UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ciemnieć

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. ciemny

1.a od słońca

Definicja

stawać się ciemnym lub ciemniejszym niż wcześniej

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

antonimy:

jaśnieć

Połączenia

barwa, kolor; niebo, noc, powietrze, woda, świat; skóra ciemnieje; chmury; rośliny; oczy, włosy ciemnieją
ciemnieć od gniewu; ze starości; z wiekiem
ciemnieje za oknem
powoli, stopniowo, szybko, wolno ciemnieć

Cytaty

	Popołudnie szło od strony żywopłotu; trawa powoli ciemniała i nabierała ciężkiego zapachu, a wszystkie cienie wędrowały po niej ku zachodowi, prężąc się i naciągając aż do zatracenia kształtów. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2006
	Cięcie nie było głębokie, krew na brzegach rany już ciemniała. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007
	[...] odmiany tui, pochodzące od tui zachodniej, zimą przybierają na ogół dość ponure, brunatne zabarwienie, zaś wiele świerków zimą ciemnieje niemal do czerni. źródło: NKJP: Gdy opadną liście, Dziennik Polski, 2002-11-20
	Dłonią o skórze ciemniejącej ze starości wygładził papier, po czym sięgnął do kieszeni marynarki. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004
	Wieczorem, gdy niebo ciemniało ponad murami Krakowa, artysta kusztykał po najbiedniejszych zaułkach Kazimierza, dymnych uliczkach, cuchnących korytarzach, suterenach zżartych wilgocią, wszelkich żerowiskach beznadziejności i nędzy. źródło: NKJP: Wspomnienia o Bracie Albercie, Dziennik Polski, 2001-07-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	ciemnieję	ciemniejemy
2 os.	ciemniejesz	ciemniejecie
3 os.	ciemnieje	ciemnieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	ciemniałem +(e)m ciemniał	ciemniałam +(e)m ciemniała	ciemniałom +(e)m ciemniało	ciemnieliśmy +(e)śmy ciemnieli	ciemniałyśmy +(e)śmy ciemniały
2 os.	ciemniałeś +(e)ś ciemniał	ciemniałaś +(e)ś ciemniała	ciemniałoś +(e)ś ciemniało	ciemnieliście +(e)ście ciemnieli	ciemniałyście +(e)ście ciemniały
3 os.	ciemniał	ciemniała	ciemniało	ciemnieli	ciemniały

bezosobnik: ciemniano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę ciemniał będę ciemnieć	będę ciemniała będę ciemnieć	będę ciemniało będę ciemnieć	będziemy ciemnieli będziemy ciemnieć	będziemy ciemniały będziemy ciemnieć
2 os.	będziesz ciemniał będziesz ciemnieć	będziesz ciemniała będziesz ciemnieć	będziesz ciemniało będziesz ciemnieć	będziecie ciemnieli będziecie ciemnieć	będziecie ciemniały będziecie ciemnieć
3 os.	będzie ciemniał będzie ciemnieć	będzie ciemniała będzie ciemnieć	będzie ciemniało będzie ciemnieć	będą ciemnieli będą ciemnieć	będą ciemniały będą ciemnieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		ciemniejmy
2 os.	ciemniej	ciemniejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	ciemniałbym bym ciemniał	ciemniałabym bym ciemniała	ciemniałobym bym ciemniało	ciemnielibyśmy byśmy ciemnieli	ciemniałybyśmy byśmy ciemniały
2 os.	ciemniałbyś byś ciemniał	ciemniałabyś byś ciemniała	ciemniałobyś byś ciemniało	ciemnielibyście byście ciemnieli	ciemniałybyście byście ciemniały
3 os.	ciemniałby by ciemniał	ciemniałaby by ciemniała	ciemniałoby by ciemniało	ciemnieliby by ciemnieli	ciemniałyby by ciemniały

bezosobnik: ciemniano by

bezokolicznik: ciemnieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: ciemniejąc

gerundium: ciemnienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ciemnienie	ciemnienia
D.	ciemnienia	ciemnień
C.	ciemnieniu	ciemnieniom
B.	ciemnienie	ciemnienia
N.	ciemnieniem	ciemnieniami
Ms.	ciemnieniu	ciemnieniach
W.	ciemnienie	ciemnienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: ciemniejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	ciemniejący	ciemniejący	ciemniejący	ciemniejące	ciemniejąca
D.	ciemniejącego	ciemniejącego	ciemniejącego	ciemniejącego	ciemniejącej
C.	ciemniejącemu	ciemniejącemu	ciemniejącemu	ciemniejącemu	ciemniejącej
B.	ciemniejącego	ciemniejącego	ciemniejący	ciemniejące	ciemniejącą
N.	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącą
Ms.	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	ciemniejący	ciemniejący	ciemniejące	ciemniejące
D.	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejących
C.	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym	ciemniejącym
B.	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejące
N.	ciemniejącymi	ciemniejącymi	ciemniejącymi	ciemniejącymi
Ms.	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejących	ciemniejących

odpowiednik aspektowy: ściemnieć

1.b w oddali