UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

żabka

Chronologizacja

1472, SStp
Inne znaczenie: 'rzekotka'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. żabka
żabki
D. żabki
żabek
C. żabce
żabkom
B. żabkę
żabki
N. żabką
żabkami
Ms. żabce
żabkach
W. żabko
żabki

1. płaz

Definicja

mała żaba - płaz

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta leśne i polne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  żaba

Połączenia

  • mała, zielona; jadowita żabka; młode, niewielkie; skaczące, śpiewające żabki
  • bajka, książeczka, piosenka, wierszyk o żabce
  • podobny do żabki
  • skakać jak żabka
  • na żabkę; w pozycji żabki

Cytaty

[...] maleńka żabka należy do gatunku objętego ścisłą ochroną i tak rzadkiego w stanie Nowa Południowa Walia, że za zrobienie krzywdy któremukolwiek z jego przedstawicieli można trafić na dwa lata do więzienia albo zapłacić 150 tys. dolarów grzywny.

źródło: NKJP: Geraldine Brooks: Rechocząca maskotka, Gazeta Wyborcza, 1995-08-14

[...] zapłodnione jaja dojrzewają na grzbietach samców, obrastają skórą i gdy później wychodzą z nich kijanki, albo nawet młode żabki, wygląda to, jakby wychodziły z ciała ojca.

źródło: NKJP: Grzegorz Okoński: Miasto na gorąco, Gazeta Poznańska, 2002-04-20

Rzęsorki pożerają owady, mięczaki, a nawet małe żabki, traszki i rybki.

źródło: NKJP: Adam Wajrak: Żarłoczny rzęsorek, Gazeta Wyborcza, 1993-06-03

2. spinacz

Definicja

niewielki uchwyt zaciskowy służący do przypinania firanek, zasłon, pończoch, włosów

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Cytaty

Często wykonujemy różne sztuki, wieszamy się na firanie lub stajemy na stołku, by przesunąć zaklinowane w szynie żabki. Możemy jednak uprościć całą czynność, wykorzystując w tym celu specjalne patyczki zaczepiane na pierwszej żabce, które pomagają w przesuwaniu zasłony, eliminując konieczność wspinania się na krzesło lub drabinkę

źródło: NKJP: ban: Poszukiwanie cienia, Trybuna Śląska, 2004-05-12

W zakładzie aktywności zawodowej niepełnosprawni będą wytwarzać – a w zasadzie konfekcjonować – proste przedmioty: zaczepy do bombek, żabki do świeczek choinkowych oraz żabki do firanek.

źródło: NKJP: Piotr Kanikowski: Robią zakład, Gazeta Wrocławska, 2003-10-06

Do koszulki, uszytej ze starych prześcieradeł, zapinanej z tyłu, na guziki metalowe albo z masy perłowej przyszyte były cztery gumowe podwiązki z żabkami, do których pod spodniami przypinało się pończochy.

źródło: NKJP: Maria Nowak: Poznań Majki i Julka, Gazeta Poznańska, 2003-01-31

[...] warto zrobić sobie kompres, który polega na nałożeniu odżywki na wysuszone ręcznikiem włosy, spiąć żabką i nałożyć sreberko [...].

źródło: NKJP: Internet

Falistość włosów uzyskiwano spinając mokre żabkami.

źródło: NKJP: Michał Palica: Rybnickie elegantki na zakupach u Beygi, Tygodnik Rybnicki, 2008-03-25

3. blaszka

Definicja

blaszka przybijana na obcasie lub czubku zelówki, zabezpieczająca je przed ścieraniem

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Połączenia

  • metalowa żabka

Cytaty

[...] buty były wtedy, przed półwieczem, czymś o wiele cenniejszym niż dzisiaj. Reperowało się je w nieskończoność, dawało nowe obcasy i fleki, przybijało żabki i dzięki temu mogli egzystować szewcy-łatacze [...].

źródło: NKJP: Pod nogami, Dziennik Polski, 1999-12-04

W epoce jednorazowych butów, kiedy po sezonie wyrzuca się nienaprawialne obuwie, nikt już nie pamięta o zelowaniu, o nowych flekach i żelaznych żabkach.

źródło: NKJP: Cnota oszczędności, grzech skąpstwa, Dziennik Polski, 2000-03-03

4. narzędzie

Definicja

pot.  techn. 
narzędzie służące do skręcania lub odkręcania śrub i innych elementów nagwintowanych

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Cytaty

Wariantem żabki jest tzw. klucz szwedzki. W żabce zakres rozwartości szczęk jest regulowany poprzez zmianę położenia śruby będącej osią obrotu w tym kluczu.

źródło: NKJP: Internet

Odpływ grzejnika należy odkręcić za pomocą klucza widełkowego lub żabki i pod odkręconym zaworem odpływu należy umieścić miskę na brudną wodę.

źródło: Usuwanie grzejników w 8 krokach (obi.pl › Porady › Technika › Ogrzewanie i klimatyzacja):

Nie mogę sobie poradzić z odkręceniem śrubunków od kaloryferów żeliwnych. [...] Nie dam rady chwycić żabką za tulejkę, bo ma zbyt grube szczęki, a szczelina jest naprawdę mała.





