UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

naparstek

Chronologizacja

1437, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	naparstek	naparstki
D.	naparstka	naparstków
C.	naparstkowi	naparstkom
B.	naparstek	naparstki
N.	naparstkiem	naparstkami
Ms.	naparstku	naparstkach
W.	naparstku	naparstki

Pochodzenie

psł. *napŕ̥stъkъ 'to, co się umieszcza na palcu'

Forma prasłowiańska od wyrażenia przyimkowego *na pŕ̥stě 'na palcu', por. psł. *pŕ̥stъ 'palec'

1. ochraniacz

Definicja

ochraniacz nakładany na koniuszek palca po to, by chronić go przed ukłuciem igły podczas szycia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

ochraniacz

Cytaty

	- Przydałby się dobry naparstek, gdyż palce bardzo bolą od tylu szpilek [...]. źródło: NKJP: (pach): Medale za synów, Gazeta Krakowska, 2004-01-16
	Gertruda reperuje robocze ubranie Pawła, wbijając z wysiłkiem igłę w twardy materiał, nie narzeka jednak, uzbroiła się w lśniący naparstek. źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007
	- Uczyłam się od zera. Gdy zaczynałam, nie umiałam nawet igły trzymać. Co było najtrudniejsze? Trzymanie naparstka na palcu - śmieje się. źródło: NKJP: Anna Kołakowska: Egzamin z marzeń, Dziennik Łódzki, 2003-12-24
	Oprócz nici o różnym zastosowaniu i wszelakiej pasmanterii do ozdoby damskich strojów były tam haftki, klamerki, guziki, osnowy do krosienek, szydełka, klocki do wiązania koronek, tamborki do haftowania i naparstki - od zwykłych blaszanych i srebrnych do ozdobnych, inkrustowanych lub emaliowanych, prawdziwych dzieł sztuki użytkowej. źródło: NKJP: Irena Domańska-Kubiak: Zakątek pamięci: życie w XIX-wiecznych dworkach kresowych, 2004

2.a naczynie

Definicja

bardzo małe naczynie - pojemnik

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

naczynie

Cytaty

	- Monika umoczyła koniuszek języka w kryształowym naparstku wypełnionym Creme de Cassis de Dijon. źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009
	– Szklanki! – wrzasnął nieludzkim głosem w stronę drzwi, przewracając podany na tacy kieliszek do likierów. – I ja tu mam pić z tego naparstka!? źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski,
	Goście dziwili się, że porcje kawy są zbyt małe. A przecież prawdziwe espresso serwuje się w naparstku - mówi Katarzyna Likus. źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Familie ze smakiem, Polityka nr 2496, 2005-03-26
	Gastronomia bratnich krajów zachodnich rozwinęła się w sposób patologiczny w kierunku podawania wysokoprocentowych alkoholi w naparstkach. źródło: NKJP: W.Hagedorny: Rozsądek i okolice: Ból integracji, Tygodnik Ciechanowski, 2004-07-09

2.b zawartość

Definicja

płyn zawarty w naparstku - naczyniu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie miejsca, osoby, przedmioty, sytuacje związane z jedzeniem

Cytaty

	I od czasu do czasu lubię sobie łyknąć... wódeczki. Ale tylko naparstek. źródło: NKJP: K.Jakubowski: Niezwykły jubileusz, Tygodnik Ciechanowski, 2004-12-05
	Ojciec pił kilka dużych kieliszków, mama po kropelce wysączała malutki, likierowy naparstek na wysokiej nóżce, oplatanej kolorową nitką. źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003
	[...] góralki serwowały mocno grzaną śliwowicę z gorącym masłem i miodem. Dwa naparstki rozgrzewają niczym marynarzy szklanka rumu w czasie sztormu. źródło: NKJP: (sś): Gzik na zbyrcku, Gazeta Krakowska, 2004-08-06
	Noc zapada tu teraz wczesna, więc w braku lampy - musiałyśmy sobie jakoś poradzić. W pusty słoiczek z maści nalało się parę naparstków tranu, skręciło z bawełny knot i oto przy maleńkim jak pestka pomarańczy płomyczku kładziemy się co wieczór spać. źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Składnia

naparstek

CZEGO

3. ilość

Definicja

bardzo mała ilość czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Cytaty

Wypiję tylko trochę - nalał znów do szklanki, niewiele, naparstek zaledwie [...].

źródło: NKJP: Andrzej Żor: Jedenaście dialogów z porcelanową filiżanką w tle, 2009

O dziewiątej rano wszyscy dostawali kawę, spory kawałek sera Brie, szklaneczkę soku pomarańczowego, naparstek dżemu i gorący croissant.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

Potem poszliśmy do następnego mieszkania i tam kobieta nas wyprosiła. Stwierdziła, że Mikołaj jest pijany. Nie pomogły żadne tłumaczenia! A kolega naprawdę wypił tylko 20 gramów koniaku, po prostu naparstek!

źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Zawód: Święty Mikołaj, Dziennik Łódzki, 2003-12-05

Data ostatniej modyfikacji: 23.02.2016