Chronologizacja
Pochodzenie
W polszczyźnie zwykle w postaci z przedrostkiem z-. Z płnpsł. *gryzota 'rżnięcie w brzuchu, ból brzucha', 'zmartwienie, troska, niepokój', 'konflikt, kłótnia', od psł. *gryzti w przenośnych znaczeniach 'powodować ból', 'drażnić, dokuczać', *gryzti sę 'martwić się, niepokoić się'
1.a stan psychiczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | zmartwienie |
Połączenia
- codzienna zgryzota
- schudnąć, umrzeć, zemrzeć ze zgryzoty
Cytaty
Bezsilna zgryzota ogarniała go i chmurny żal na myśl o tym, co stało się kiedyś. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971 |
|
Obojętne, czy zabił ją klimat Kuby, czy zgryzota z powodu przewlekłej choroby córki, wszystko to nastąpiło po tym, jak wyciągnął po nią rękę. źródło: NKJP: Witold Zalewski: Zakładnicy, 2001 |
|
Nie wiadomo tylko, czy dopadło go przeziębienie, czy też zgryzota, że pod nim, trenerem etatowym, stołek niebezpiecznie się chwieje. źródło: NKJP: Dariusz Piekarczyk: Trener naprawdę społeczny, Dziennik Łódzki, 2006-04-10 |
|
[...] biedny Kapica aż się rozchorował ze zgryzoty. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Świat zapamiętany, 2002 |
|
Są jednak w książce jakieś małe fragmenciki, które mówią o zgryzocie duszy [...]. źródło: NKJP: Józef Hen: Dziennik na nowy wiek, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | zgryzota |
zgryzoty |
|
D. | zgryzoty |
zgryzot |
|
C. | zgryzocie |
zgryzotom |
|
B. | zgryzotę |
zgryzoty |
|
N. | zgryzotą |
zgryzotami |
|
Ms. | zgryzocie |
zgryzotach |
|
W. | zgryzoto |
zgryzoty |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
![]() |
+ | zgryzota | + |
(KOGO/CZEGO)
|
![]() |
+ | zgryzota | + |
(z CZEGO)
|
![]() |
+ | zgryzota | + |
(że ZDANIE)
|
1.b kłopot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | zmartwienie |
Połączenia
- ciężka, wielka zgryzota
- cierpienia i zgryzoty, smutki i zgryzoty, troski i zgryzoty
- być powodem; mieć zgryzoty
Cytaty
Dziewczyna ma jakąś ciężką zgryzotę. źródło: NKJP: Kornel Makuszyński: Szaleństwa Panny Ewy, 1957 |
|
[...] dla jego dziadka plagiat-bumerang był zgryzotą życia. źródło: NKJP: Anna Żebrowska: Szołochow, Gazeta Wyborcza, 1998-11-27 |
|
Dziwirski nerwowo przerzucał kartki rozmówek, zaś sprawca wszystkich zgryzot policjantów z zaciekawieniem przyglądał się wiszącemu na ścianie plakatowi „Slang środowiska narkotycznego”. źródło: NKJP: Dariusz Chętkowski: Ostatni weekend, 2007 |
|
Przywilejów z bycia gospodarzem szkoła ma niewiele. Więcej jest zgryzot wynikających z braku funduszy. źródło: NKJP: ec: Znajdą się pieniądze na pączki i soczek?, Dziennik Łódzki, 2004-04-19 |
|
Powodowany potrzebą zwierzeń, opowiedziałem Wani o moich zgryzotach, o Polinie i Georgu, o historii z fałszywym rublem, o zdradzie Paszy, o kłótniach z Krysią i o tym, że nie umiem już z ojcem być tak szczery jak dawniej. źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | zgryzota |
zgryzoty |
|
D. | zgryzoty |
zgryzot |
|
C. | zgryzocie |
zgryzotom |
|
B. | zgryzotę |
zgryzoty |
|
N. | zgryzotą |
zgryzotami |
|
Ms. | zgryzocie |
zgryzotach |
|
W. | zgryzoto |
zgryzoty |
Składnia
![]() |
+ | zgryzota | + |
(KOGO/CZEGO)
|