źródło: Internet: forum.info-ogrzewanie.pl › Instalacje › Instalacje CO i CWU

5. ozdoba

Definicja

archit. 
ozdobny element architektoniczny w formie zwiniętego liścia lub pączka, charakterystyczny dla stylu gotyckiego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Połączenia

  • gotycka żabka

Cytaty

Asymetryczna fasada ozdobiona jest posągami patronów kościoła oraz biblijnych postaci, olbrzymim oknem i portalami zwieńczonymi ostrymi łukami, kwiatonami i żabkami.

źródło: NKJP: W dawnej książęcej stolicy, Dziennik Polski, 2003-04-05

Po bokach portalu wkomponowano półfilary zakończone sterczynami i żabkami.

źródło: NKJP: Internet

6. na smyczku

Definicja

muz. 
klocek na dolnej części smyczka służący umocowaniu i napinaniu pasma włosia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Cytaty

Z jednej strony włosie jest umieszczone w główce smyczka (szpic), a u dołu - w żabce [...]. Na końcu żabki znajduje się śrubka służąca do odpowiedniego naciągnięcia włosia.

źródło: NKJP: Internet

Liczne synkopy i wydłużenia głównych wartości w takcie, wzbogacone licznymi szesnastkami granymi zaraz przy żabce lub przy końcu smyczka wspaniale nawiązują do gry niedawno zmarłego Władysława Obrochty [...].

źródło: NKJP: Szymon Krakowski: „FOLK” nagrał Józka Brzegę, Tygodnik Podhalański, 51-52, 1997

Rzucił się w świat eksperymentu, a o jego muzyce szybko zrobiło się głośno. Także dlatego, że muzycy orkiestrowi nie chcieli jej grać - kto to widział stukać żabką smyczka w pudło skrzypiec [...].

źródło: NKJP: Dorota Szwarcman: Zmyślny Galicjanin... ...i twardy Ślązak, Polityka, 2007-12-27

W grze samego Corelliego współcześni podziwiają wspaniałą kantylenę. Podobno kompozytor używał wydłużonego smyczka ze specjalną żabką do regulowania napięcia włosia.

źródło: NKJP: Internet

7. pływanie

Definicja

sport.  pot. 
klasyczny styl pływacki charakteryzujący się jednoczesną pracą ramion i nóg, przypominającą ruchy pływającej żaby

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  styl klasyczny

Połączenia

  • klasyczna, kryta, szybka żabka
  • delfinem, grzbietem i żabką; kraulem i żabką; kraulem lub żabką
  • pływanie żabką
  • płynąć, pływać, popłynąć, przepłynąć żabką

Cytaty

Za każdym razem rozpoczyna dystans od szybkiego, forsownego kraula, podczas gdy jej rywalki wybierają na początek żabkę.

źródło: NKJP: Halina Łuczyńska - niekwestionowana liderka, Dziennik Polski, 2003-08-14

Przy problemach z kolanami i bólach kręgosłupa stanowczo odradzam pływanie żabką.

źródło: NKJP: fanny: Jak sprzątać, żeby wyglądało że jest czysto i się przy tym nie narobić, Pinezka.pl, 2004-05

Mistrzyni Europy na 200 m st. klas. w Hongkongu skoncentrowała się wyłącznie na żabce, rezygnując ze stylu zmiennego.

źródło: NKJP: Artur Brzozowski; Jarosław Bińczyk: Pływanie. Mistrzostwa świata, Gazeta Wyborcza, 1999-04-03

8. skok

Definicja

sport.  pot. 
podskok w przysiadzie

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

  • trójskok żabką
  • skakać żabką

Cytaty

Zwyciężyła w trójskoku żabką oraz biegu zwinnościowym „po kopercie”.

źródło: NKJP: (ARz): Trzecia runda, Gazeta Krakowska, 2004-01-21

Robił przysiady i skakał żabką dookoła sypialni z karabinem przed sobą.

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

[...] cucono ich wiadrami zimnej wody i zmuszano do skakania żabką.

źródło: NKJP: A. Melnicka: Różańskie forty wspomina Mordechaj Ciechanower, Tygodnik Ciechanowski, 2004-06-16

9. na nodze

Definicja

wet. 
zgrubienie kości na nodze konia będące skutkiem przebytego stanu zapalnego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Cytaty

Żabkę spotyka się u koni, które w młodym wieku były używane do ciężkiej pracy.

źródło: Internet: sciaga.pl › Biologia

[...] mój jeden podopieczny ma na prawym tyle żabkę. Kulał mi przy przejściach i przy zmianie podłoża.

źródło: Internet: qnwortal.com

10. pod językiem

Definicja

med. 
torbiel ślinianki podjęzykowej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Cytaty

[...] żabka odpowiada za 6% wszystkich torbieli ślinowych w jamie ustnej.

źródło: Internet: mp.pl/otolaryngologia/gardlo

Najczęstszymi przyczynami powstawania żabki są: kamica ślinianek, urazy okolicy podjęzykowej powodujące blizny zwężające przewód ślinowy, zapalenia [...].

źródło: NKJP: Internet

Data ostatniej modyfikacji: 15.06.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj