UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

brunatny

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

1. kolor

Definicja

mający kolor ciemnobrązowy o czerwonym lub szarym odcieniu

Pochodzenie

st.pol. brunat 'kolor brązowy, brunatny; sukno tego koloru'

z śr.-w.-niem. brūnāt 'ciemna tkanina'

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

brązowy

Połączenia

brunatny kolor, odcień; sos; brunatna barwa; ciecz, maź, woda; chmura; cegła; plama; skóra; brunatne zabarwienie; brunatne drzewa, liście

Cytaty

	Widziałem brunatne pnie drzew, chyba klonów, którymi wysadzona była ulica przed domem, kawałek betonowego muru z bramą wjazdową, gdzie Isa zostawiał na noc swoją czarną wołgę. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004
	Starał się zachować obraz ulicy. Taka sama jak wszystkie w Penybont, po obu stronach jednakowe szeregowce z jednakowej brunatnej cegły. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007
	Potok snujący się wśród głazów piaskowca, gdzieniegdzie tylko na maleńkich, jakby z japońskiego ogródka wyjętych siklawach przyspieszający swój nurt, teraz groźnie przybrał, stając się rwącą brunatną kipielą [...]. źródło: NKJP: Sławomir Shuty: Ruchy, 2008
	Wystające kości policzkowe, wąskie wargi pomalowane brunatną pomadką i czarne obwódki dokoła wielkich, głęboko osadzonych oczu nadawały jej wygląd tajemniczy. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003
	[...] wchodzą czterej brodaci zakonnicy w brunatnych habitach, wręczają każdemu z nas małą kostkę mydła i duży włochaty ręcznik i wskazują drogę do łaźni [...]. źródło: NKJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	brunatny	brunatny	brunatny	brunatne	brunatna
D.	brunatnego	brunatnego	brunatnego	brunatnego	brunatnej
C.	brunatnemu	brunatnemu	brunatnemu	brunatnemu	brunatnej
B.	brunatnego	brunatnego	brunatny	brunatne	brunatną
N.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatną
Ms.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnej
W.	brunatny	brunatny	brunatny	brunatne	brunatna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	brunatni	brunatni	brunatne	brunatne
D.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatnych
C.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym
B.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatne
N.	brunatnymi	brunatnymi	brunatnymi	brunatnymi
Ms.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatnych
W.	brunatni	brunatni	brunatne	brunatne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	brunatniejszy	brunatniejszy	brunatniejszy	brunatniejsze	brunatniejsza
D.	brunatniejszego	brunatniejszego	brunatniejszego	brunatniejszego	brunatniejszej
C.	brunatniejszemu	brunatniejszemu	brunatniejszemu	brunatniejszemu	brunatniejszej
B.	brunatniejszego	brunatniejszego	brunatniejszy	brunatniejsze	brunatniejszą
N.	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszą
Ms.	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	brunatniejsi	brunatniejsi	brunatniejsze	brunatniejsze
D.	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejszych
C.	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym	brunatniejszym
B.	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejsze
N.	brunatniejszymi	brunatniejszymi	brunatniejszymi	brunatniejszymi
Ms.	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejszych	brunatniejszych

Inne uwagi

Zwykle stopniuje się opisowo

Składnia

	+	brunatny	+
szyk: neutralny

2. totalitaryzm

Definicja

związany z hitleryzmem

Pochodzenie

st.pol. brunat 'kolor brązowy, brunatny; sukno tego koloru'

z śr.-w.-niem. brūnāt 'ciemna tkanina'

Użycie metaforyczne, nawiązujące do koloru mundurów hitlerowców.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa doktryny i poglądy polityczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

hitlerowski

Połączenia

brunatny socjalista; faszyzm, socjalizm, totalitaryzm, terror; brunatna dyktatura

Cytaty

	Pierwsze porozumienie konserwatywnych reakcjonistów i brunatnych faszystów nie przyniosło sojusznikom zwycięstwa. źródło: NKJP: Franciszek Ryszka: Noc i mgła : Niemcy w okresie hitlerowskim, 1963
	Rzecznik praw obywatelskich nie stanął, niestety, na straży najwyższych wartości narodu, jego chrześcijańskiej tradycji, wystarczająco mocno tępionej przez brunatny i czerwony socjalizm. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 21. posiedzenia Senatu RP w dniu 12 września 1992 r.
	[...] o ile dobrze pamiętam wśród przyczyn wybuchu 2 Wojny Światowej była m.in. ekspansjonistyczna polityjka 2 lewicowych reżimów Związku Sowieckiego i Trzeciej Rzeszy. Ale lewica nie chce brać odpowiedzialności za kaca historii podrzucając brunatnego socjalistę Adolfa prawicy i ignorując zbrodnie Stalina [...]. źródło: NKJP: Internet
	Dzieciństwo przeżyłem wśród ludzi, którym przyszło co dzień patrzeć na własną śmierć, w więzieniach brunatnych, w więzieniach czerwonych lub kolejno i w tych, i w tych. źródło: NKJP: Michał Komar: O obrotach losów i ciał, 1998
	Komentuje epokę, której „otworzyła drogę” pierwsza wojna światowa: epokę totalitaryzmów brunatnego i czerwonego. źródło: NKJP: Andrzej Werner: Krew i atrament, 1997

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	brunatny	brunatny	brunatny	brunatne	brunatna
D.	brunatnego	brunatnego	brunatnego	brunatnego	brunatnej
C.	brunatnemu	brunatnemu	brunatnemu	brunatnemu	brunatnej
B.	brunatnego	brunatnego	brunatny	brunatne	brunatną
N.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatną
Ms.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnej
W.	brunatny	brunatny	brunatny	brunatne	brunatna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	brunatni	brunatni	brunatne	brunatne
D.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatnych
C.	brunatnym	brunatnym	brunatnym	brunatnym
B.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatne
N.	brunatnymi	brunatnymi	brunatnymi	brunatnymi
Ms.	brunatnych	brunatnych	brunatnych	brunatnych
W.	brunatni	brunatni	brunatne	brunatne

Składnia

	+	brunatny	+
szyk: neutralny

Frazeologizmy

brunatna zgnilizna
brunatne koszule
niedźwiedź brunatny
węgiel brunatny

Data ostatniej modyfikacji: 24.01.2010