Chronologizacja
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | zołza |
zołzy |
|
| D. | zołzy |
zołz |
|
| C. | zołzie |
zołzom |
|
| B. | zołzę |
zołzy |
|
| N. | zołzą |
zołzami |
|
| Ms. | zołzie |
zołzach |
|
| W. | zołzo |
zołzy |
1. osoba
Definicja
Pochodzenie
psł. *želza (< *gelza) 'gruczoł; narośl'
Przeniesienie nazwy choroby na osobę identyczne jak w przypadku wyrazu cholera (por.). Zob. zołzy
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | jędza |
Połączenia
- stara; mała; wredna, wstrętna, złośliwa; wyjątkowa zołza; zołza jedna
Cytaty
|
Nie chcę, by moje dziecko miało ciebie za babcię. Wystarczy, że jego babcią ze strony matki byłaby taka sama chuda, wściekła zołza, która nie umie się śmiać, nieustannie czegoś wymaga, krytykuje i zamienia świat w jedno wielkie pole ostów. źródło: NKJP: Ewa Siarkiewicz: Kuźnia na rozdrożu, 2008 |
|
|
Uciekamy do piaskownicy, zaczynamy lepić babki. Pierwsza pada ofiarą trzyletniej zołzy. Próbujemy postawić drugą. źródło: NKJP: Tomasz Kwaśniewski: Dziennik taty, 2010 |
|
|
Ona była miła, ta polonistka, zołzie bym tych rzeczy w życiu nie opowiedziała. Inne zbywały odpowiedź cynicznymi żartami [...]. źródło: NKJP: Michał Witkowski: Margot, 2009 |
|
|
Przyznaję, że nie mam łatwego charakteru, jestem zawzięta, uparta, czasami złośliwa zołza. Może nie jestem łatwa we współżyciu [...]. źródło: NKJP: Tadeusz Woźniak: Przepowiednie na zamówienie, Dziennik Bałtycki, 2010-09-18 |
|
|
Skąd się biorą historie o kobietach, które po zawarciu związku małżeńskiego niemal z dnia na dzień stają się obrzydliwymi zołzami, które jęczą na swoich mężów, chodzą w wałkach, nie dbają o siebie, wywołują kłótnie o byle co itp., choć przed ślubem były aniołami piękności i opiekuńczości? źródło: NKJP: Internet |
2. sos
Definicja
Pochodzenie
niem. Soße (Sauce)
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy
Cytaty
|
Częstowani są też kluskami okraszonymi mięsną zołzą. Każdy może także spróbować wykuć podkowę lub staropolskim sposobem wymłócić zboże. źródło: NKJP: M. Grochowalska: W lutym tłok, w marcu - pustki, Express Ilustrowany, 2002-02-25 |
|
|
Podstawą niedzielnego śląskiego obiadu były kluski czorne albo biołe, ale wszystkie robione z kartofli. Kluski te podaje się do dzisiaj tradycyjnie z zołzą, czyli sosem i modrą, czyli czerwoną kapustą przyrządzaną na kilka sposobów. źródło: NKJP: (xx): Fundament naszego jodła, Dziennik Zachodni, 2007-06-08 |
|
|
Wieczorek jako pierwszy w Rybniku zaczął produkcję własnego salami. A już jego wyrobu krupnioki zrobiły furorę. Nieraz przy szynku dało się słyszeć: „Dwa za czeski i trzy razy potonkać.” Czyli : dwa krupnioki za 10 groszy i trzy razy zamaczać w zołzie (sosie). źródło: NKJP: Michał Palica: Rodzina i dom Wieczorków, Tygodnik Rybnicki, 2008-07-29 |
|
|
Produkt podaje się w szklanej salaterce. Płaty śledziowe (harynki) zalane sosem (zołza) cebulowym z dodatkiem śmietany i pozostałych przypraw. [...] Określenie dania harynkami w cebulowej zołzie pochodzi od nazwy jednego z produktów używanego do jego wytworzenia, a mianowicie od słowa „harynek”, czyli śledź. Obecnie wyraz „harynek” nie jest już powszechnie używane w gwarze śląskiej [...]. źródło: Lista produktów tradycyjnych, woj. opolskie (www.minrol.gov.pl) |