czyli wysokość dźwięku pełni funkcję dystynktywną, wyróżniamy tony dynamiczne i rejestrowe. źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rz	+	toniczny	+
szyk: neutralny

3. w literaturoznawstwie

Definicja

lit.

związany z tonizmem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

Połączenia

wiersz toniczny

Cytaty

	Toniczny wiersz Kasprowicza (materiał z dwu wymienionych wyżej zbiorów) budowany jest z rozmiarów 7-, 8- i 9-sylabowych. źródło: Teresa Dobrzyńska, Zdzisława Kopczyńska: Polski wiersz toniczny, Pamiętnik Literacki, 1977 (bazhum.muzhp.pl)
	Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, rzadko ujawniała bezpośrednią, kobiecą emocjonalność. Uprawiała więc bardzo szczególną poezję metafizyczną, magiczną. Stała się mistrzynią wiersza tonicznego (tonizm), największą w poezji polskiej obok Jana Kasprowicza. źródło: NKJP: Internet
	Panie profesorze, ja wciąż uważam, że wiersz jest toniczny. źródło: Internet: m.piekielni.pl
	Pierwsze wiersze toniczne zaczęły powstawać już w epoce romantyzmu. źródło: Internet: bryk.pl

4. w medycynie

Definicja

med.

związany z napięciem tkanek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Połączenia

kurcz, napad, skurcz toniczny

Cytaty

Toniczny skurcz tych włókien wpływa na opór przepływu krwi [...].

źródło: NKJP: Jacek Grzybowski: Biologia rany oparzeniowej, 2001

W kurczach tonicznych występuje przez pewien czas wzmożone napięcie mięśni.

źródło: NKJP: Internet

Napady drgawkowe, najczęstsza postać ataków padaczkowych, rozpoczynają się utratą świadomości i kontroli nad ruchami ciała oraz drgawkami tonicznymi i klonicznymi wszystkich kończyn.

źródło: NKJP: Iza Bednarz: Z drżeniem patrzę, Gazeta Wyborcza, 1997-06-30

Składnia

Rz	+	toniczny	+
szyk: neutralny

Data ostatniej modyfikacji: 17.05.2016