UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapadać się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zapadam się	zapadamy się
2 os.	zapadasz się	zapadacie się
3 os.	zapada się	zapadają się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapadałem się +(e)m się zapadał	zapadałam się +(e)m się zapadała	zapadałom się +(e)m się zapadało	zapadaliśmy się +(e)śmy się zapadali	zapadałyśmy się +(e)śmy się zapadały
2 os.	zapadałeś się +(e)ś się zapadał	zapadałaś się +(e)ś się zapadała	zapadałoś się +(e)ś się zapadało	zapadaliście się +(e)ście się zapadali	zapadałyście się +(e)ście się zapadały
3 os.	zapadał się	zapadała się	zapadało się	zapadali się	zapadały się

bezosobnik: zapadano się

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę się zapadał będę się zapadać	będę się zapadała będę się zapadać	będę się zapadało będę się zapadać	będziemy się zapadali będziemy się zapadać	będziemy się zapadały będziemy się zapadać
2 os.	będziesz się zapadał będziesz się zapadać	będziesz się zapadała będziesz się zapadać	będziesz się zapadało będziesz się zapadać	będziecie się zapadali będziecie się zapadać	będziecie się zapadały będziecie się zapadać
3 os.	będzie się zapadał będzie się zapadać	będzie się zapadała będzie się zapadać	będzie się zapadało będzie się zapadać	będą się zapadali będą się zapadać	będą się zapadały będą się zapadać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zapadajmy się
2 os.	zapadaj się	zapadajcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zapadałbym się bym się zapadał	zapadałabym się bym się zapadała	zapadałobym się bym się zapadało	zapadalibyśmy się byśmy się zapadali	zapadałybyśmy się byśmy się zapadały
2 os.	zapadałbyś się byś się zapadał	zapadałabyś się byś się zapadała	zapadałobyś się byś się zapadało	zapadalibyście się byście się zapadali	zapadałybyście się byście się zapadały
3 os.	zapadałby się by się zapadał	zapadałaby się by się zapadała	zapadałoby się by się zapadało	zapadaliby się by się zapadali	zapadałyby się by się zapadały

bezosobnik: zapadano by się

bezokolicznik: zapadać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: zapadając się

gerundium: zapadanie się

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zapadanie się	zapadania się
D.	zapadania się	zapadań się
C.	zapadaniu się	zapadaniom się
B.	zapadanie się	zapadania się
N.	zapadaniem się	zapadaniami się
Ms.	zapadaniu się	zapadaniach się
W.	zapadanie się	zapadania się

imiesłów przymiotnikowy czynny: zapadający się

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zapadający się	zapadający się	zapadający się	zapadające się	zapadająca się
D.	zapadającego się	zapadającego się	zapadającego się	zapadającego się	zapadającej się
C.	zapadającemu się	zapadającemu się	zapadającemu się	zapadającemu się	zapadającej się
B.	zapadającego się	zapadającego się	zapadający się	zapadające się	zapadającą się
N.	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się	zapadającą się
Ms.	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się	zapadającej się

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zapadający się	zapadający się	zapadające się	zapadające się
D.	zapadających się	zapadających się	zapadających się	zapadających się
C.	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się	zapadającym się
B.	zapadających się	zapadających się	zapadających się	zapadające się
N.	zapadającymi się	zapadającymi się	zapadającymi się	zapadającymi się
Ms.	zapadających się	zapadających się	zapadających się	zapadających się

odpowiednik aspektowy: zapaść się

1. o dachu

Definicja

opadając, tworzyć zagłębienie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

asfalt, budynek, chodnik, dach, droga, jezdnia, konstrukcja, podłoga, strop, sufit, teren, wieża zapada się

Cytaty

	Walczę od roku, by naprawili drogę przy mojej posesji. Droga zapada się coraz bardziej. źródło: NKJP: Janusz Ogiński: Ekran na kałużę, Sztafeta, nr 49, 2004
	Obraz zapadających się wież WTC z miejsca wywołał po naszej stronie Atlantyku poczucie zgrozy oraz falę współczucia i sympatii do Amerykanów. źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Nowa Europa, Polityka, 2001-11-17
	W naszym mieszkaniu zapada się podłoga, a wilgoć i pleśń wdziera się dosłownie wszędzie [...]. źródło: NKJP: Piotr Izbrecht, Tomasz Stasiełowicz: Ani cementu, Gazeta Wrocławska, nr 10/02, 1999
	Ogień na wieży zaczął chwiać się, jak kwiat, który więdnąc pochyla głowę, potem z cichym trzaskiem zapada się wieża kościelna [...]. źródło: NKJP: SRK: Sto lat parafii w Garnku, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska”, 2003-09-19
	Podmywany wodą, zapadający się bruk wymagał ciągłych napraw, a drewno używane do obramowania strumienia częstej wymiany. źródło: NKJP: Małgorzata Litwin: Toruń w UNESCO, Gazeta Miejska, nr 21 (39), 1999

Składnia

zapadać się

(JAK)

2. w ziemię

Definicja

zagłębiać się częściowo w podłożu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia gleba

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

zagłębiać się

Połączenia

budynek, dom, kamienica zapada się
zapadające się zabudowania

Cytaty

Co roku po zimie domy zapadają się w grząski grunt.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Sny i kamienie, 1999

Na Starym Cmentarzu nagrobki zapadają się pod ziemię.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Kałmucja, Gazeta Wyborcza, 1996-04-12

Był to łatany papą drewniany domek, zapadający się w grunt aż po framugi okien, na których warstwa wiekowego brudu pełniła rolę izolatora.

