UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

założyć

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

Zob. łożyć

1. okulary

Definicja

umieścić coś na jakiejś części ciała

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie

Relacje znaczeniowe

antonimy:

zdjąć

Połączenia

założyć kajdanki, kolczyki, okulary, opatrunek, plecak, zegarek; kaganiec; !?koszulę, !?płaszcz, !?sukienkę, !?garnitur, !?buty
założyć dziecku, rannemu; psu
założyć na głowę, na nogi, na rękę, na szyję

Cytaty

	Był tak zaskoczony, że wykrztusił zaledwie kilka zdań i dał sobie założyć na ręce kajdanki. źródło: NKJP: Grażyna Zawadka: Brat [...] w kajdankach, Super Express, 2006
	Halina uróżowała policzki, założyła kolczyki z niebieskimi oczkami i usiadła przy kuchennym stole, ale godziny mijały i nikt nie zajeżdżał. źródło: NKJP: Joanna Bator: Piaskowa Góra, 2009
	Załóż mu na noc czapeczkę. źródło: NKJP: Delikatna skóra dziecka, Dziennik Zachodni, 2004-07-17
	W parku możemy bezpiecznie spuścić naszego ulubieńca ze smyczy. Zanim to jednak zrobimy, załóżmy mu kaganiec! źródło: NKJP: Mirosław Malinowski: Prawo dla psa, Express Ilustrowany, 2003-04-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

(KOMU/CZEMU) + CO + (na CO)

Informacja normatywna

Uznawane za błędne w połączeniu z nazwami garderoby i obuwia, np. założyć płaszcz, spodnie, sandały

2. zamek

Definicja

umieścić gdzieś jakąś rzecz, aby mogła pełnić funkcję, do której jest przeznaczona

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

założyć alarm, kanalizację, kłódkę, kraty, podsłuch, zamek

Cytaty

Ogranicznik przepięć, czyli zwykły piorunochron, powinien założyć właściciel budynku, czyli miasto.

źródło: NKJP: Piorun strzelił w telewizory, Express Ilustrowany, 2003-05-17

Lipiec stawał się coraz bardziej upalny i Jakub zdecydował się założyć w pokoju Marii klimatyzację.

źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996

[...] kazał założyć nowy zamek. I skoble.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

3. chwyt

Definicja

złapać kogoś w sposób określony przez zasady walki wręcz

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

założyć chwyt, dźwignię

Cytaty

Biadolący nad sobą Juras Baliga, żałosny eks-strażnik, co nie umiał założyć nelsona.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Inny rodzaj walk polega na tym, że jeden z partnerów uderza w rękawicach, drugi stara się sprowadzić go do parteru i założyć chwyt.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

4. firmę

Definicja

spowodować, że coś zaczęło istnieć

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

założyć biznes, firmę, fundację, miasto, park, spółkę, zespół; dom, rodzinę

Cytaty

	Jest to stara warszawska firma rodzinna wytwarzająca pieczątki, stemple i szyldy. Założył ją przed laty ojciec Kazimierz, obecnie prowadzi ją syn – Wojciech. źródło: NKJP: Krzysztof Obłój: Mikroszkółka biznesu - lekcja 21, Gazeta Wyborcza, 1993-06-09
	[...] mają bardzo ambitne plany, chcą założyć własny zespół specjalizujący się w wykonywaniu polskich pieśni średniowiecznych. źródło: NKJP: AJK: Wyprawa w czasy średniowiecza, Trybuna Śląska, 2002-02-04
	Gdyby nie poniewierające się wśród chaszczy i drzew potłuczone fragmenty nagrobków trudno byłoby w tym miejscu w ogóle rozpoznać cmentarz. Założono go pod koniec XIX wieku. źródło: NKJP: (PEKA): Obce groby, Gazeta Wrocławska, 2002-03-12
	Szuka dziewczyny, z którą mógłby założyć dom. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006
	– Chciałam założyć wzorową katolicką rodzinę, mieć dużo dzieci – opowiada siostra Teresa. – Miałam chłopaka. Znaliśmy się 5 lat. źródło: NKJP: Irena Świerdzewska: Za klasztorną bramą, Mazowieckie To i Owo, 2005-05-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

5. konto

Definicja

podpisać z bankiem umowę, która pozwala na trzymanie w nim pieniędzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse bankowość

Połączenia

założyć konto, lokatę

Cytaty

Nie przyszło mi do głowy założyć książeczkę PKO.

źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988

[...] założyłam rachunek w banku, bo lepiej mi się to opłacało niż odbieranie emerytury od listonosza - mówi Elżbieta Kacprowicz.

źródło: NKJP: Oprocentowanie sięgnęło dna, Express Ilustrowany, 2003-07-29

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

6. sprawę sądową

Definicja

wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania sądowego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

Połączenia

założyć apelację, sprawę

Cytaty

Cztery lata temu założyli sprawę cywilną. Wczoraj miał zapaść wyrok wstępny.

źródło: NKJP: Dominika Wesołowska: Chcemy dostać co nasze!, Gazeta Wrocławska, 2002-12-05

Skazano go na 1,5 roku więzienia i na sali sądowej - do czasu apelacji - zwolniono z aresztu. Wańkowicz [...] nie założył apelacji [...], nadesłał do komisji oświadczenie, iż mimo swoich 72 lat czuje się świetnie i nadaje się do więzienia.

źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1985

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

7. hipotezę

Definicja

przyjąć za podstawę rozumowania lub postępowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Cytaty

Załóżmy zatem, że w styczniu 2000 r. kupiliśmy dom za 100 tys. zł taniej niż normalnie, ponieważ wymagał on kapitalnego remontu. Na kupno domu zaciągnęliśmy kredyt w wysokości 70 tys. zł. Nasz udział własny w jego wartości wyniósł więc tylko 30 tys.

źródło: NKJP: Jan M. Fijor: Budowlana „katapulta”, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2001-04-11

Musielibyśmy założyć nieracjonalność działania.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 7. posiedzenia Senatu RP w dniu 9 grudnia 1993 r.

Prace wdrożeniowe rozpoczęły się w połowie maja bieżącego roku i zostaną zakończone zgodnie z założonym planem 30 września.

źródło: NKJP: Wiktor: Zarządzać po nowemu, Dziennik Internautów, 2002-09-18

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy	+	założyć	+	że ZDANIE
Rz_osobowy	+	założyć	+	CO

8. pieniądze za kogoś

Definicja

zapłacić za kogoś, będąc przekonanym, że zwróci on należność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

założyć pieniądze
założyć za kolegę, za nieobecnych

Cytaty

Konsulat polski w Barcelonie pomógł znaleźć oszukanym turystom prawie 200 miejsc noclegowych, a polskie MSZ założyło pieniądze na nocleg, wyżywienie i podróż powrotną, otrzymawszy gwarancje od Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego.

źródło: NKJP: Akropol, adieu!, Dziennik Polski, 2002-07-19

Mężczyzna, za którego założyła pieniądze, miał wkrótce przyjechać z gotówką.

źródło: NKJP: Oszuści wykorzystali łatwowierność, Dziennik Polski, 2008-09-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

(CO) + za KOGO

9. stół papierami

Definicja

przykryć czymś całkowicie jakieś miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu

Połączenia

stół założony; podłoga założona; okna założone czymś
założony gazetami, książkami, papierami, sprzętem, workami

Cytaty

W Nikozji jest jedno przejście między grecką i turecką częścią miasta. Ulica w tym miejscu jest założona workami z piaskiem, domy w okolicy puste, szyby wybite.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Wojna futbolowa, 2005

Jerzy siedział przy założonym gazetami stole.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Pod ścianą łóżko założone stosem szmat i pościeli.

źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą: opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Inne uwagi

Zwykle imb

Składnia

Rz_osobowy

założyć

CO + CZYM

10. zakładką

Definicja

zaznaczyć miejsce w książce, wkładając tam coś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny hobby i zainteresowania

Połączenia

założyć zakładką

Cytaty

[...] założył palcem czytane miejsce.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Paweł położył arkusz na stole obok otwartej książki założonej strzępem gazety.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Wziąłem do ręki autobiografię Kotta i otworzyłem w miejscu założonym zakładką.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	założę	założymy
2 os.	założysz	założycie
3 os.	założy	założą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłem +(e)m założył	założyłam +(e)m założyła	założyłom +(e)m założyło	założyliśmy +(e)śmy założyli	założyłyśmy +(e)śmy założyły
2 os.	założyłeś +(e)ś założył	założyłaś +(e)ś założyła	założyłoś +(e)ś założyło	założyliście +(e)ście założyli	założyłyście +(e)ście założyły
3 os.	założył	założyła	założyło	założyli	założyły

bezosobnik: założono

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załóżmy
2 os.	załóż	załóżcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	założyłbym bym założył	założyłabym bym założyła	założyłobym bym założyło	założylibyśmy byśmy założyli	założyłybyśmy byśmy założyły
2 os.	założyłbyś byś założył	założyłabyś byś założyła	założyłobyś byś założyło	założylibyście byście założyli	założyłybyście byście założyły
3 os.	założyłby by założył	założyłaby by założyła	założyłoby by założyło	założyliby by założyli	założyłyby by założyły

bezosobnik: założono by

bezokolicznik: założyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: założywszy

gerundium: założenie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	założenie	założenia
D.	założenia	założeń
C.	założeniu	założeniom
B.	założenie	założenia
N.	założeniem	założeniami
Ms.	założeniu	założeniach
W.	założenie	założenia

imiesłów przymiotnikowy bierny: założony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	założony	założony	założony	założone	założona
D.	założonego	założonego	założonego	założonego	założonej
C.	założonemu	założonemu	założonemu	założonemu	założonej
B.	założonego	założonego	założony	założone	założoną
N.	założonym	założonym	założonym	założonym	założoną
Ms.	założonym	założonym	założonym	założonym	założonej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	założeni	założeni	założone	założone
D.	założonych	założonych	założonych	założonych
C.	założonym	założonym	założonym	założonym
B.	założonych	założonych	założonych	założone
N.	założonymi	założonymi	założonymi	założonymi
Ms.	założonych	założonych	założonych	założonych

odpowiednik aspektowy: zakładać

Składnia

Rz_osobowy

założyć

CO + CZYM

Frazeologizmy

ktoś siedzi z założonymi rękami
ktoś usiadł z założonymi rękami
ktoś włożył coś tyłem na przód
ktoś założył coś tył na przód
ktoś założył coś tyłem na przód
ktoś założył siatkę komuś
ktoś założył sobie pętlę na szyję
ktoś założył szew komuś
z założonymi rękami

Data ostatniej modyfikacji: 02.12.2014