UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zapęd

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Od: przedrostkowego czasownika za-pędzić; zob. pędzić

1. skłonność

Definicja

trudna do opanowania chęć robienia czegoś, która wynika z czyichś skłonności, zainteresowań, pragnień lub zamiarów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • artystyczne, awangardowe, literackie; autorytarne, dyktatorskie, imperialistyczne, imperialne, reformatorskie, rewolucyjne, totalitarne, władcze, wojownicze; miłosne; krwiożercze, mordercze, niszczycielskie, sadystyczne; nadmierne zapędy
  • mieć; hamować, ostudzić, pohamować, powstrzymać, studzić zapędy
  • posądzić/posądzać kogoś; oskarżony o jakieś zapędy

Cytaty

Hojność i czułość to pozytywna rzecz, ale z twoimi zapędami do akcji charytatywnych spychasz w cień UNICEF!

źródło: NKJP: Cosmotest, Cosmopolitan, nr 6, 2000

W pobliżu szkół pojawiają się także patrole zmotoryzowane. Chodzi bowiem także o poskramianie zapędów kierowców do nadmiernie szybkiej jazdy.

źródło: NKJP: (AF): Pamiętajcie o pasach!, Gazeta Krakowska, 2006-09-07

Poza żądaniami wyjaśnień motywów, jakimi kierowały się Niemcy przy podpisaniu paktu trzech mocarstw i wcześniejszej arbitralnej decyzji o granicy między Rumunią a Węgrami, Stalin nie zdobył się na żadną akcję dyplomatyczną, mogącą wyhamować ekspansjonistyczne zapędy Hitlera.

źródło: NKJP: Karol Grünberg, Bolesław Otręba: Joachim von Ribbentrop: szef hitlerowskiej dyplomacji, 1995

Wpływy polityczne Bony, jej zapędy despotyczne, ponadto zachłanność i nepotyzm spowodowały powstanie opozycji wrogo nastawionej do niej szlachty i potężnych rodów.

źródło: NKJP: Wieniec ślubny królowej Bony?, Dziennik Polski, 2000-03-25

Wielkomocarstwowy zapęd Putina objawia się również w załatwianiu interesów Rosji za plecami zainteresowanych.

źródło: NKJP: Rosyjska strategia, Dziennik Polski, 2002-09-07

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapęd
zapędy
D. zapędu
zapędów
C. zapędowi
zapędom
B. zapęd
zapędy
N. zapędem
zapędami
Ms. zapędzie
zapędach
W. zapędzie
zapędy

Inne uwagi

Zwykle lm

Składnia

bez ograniczeń + zapęd +
CZYJE + do CZEGO
bez ograniczeń + zapęd +
KOGO + do CZEGO
bez ograniczeń + zapęd +
JAKIE + (KOGO)
bez ograniczeń + zapęd +
JAKIE + (CZYJE)

2. poryw

Definicja

poddanie się jakimś gwałtownym emocjom i wykroczenie poza to, co zamierzało się powiedzieć lub zrobić albo poza to, co jest stosowne pod jakimś względem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • zapęd oratorski, publicystyczny
  • zapędy agresji

Cytaty

Najmocniej przepraszam. W zapędzie oratorskim pomyliłem płeć pani poseł, przepraszam bardzo.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 12.06.2003

Niektórzy w publicystycznym zapędzie poszli tak daleko, że przypisywali sobie niemal boską moc sprawczą, pisząc, że oto podpowiadają jakiegoś pretendenta, a gdy ten nie był w ogóle brany pod uwagę, tłumaczyli, że widocznie to wymienienie jego nazwiska na łamach delikwentowi zaszkodziło.

źródło: NKJP: Artur Boiński: Przydługa ciąża, Polska Głos Wielkopolski, 2005-12-23

Ślicznie powyhaftowywałaś te powłoczki, podziwialiśmy oboje Twoją cierpliwość i gust. Janusiek aż w zapędzie wdzięczności, że ktoś jest, co
tak z miłością pracował, pocałował te hafty i mnie kazał.

źródło: NKJP: Józef Dużyk: Zdecydował mnie sen, Gazeta Wyborcza, 1996-06-01

Na przedmieściach kończyły się tak zwane „strefy dorożkarskie”. Kiedy zburzono stary most na Rudawie, ofiarą burzycielskiego zapędu padła także klasztorna, norbertańska brama. Wraz z nią bezpowrotnie przepadła żeliwna tabliczka z napisem „Koniec strefy dorożkarskiej”. Szkoda...

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Na krakowskim rynku, 2007

Jedyne co takiego może sprowadzić do parteru, to ktoś silniejszy, kto pohamuje owe zapędy agresji, wciskając gościa mocno w krzesełko.

źródło: Internet: subiektywna-ja.blog.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zapęd
zapędy
D. zapędu
zapędów
C. zapędowi
zapędom
B. zapęd
zapędy
N. zapędem
zapędami
Ms. zapędzie
zapędach
W. zapędzie
zapędy

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + zapęd +
JAKI
bez ograniczeń + zapęd +
CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 02.10.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj