UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gmerk

Chronologizacja

1889, Kwartalnik Historyczny, Tom 3, books.google.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	gmerk	gmerki
D.	gmerku	gmerków
C.	gmerkowi	gmerkom
B.	gmerk	gmerki
N.	gmerkiem	gmerkami
Ms.	gmerku	gmerkach
W.	gmerku	gmerki

Pochodzenie

niem. Gemerk 'godło; znak towarowy'

1. rodu mieszczańskiego

Definicja

w dawnej Polsce znak rodowy mieszczan

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

godło

Cytaty

Zachowane do dzisiaj gmerki można znaleźć na dokumentach mieszczańskich, odciśnięte na kawałku laku. Bogatsi mieszczanie, wzorując się na szlachcie, nosili sygnety z gmerkami, którymi pieczętowali dokumenty. Podobnie jak dzisiaj urzędowe pieczątki nadawały im mocy prawnej.

źródło: NKJP: Gmerki, Dziennik Polski, 1999-03-12

Jacek zebrał w książce kilkadziesiąt gmerków. To była benedyktyńska praca, bo choć wiele olkuskich rodów mieszczańskich gmerków używało, to jednak w Olkuszu zachowało się ich niewiele; kilka mamy na zewnętrznym murze kościoła św. Andrzeja, może kilkanaście wewnątrz kościoła na epitafiach i stallach oraz dwa murowane na kamienicach w Rynku i jeden w zbiorach Muzeum Regionalnego PTTK.

źródło: NKJP: Olgierd Dziechciarz: Gmerki mieszczan olkuskich, Gazeta Krakowska, 2004-03-18

2. rzemieślnika

Definicja

znak umieszczany przez średniowiecznych rzemieślników na własnych wyrobach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł rzemiosło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

marka

Cytaty

Gotycki kościół z pocz. XVI w., budowla trójnawowa, halowa z ozdobnym szczytem zach. Przebudowany w XIXw., później regotyzowany. Na jednej ze skarp gmerk, zapewne budowniczego, na innych ozdobne kafle.

źródło: NKJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska: przewodnik, 1989

Rzemieślnik uzyskiwał prawo do używania własnego gmerku dopiero z chwilą wyzwolenia się na czeladnika.

źródło: NKJP: Gmerki, Dziennik Polski, 1999-03-12

Data ostatniej modyfikacji: 14.08.2017