Chronologizacja
Pochodzenie
może płn. psł. *tęžarъ
1. waga
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | waga |
Połączenia
- duży, ogromny, znaczny ciężar; ciężar ładunkowy; dopuszczalny; brutto, netto
- ciężar iluś kilogramów, ton...
- ciężar bagażu, ciała, towaru...
- ciężar czegoś wynosi ileś
- dźwigać; mierzyć, określić, oszacować ciężar; coś ma ciężar; coś wytrzymuje ciężar (np. kilku kilogramów); czuć; zmniejszyć, zwiększyć ciężar czegoś
- uginać się, osunąć się pod ciężarem czegoś
Cytaty
|
Kalias niby piłka staczał się po urwistym zboczu, chwytając dłońmi kolczaste gałęzie. Lecz te rwały się pod jego ciężarem. źródło: NKJP: Halina Rudnicka: Uczniowie Spartakusa |
|
|
[...] zważyli sanie. Marka miały ciężar siedemdziesięciu pięciu kilogramów, Wojtka stu piętnastu. źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal , Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun |
|
|
[...] zmniejszy się ciężar urządzeń ochronnych, np. skafandrów, które wskutek innego składu atmosfery i zbyt wysokiej temperatury są niezbędne dla astronautów opuszczających wnętrze rakiety. źródło: NKJP: Bolesław Gomółka: Wszechświat nr 7-8 - Eklogia planet - Wenus i Marsa |
|
|
Ostrożnie opuścił całą stopę i przeniósł na nią ciężar ciała. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ciężar |
ciężary |
|
| D. | ciężaru |
ciężarów |
|
| C. | ciężarowi |
ciężarom |
|
| B. | ciężar |
ciężary |
|
| N. | ciężarem |
ciężarami |
|
| Ms. | ciężarze |
ciężarach |
|
| W. | ciężarze |
ciężary |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | ciężar | + |
CZEGO
|
2. przedmiot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar
Połączenia
- duży, ogromny, wielki ciężar
- podnieść, przesunąć, unieść; dźwigać, nieść, taszczyć ciężar; podnosić, podrzucać, przerzucać ciężary
Cytaty
|
Oni dotąd ciężary dźwigali ręcznie krzycząc: dajosz, i dlatego nawet kiedy za nich ciągnie maszyna, zachowują się jakby sami ciągnęli. źródło: NKJP: Torańska Teresa: Oni, 1985 |
|
|
Dzieci małe, dziesięcioletnie i młodsze, obsługują niebezpieczne maszyny rolnicze, dźwigają ciężary ponad normę, pracują w warunkach szkodliwych dla zdrowia. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.03.1996 |
|
|
Z przeprowadzonych ostatnio badań wynika, że ludzie, którzy podnosili niezbyt duże ciężary, już po pierwszych zajęciach byli mniej spięci, a ich humory i samopoczucie znacznie się poprawiały. źródło: NKJP: Paulina Karolak: Zdrowie, Cosmopolitan, nr 2, 2001 |
|
|
Zakładano mi ciężary na nogi, wsiadałem na rower i badano pracę serca. źródło: NKJP: Wojciech Szatkowski: Zakopiańscy olimpijczycy - 180 tysięcy kilometrów na nartach Józef Łuszczek, Tygodnik Podhalański, nr 11, 1999 |
|
|
Wlokąc ciężary po bruku, zgięci, oglądali się z obawą na boki, porzucali towar pod murem i biegli z powrotem. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ciężar |
ciężary |
|
| D. | ciężaru |
ciężarów |
|
| C. | ciężarowi |
ciężarom |
|
| B. | ciężar |
ciężary |
|
| N. | ciężarem |
ciężarami |
|
| Ms. | ciężarze |
ciężarach |
|
| W. | ciężarze |
ciężary |
Inne uwagi
Zwykle lm
3. przykre uczucie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- olbrzymi, wielki; wieloletni; dojmujący, nieznośny, przygniatający ciężar
- ciężar trosk, win, zbrodni...; lat, starości
- ciężar nad siły, ponad siły
- ciężar na sercu, w sercu
- pozbyć się ciężaru
- dźwigać, zrzucić ciężar; przerzucić ciężar na kogoś
Cytaty
|
Ziemba i Stryjek zawzięcie milczeli, jakby przytłoczeni ciężarem niewyobrażalnego nieszczęścia. źródło: Korpus PWN: Leon Pawlik: Ankara |
|
|
Umieć mądrze nieść ciężar swojej ograniczoności i małości, kto wie, czy to nie trudniej, niż dźwigać wielkość. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Legendy nowoczesności |
|
|