źródło: NKJP: Katarzyna Pisarzewska: Koncert łgarzy, 2009

Składnia

zapadać się

w CO

3. o policzkach

Definicja

stawać się wklęsłym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

biust, brzuch zapada się; oczy, policzki zapadają się

Cytaty

Oczy zapadają się w wychudłych policzkach i nie ma nawet siły krzyczeć o pomoc.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Chudła. Mięśnie na twarzy i rękach zaczynały zapadać się, znikać.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Zamknięci, Polityka, 2009-05-09

Następnego dnia nad ranem ojciec dziewczynek zadzwonił po pogotowie. Zauważył, że dzieciom zapadają się ciemiączka.

źródło: NKJP: M. Raczyński: Nowy Zieluń: Karetka nie dojechała, Tygodnik Ciechanowski, 2004-07-14

4. w fotel

Definicja

siadać głęboko i wygodnie na czymś miękkim

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zagłębiać się

Cytaty

Anna wraca do salonu i powtórnie zapada się w fotel.

źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010

Butkiewicz kaszle nerwowo i - szczęśliwy, że sprawił jej radość - całkiem prawie zapada się w fotelu.

źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Lustra, 1999

Składnia

	+	zapadać się	+	w CO
	+	zapadać się	+	w CZYM

5. w błoto

Definicja

przemieszczając się, zagłębiać się w grząskim lub sypkim podłożu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	grzęznąć
	hiperonimy:	zagłębiać się

Połączenia

koła, narty, samochody, stopy zapadają się
zapadać się w bagno, w błoto, w grzęzawisko, w piach, w śnieg, w żwir
zapadać się w błocie, w mule
zapadać się po brzuch, po kostki, po kolana, po pas
zapadać się głęboko

Cytaty

	Zapadając się w muł, brodziłem po płyciznach, wchodziłem na kamienie i zarzucałem jak najdalej wędki [...]. źródło: NKJP: Zbigniew Mentzel: Wszystkie języki świata, 2005
	W głębokim, kopnym śniegu człowiek zapada się po pas i głębiej. źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988
	Zakotłowało się pod nim, błoto chlaszcze na wszystkie strony, koła buksują w miejscu i na naszych oczach traktor zapada się... Ledwośmy chłopaka uratowali [...]. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000
	Wkrótce moje stopy zaczęły zapadać się w sypkim piasku. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Pod Centrum Kultury Japońskiej leżą zwały śniegu. Kto wysiada z autokaru, zapada się po kolana. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Zapiski fana japońskiej muzyki rockowej, Polityka, 2005-02-26

Składnia

	+	zapadać się	+	w CO
	+	zapadać się	+	w CZYM

6. w oddali

Definicja

przestawać być widocznym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

znikać

Cytaty

	Panna Helena westchnęła, ruszyła w kierunku dworu zapadającego się w krzaki bzu, w kępy zdziczałych kwiatów i w wielkie jak drzewa pokrzywy. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987
	Szedłem na przełaj przez jakieś ugory, czerwony czerep słońca zapadał się za linię horyzontu. źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabeł: opowiadania i reportaże, 2007
	Pociąg w monotonnym kołysaniu zapadał się coraz głębiej w piaszczyste rowy, w kłębowiska jałowców, w czerwonawe tunele skarlałych sosenek. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974
	Nad miastem królowały błyskawice. Rozświetlały ratusz, kościelną wieżę i Manhattan. Pomiędzy błyskami miasto zapadało się w ciemność [...]. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Miasto szklanych słoni, 2010

Składnia

zapadać się

w CO

7. w rozmyślania

Definicja

książk.

straciwszy kontakt ze światem zewnętrznym, pogrążać się w bierności lub smutku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pogrążać się

Cytaty

	Zapadali się w swą starość beznadziejnie, na uboczu wsi, wraz z chałupką swoją dwustuletnią. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007
	Nasz korytarzyk łączy się z wielkim korytarzem. Stamtąd wchodzą coraz to nowi pacjenci, jeszcze uśmiechnięci, ożywieni, skłonni do żartów. Potem siadają i z minuty na minutę zapadają się w sobie. źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Korytarz, 2006
	[...] mało kto do biblioteki przychodził. Toteż każdy, kto wszedł, budził niemal radość u bibliotekarki. A ona nie spojrzała. Nawet jakby głębiej zapadała się w czytanie [...]. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007
	Jeśli uzyska w ten sposób trochę nadziei - niech jedzie, nadzieja jest czasem najważniejsza. Bez niej pozostaje tylko zapadanie się w rozpacz, a przecież trzeba walczyć. źródło: NKJP: Marek Soból: Mojry, 2005
	Jezu Chryste, co się stało, myślała z rozpaczą, zapadając się w jakieś straszne i pociągające odrętwienie. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Składnia

zapadać się

w CO

Frazeologizmy

ktoś zapada się pod ziemię ze wstydu
ktoś/coś zapada się pod ziemię

Data ostatniej modyfikacji: 27.11.2018