UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pozytywizm

Chronologizacja

1840, Dziennik Mód Paryskich, books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. pozytywizm
pozytywizmy
D. pozytywizmu
pozytywizmów
C. pozytywizmowi
pozytywizmom
B. pozytywizm
pozytywizmy
N. pozytywizmem
pozytywizmami
Ms. pozytywizmie
pozytywizmach
W. pozytywizmie
pozytywizmy

Inne uwagi

Zwykle lp

1. epoka

Definicja

okres w dziejach literatury i sztuki europejskiej trwający od lat 40. XIX w. do lat 80. XIX wieku, oparty na filozofii empiryzmu, materializmu, głoszący hasła utylitaryzmu, pracy u podstaw i pracy organicznej

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.
Ms. lp wymawiany: [pozytywiźmie] lub [pozytywizmie].

Wymowa

[pozytywism] lub [pozytywizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  epoka, okres

Połączenia

  • polski; wczesny pozytywizm
  • przedstawiciel, twórca; filozofia, literatura; duch; czas, doba, epoka; idea; krytyka; nurt; wpływ pozytywizmu

Cytaty

Po okresie pozytywizmu przychodzi jako reakcja tzw. Młoda Polska.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968

Biografię autora, umieszczoną na tle epoki, a mówiąc ściślej - na tle dwóch epok: pozytywizmu i Młodej Polski, dopełniają informacje dotyczące jego twórczości.

źródło: NKJP: Anna Wereszczyńska: Ostatni Mohikanin drobnej szlachty i niezrównany monografista Żydów. Żywot Klemensa Junoszy-Szaniawskiego, 2008

W Anglii najwybitniejszym przedstawicielem pozytywizmu był teoretyk liberalizmu, ekonomista, etyk i logik wsławiony opracowaniem tzw. logiki eliminacyjnej - John Stuart Mill (1806-1873).

źródło: NKJP: Jerzy Szacki: Historia myśli socjologicznej, 2002

W tej fazie formowania się ruchu takie użycia wyrazów „tendencja”, „tendencyjność”, „tendencyjny” prosto się tłumaczą, skoro określał się on negatywnie wobec programów i utworów wczesnego pozytywizmu.

źródło: NKJP: Michał Głowiński: Ekspresja i empatia, 1997

Postulat stworzenia pozytywnej nauki społecznej, wolnej od metafizycznej spekulacji i wykrywającej prawa na podstawie metodycznej obserwacji faktów wydawał się bardzo atrakcyjny, jednak już we wczesnym pozytywizmie ujawniły się zasadnicze dylematy, które dawały o sobie znać.

źródło: NKJP: Krystyna Rembowska: Kultura w tradycji i we współczesnych nurtach badań geograficznych, 2002

2. prąd

Definicja

prąd ideowy, literacki i artystyczny połowy XIX w., charakteryzujący się kultem nauki, empiryzmem, utylitaryzmem, realizmem

Noty o użyciu

Zapisywane również wielką literą.
Ms. lp wymawiany: [pozytywiźmie] lub [pozytywizmie].

Wymowa

[pozytywism] lub [pozytywizm]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka prądy, kierunki i kategorie artystyczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka literatura

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Połączenia

  • krytyka; nurt; wpływ pozytywizmu

Cytaty

W poezji nurt pozytywizmu reprezentuje Adam Asnyk. Jest to poezja programowa i refleksyjna, surowa i pełna prostoty.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968

W drugiej połowie XIX wieku pozytywizm stał się niezwykle popularną filozofią.

źródło: NKJP: Michał Heller: Podglądanie wszechświata, 2008

Po klęsce w roku 1863 pojawił się pozytywizm z programem pracy organicznej. Idealistów zastąpili realiści normalnym rzeczy porządkiem.

źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997

Auguste Comte (zm. 1857), twórca pozytywizmu , twierdził, że po teologicznej i metafizycznej fazie rozwoju ludzkości przyszła trzecia - pozytywna, w której człowiek, odrzuciwszy fikcje metafizyczne i mitologiczne, buduje przyszłość opartą na postępie nauki.

źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Warto wrócić jeszcze do pozytywizmu. Jak już wspomniano, istotną cechą pozytywizmu jest przekonanie, że człowiek może w sposób pozytywny osiągnąć prawdziwą wiedzę o rzeczywistości.

źródło: NKJP: Jan Rostowski: Dylematy metodologii badań w zakresie doradztwa zawodowego, 2000-11-01

Data ostatniej modyfikacji: 01.09.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj