UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zgryzota

Chronologizacja

2 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

W polszczyźnie zwykle w postaci z przedrostkiem z-. Z płnpsł. *gryzota 'rżnięcie w brzuchu, ból brzucha', 'zmartwienie, troska, niepokój', 'konflikt, kłótnia', od psł. *gryzti w przenośnych znaczeniach 'powodować ból', 'drażnić, dokuczać', *gryzti sę 'martwić się, niepokoić się'

1.a stan psychiczny

Definicja

książk. 
bardzo duże zmartwienie - stan psychiczny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zmartwienie

Połączenia

  • codzienna zgryzota
  • schudnąć, umrzeć, zemrzeć ze zgryzoty

Cytaty

Bezsilna zgryzota ogarniała go i chmurny żal na myśl o tym, co stało się kiedyś.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Obojętne, czy zabił ją klimat Kuby, czy zgryzota z powodu przewlekłej choroby córki, wszystko to nastąpiło po tym, jak wyciągnął po nią rękę.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001

Nie wiadomo tylko, czy dopadło go przeziębienie, czy też zgryzota, że pod nim, trenerem etatowym, stołek niebezpiecznie się chwieje.

źródło: NKJP: Dariusz Piekarczyk: Trener naprawdę społeczny, Dziennik Łódzki, 2006-04-10

[...] biedny Kapica aż się rozchorował ze zgryzoty.

źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002

Są jednak w książce jakieś małe fragmenciki, które mówią o zgryzocie duszy [...].

źródło: NKJP: Józef Hen: Dziennik na nowy wiek, 2009

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zgryzota
zgryzoty
D. zgryzoty
zgryzot
C. zgryzocie
zgryzotom
B. zgryzotę
zgryzoty
N. zgryzotą
zgryzotami
Ms. zgryzocie
zgryzotach
W. zgryzoto
zgryzoty

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + zgryzota +
(KOGO/CZEGO)
bez ograniczeń + zgryzota +
(z CZEGO)
bez ograniczeń + zgryzota +
(że ZDANIE)

1.b kłopot

Definicja

książk. 
bardzo duże zmartwienie - sytuacja

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zmartwienie

Połączenia

  • ciężka, wielka zgryzota
  • cierpienia i zgryzoty, smutki i zgryzoty, troski i zgryzoty
  • być powodem; mieć zgryzoty

Cytaty

Dziewczyna ma jakąś ciężką zgryzotę.

źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1957

[...] dla jego dziadka plagiat-bumerang był zgryzotą życia.

źródło: NKJP: Anna Żebrowska: Szołochow, Gazeta Wyborcza, 1998-11-27

Dziwirski nerwowo przerzucał kartki rozmówek, zaś sprawca wszystkich zgryzot policjantów z zaciekawieniem przyglądał się wiszącemu na ścianie plakatowi „Slang środowiska narkotycznego”.

źródło: NKJP: Dariusz Chętkowski: Ostatni weekend, 2007

Przywilejów z bycia gospodarzem szkoła ma niewiele. Więcej jest zgryzot wynikających z braku funduszy.

źródło: NKJP: ec: Znajdą się pieniądze na pączki i soczek?, Dziennik Łódzki, 2004-04-19

Powodowany potrzebą zwierzeń, opowiedziałem Wani o moich zgryzotach, o Polinie i Georgu, o historii z fałszywym rublem, o zdradzie Paszy, o kłótniach z Krysią i o tym, że nie umiem już z ojcem być tak szczery jak dawniej.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. zgryzota
zgryzoty
D. zgryzoty
zgryzot
C. zgryzocie
zgryzotom
B. zgryzotę
zgryzoty
N. zgryzotą
zgryzotami
Ms. zgryzocie
zgryzotach
W. zgryzoto
zgryzoty

Składnia

bez ograniczeń + zgryzota +
(KOGO/CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 28.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj