Chronologizacja
1. zuch
Definicja
Pochodzenie
psł. *junakъ 'młodzieniec'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Cytaty
|
Był prawdziwym junakiem, czuł młodość rozlewającą się w żyłach, bijącą wszystkimi porami ciała. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001 |
|
|
Kto junak i chwat, ten na nogach stoi, kto kiep i churlęga, ten na ziemi leży. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
|
|
Carlo Magalotti, dzielny junak, zbyt był dufny, przewidując powodzenie. Niełatwo dognać tego, co ucieka. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953 |
|
|
I nie ma jej się co dziwić, że się zakochała, bo przystojny był z niego gość. Wysoki blondyn jakby trochę rudy, oczy niebieskie, nos orli, mina junaka. źródło: NKJP: Tomek Tryzna: Idź kochaj i niech ci nie pomoże żadna na ziemi rzecz, 2010 |
|
|
Na tyle już potrafiłem czytać w twarzach mieszkańców [...], żem zmiarkował, jacy to ludzie do nas się przyłączyli: junacy o odważniejszym niż u innych sercu, śmiałkowie pragnący się odznaczyć, a których pewnie paliły nasze szyderstwa i rzucone im słowa o tchórzach. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Orinoko, 1957 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | junak |
junacy |
ndepr |
| junaki |
depr | ||
| D. | junaka |
junaków |
|
| C. | junakowi |
junakom |
|
| B. | junaka |
junaków |
|
| N. | junakiem |
junakami |
|
| Ms. | junaku |
junakach |
|
| W. | junaku |
junacy |
ndepr |
| junaki |
depr |
2. ochotnik
Definicja
Pochodzenie
Od: junak w zn. 'zuch'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ochotnik |
Cytaty
|
Do Krakowa przyjechał jako junak Ochotniczych Hufców Pracy. źródło: NKJP: (pw): Aleksander Kozłowski, Gazeta Krakowska, 2002-12-21 |
|
|
Każdy były junak może, po uiszczeniu symbolicznej składki, zostać członkiem śremskiego koła - dodał prezes. źródło: NKJP: MT: Junacy znowu działają, Gazeta Poznańska, 2002-12-04 |
|
|
Dziś dawni junacy tworzą stowarzyszenia weteranów, domagają się uprawnień kombatanckich i rekompensat za zszarpane zdrowie. źródło: NKJP: Sławomir Kmiecik: Czy byli junacy z organizacji Służba Polsce zostaną kombatantami?, Polska Głos Wielkopolski, 2006-09-15 |
|
|
Na początku zakład stanowiły dwa drewniane baraki, pozostawione po junakach, otoczone płotem z drewnianych listew o wysokości 180 cm. Później dobudowano 4 budynki, gdzie znajdowały się oddziały dla skazanych, kuchnia i stołówka. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Obecnie nasza jednostka liczy 50 junaków, z czego zdecydowana większość to ludzie młodzi. źródło: NKJP: (GRAF): Prezenty dla strażaków, Dziennik Zachodni, 2004-12-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | junak |
junacy |
ndepr |
| junaki |
depr | ||
| D. | junaka |
junaków |
|
| C. | junakowi |
junakom |
|
| B. | junaka |
junaków |
|
| N. | junakiem |
junakami |
|
| Ms. | junaku |
junakach |
|
| W. | junaku |
junacy |
ndepr |
| junaki |
depr |
3. motocykl
Definicja
Pochodzenie
Od: nazwy marki Junak
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | motocykl |
Cytaty
|
Władza nie miała głowy do nowinek technicznych, gdy trzeba było się rozliczyć z postalinowskich zaszłości. A tymczasem junak wygrywał konkurs za konkursem i rozpędzał się do 150 km na godzinę. źródło: NKJP: X: Kultowy junak, Polska Głos Wielkopolski, 2007-03-16 |
|
|
Niewiele mniej, bo ok. 6 tys. zł wart jest poczciwy junak odrestaurowany według najmniejszych detali, zgodnie z wzorem maszyn, których produkcji zaprzestano w Polsce w 1965 roku. źródło: NKJP: Marek Gajda: Motocykle z duszą, Dziennik Łódzki, 2002-09-20 |
|
|
Przygodę z motoryzacją rozpoczął od jazdy na motocyklach. Najpierw była WFM, potem wsk, a następnie junak i jawa. źródło: NKJP: WAK: Nyskę zamieniłby na busa, Gazeta Poznańska, 2002-01-30 |
|
|
Znacznie wolniej jeździli po Piotrkowskiej ci, którzy wrzucili pieniądze do puszki i chcieli przejechać się starym motocyklem z koszem oraz obejrzeć klasyczne junaki, jawy, hondy i yamahy. źródło: NKJP: (pas), (tyka), (md), (tom), (mbr), (bbs), (ed): Miliony od serca, Dziennik Łódzki, 2005-01-10 |
|
|
Wioskowe chłopaki zaczęły na tych swoich junakach i jawach pruć. Do dziewuch jeździli. Potem z dziewuchami na siodełku z tyłu. źródło: NKJP: Marek Nowakowski: Gdzie jest droga na walne?, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | junak |
junaki |
|
| D. | junaka |
junaków |
|
| C. | junakowi |
junakom |
|
| B. | junaka |
junaki |
|
| N. | junakiem |
junakami |
|
| Ms. | junaku |
junakach |
|
| W. | junaku |
junaki |
Informacja normatywna
Wielką literą pisze się nazwy firm i marek produktów, a nazwy konkretnych egzemplarzy tych produktów - małą literą