Chronologizacja
Pochodzenie
st.czes. poručník '(prawny) zastępca, pełnomocnik'
Forma staroczeska od czasownika poručiti 'powierzyć, przekazać, dać pod opiekę'; zob. poruczyć
Definicja
Noty o użyciu
Jeżeli wyrazu porucznik używamy w odniesieniu do kobiety, we wszystkich kontekstach może występować forma równokształtna z M. lp., a wyraz może przyłączać formy żeńskie czasownika i przymiotnika, np. porucznik przyszła , spotkanie z nową porucznik, Anną Kowalską . Może też zostać zachowana odmiana i składnia charakterystyczna dla rzeczowników rodzaju m1, np.: spotkanie z nowym porucznikiem, Alicją Kowalską .
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | oficer |
Połączenia
- amerykański, niemiecki, polski...; młody porucznik
- porucznik Filipiak, Jarosiński, Wojtczak...
- porucznik artylerii, lotnictwa, marynarki wojennej, rezerwy
- kapitan i porucznik
- obywatel, pan, towarzysz porucznik
- mundur; rozkaz; oddział; stopień; (groźny, ostry) głos porucznika
- awans na porucznika
- porucznik dowodzi kimś/czymś; zginął
- awansować na porucznika
Cytaty
|
Dowodzący w Kisunach porucznik Burakowski korzystał z wieży jedynie podczas inspekcji, czyli najwyżej raz w tygodniu. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008 |
|
|
Potem przychodzi front serbski, włoski, przychodzi awans na podporucznika, zaś niedługo potem – porucznika. źródło: NKJP: redakcja: Tajemnice generała Karcza, Tygodnik Ciechanowski, 2005-02-02 |
|
|
[...] zagadnął spotkanego przed miastem oficera: źródło: NKJP: Internet |
|
|
[...] na odstrzał idą szeregowcy, a nie sierżanci, porucznicy, nie wspominając już o kapitanach. źródło: NKJP: Matt Murray: Na Wall Street poleciały głowy, Gazeta Wyborcza, 1995-01-02 |
|
|
Narada [...] generalskich pretorianów Himmlera zakończyła się decyzją: przebieramy się w mundury Wehrmachtu, przyszywamy dystynkcje poruczników i kapitanów rezerwy oraz poddajemy się aliantom wraz z armią marszałka lotnictwa Alfreda Kesselringa! źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | porucznik |
porucznicy |
ndepr |
| poruczniki |
depr | ||
| D. | porucznika |
poruczników |
|
| C. | porucznikowi |
porucznikom |
|
| B. | porucznika |
poruczników |
|
| N. | porucznikiem |
porucznikami |
|
| Ms. | poruczniku |
porucznikach |
|
| W. | poruczniku |
porucznicy |
ndepr |
| poruczniki |
depr |