Wolność pociąga za sobą odpowiedzialność i ciężar osamotnienia, poddanie się przywództwu daje poczucie wspólnoty i uwalnia od winy. źródło: NKJP: Józef Tischner: Świat ludzkiej nadziei |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ciężar |
ciężary |
|
| D. | ciężaru |
ciężarów |
|
| C. | ciężarowi |
ciężarom |
|
| B. | ciężar |
ciężary |
|
| N. | ciężarem |
ciężarami |
|
| Ms. | ciężarze |
ciężarach |
|
| W. | ciężarze |
ciężary |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
|
+ | ciężar | + |
CZEGO
|
4. obowiązek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
Połączenia
- duży, wielki; główny ciężar
- ciężar odpowiedzialności, obowiązków; macierzyństwa, ojcostwa, rodzicielstwa; opieki, wychowania
- ciężar kogoś przygniata; na kogoś spada; na kimś spoczywa
- wziąć/brać, przyjąć na siebie ciężar; podźwignąć, udźwignąć, unieść; przejąć; przerzucić na kogoś; zdjąć z kogoś; nałożyć na kogoś ciężar
- obarczyć kogoś ciężarem czegoś
- ująć sobie ciężaru
Cytaty
|
Ciężary macierzyństwa są przeogromne i próżno szukać ceny, którą można by je opłacić [...] źródło: NKJP: Ewa Borecka: Nie poświęcajmy się |
|
|
[...] młodzi ponoszą znaczny ciężar opieki nad seniorami w sytuacji zmniejszonej sprawności i potrzeby pielęgnacji. źródło: NKJP: (ika łup): Życie - nr 21.01 - Obyczaje |
|
|
Ciężar współczesnej poważnej akcji ratunkowej, w której coraz większą rolę odgrywa specjalistyczny sprzęt, spoczywa więc w głównej mierze na zawodowych ratownikach. źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach |
|
|
Nieliczna sieć sklepów spółdzielczych musiała w dużej części dźwigać ciężar zaopatrywania ludności stolicy w niezbędne towary [...] źródło: NKJP: Maria Rydzewska: Kronika Warszawy - nr 3 - Zaopatrzenia Warszawy w żywność Wczasie oblężenia we wrześniu 1939 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ciężar |
ciężary |
|
| D. | ciężaru |
ciężarów |
|
| C. | ciężarowi |
ciężarom |
|
| B. | ciężar |
ciężary |
|
| N. | ciężarem |
ciężarami |
|
| Ms. | ciężarze |
ciężarach |
|
| W. | ciężarze |
ciężary |
Składnia
|
|
+ | ciężar | + |
CZEGO
|
5. prawny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
Połączenia
- ciężary pańszczyźniane, podatkowe; gruntowe; finansowe; publiczne
- ciężar danin, podatków
- ciężar na rzecz Kościoła, na rzecz monarchii, na rzecz państwa...
- ponosić; zmniejszać, zwiększać ciężary
Cytaty
|
[...] wpłacali do skarbu czynsz bądź ponosili inne ciężary na rzecz Rzeczypospolitej w wysokości odpowiedniej do dochodów [...] źródło: NKJP: Tadeusz Szulc: Z badań nad egzekucją praw. (Podstawa ustawodawcza egzekucji dóbr, jej interpretacja i nowelizacja na sejmach za panowania Zygmunta II Augusta) |
|
|
Zainicjowana przez rząd przebudowa systemu podatkowego ma przede wszystkim na celu: - upowszechnienie płacenia podatków, czyli głównie doprowadzenie do tego, aby ciężar podatków ponosili również ci, którym udawało się ich legalnie lub nielegalnie unikać źródło: NKJP: Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej |
|
|
[...] faraon odrzucił ich prośbę z oburzeniem, za karę zaś zwiększył Izraelitom ciężary pańszczyźniane, każąc im nie tylko wyrabiać dotychczasową normę cegieł, lecz nawet dostarczać słomy do ich wzmocnienia. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne |
|
|
Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem rzeczy źródło: NKJP: Kodeks cywilny |
|
|
Od początku jej istnienia ciężar utrzymania kościoła pokrywała społeczność [...] źródło: NKJP: Dziennik Polski - 2002-05-16 - Podkarpacie - Żelazne krowy, Tatarzy i kościoły |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | ciężar |
ciężary |
|
| D. | ciężaru |
ciężarów |
|
| C. | ciężarowi |
ciężarom |
|
| B. | ciężar |
ciężary |
|
| N. | ciężarem |
ciężarami |
|
| Ms. | ciężarze |
ciężarach |
|
| W. | ciężarze |
ciężary |
Inne uwagi
Zwykle lm
Składnia
|
|
+ | ciężar | + |
CZEGO
|