eksplikować

- Nie ma sensu, żeby od każdego parlamentarzysty oczekiwać, iż zajmie się skutecznie wszystkimi zgłaszanymi mu sprawami, skoro ich lista jest tak długa - eksplikował Liszka. Samorządowiec zaproponował, by zamiast zarzucać parlamentarzystów wszystkimi sprawami powiatu chrzanowskiego, dokonać stosownego podziału.

źródło: NKJP: (af): Parlamentarzysta wykorzystany, Gazeta Krakowska, 2004-02-07

[...] pozytywistów frapował przede wszystkim szczegół biograficzny. Szczegół sam w sobie, ale też jako czynnik wyjaśniający dzieło, umożliwiający wskazanie na okoliczności jego powstania, służący eksplikowaniu jego sensów.

źródło: NKJP: Michał Głowiński: Ekspresja i empatia, 1997

Tę konstatację ugruntowuje ostatnia scena obrazu, kiedy to, pochowawszy konia i złamawszy szablę, bohater podejmuje żebraczy kostur; kiedy zmiana formy i tempa ruchu okazuje się tożsama ze zmianą kondycji: wzniosły i wyniosły, w pędzie niemal nie tykający ziemi rycerz przeobraża się w nędznego, niezdarnego włóczęgę, powoli i sztywno, jakby po omacku, zmierzającego ku granicznemu słupowi. Ułańska lotność jest też „ulotnością”, nietrwałością; zresztą tę właściwość wspomniany film Wajdy również eksplikuje.

źródło: NKJP: Siwicka Dorota, Bieńczyk Marek, Nawarecki Aleksander, Szybko i szybciej, 1996

Romantyczna koncepcja jednostki eksplikowała jednostkę jako istotę nie tylko „świadomą siebie”, ale także jako istotę konstytuującą swą tożsamość osobniczą.

źródło: NKJP: Ireneusz Bittner: U podstaw antropologii filozoficznej polskiego romantyzmu, 1998

Gramatyka jest teoretyczną rekonstrukcją wzoru, występującego w prawidłowych zdaniach, ale osoby budujące prawidłowe zdania nie muszą umieć eksplikować reguł gramatycznych, obowiązujących w danym języku, nie muszą być nawet świadome, że stosują jakiekolwiek reguły.

źródło: NKJP: Danuta Urbaniak-Zając: Pedagogika społeczna w Niemczech: stanowiska teoretyczne i problemy praktyki, 2003