UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kasztel

Chronologizacja

XVI w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. kasztel
kasztele
D. kasztelu
kaszteli
kasztelów
C. kasztelowi
kasztelom
B. kasztel
kasztele
N. kasztelem
kasztelami
Ms. kasztelu
kasztelach
W. kasztelu
kasztele

Pochodzenie

st.czes. kaštel

z łac. castellum 'zamek, twierdza'

1. zamek

Definicja

dawniej niewielki zamek warowny, zamieszkiwany przez pana feudalnego

Warianty

  • rzadziej kastel

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  zamek

Połączenia

  • mały, kamienny; podupadły kasztel; kasztel bolkowski, rybnicki...

Cytaty

Kasztel, zwany Zamkiem Świętego Anioła, wzniesiony był niegdyś jako grobowiec cesarza Hadriana, z murów jego jednak zdawała się sączyć nie cisza wiecznego spokoju, lecz groza.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Geralt znał ten kapelusik i to pióro, słynne od Buiny po Jarugę, znane po dworach, kasztelach, zajazdach, oberżach i zamtuzach.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Na skraju ruin świątyni wznieśli mały kasztel.

źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

Plan folwarku - stajni oraz innych zabudowań gospodarczych i mieszkalnych z dziedzińcem pośrodku - pokrywa się dokładnie z planem późnoantycznego kasztelu, który istniał w tym miejscu co najmniej od IV wieku n.e.

źródło: NKJP: Marta Guzowska: Skarb z Haus Burgel, Wiedza i Życie, nr 3/1996, 1996

Jest tu też kościół św. Stanisława, w którym, wracając spod Wiednia, Jan III Sobieski brał udział w mszy dziękczynnej, obronny kasztel i - największa ciekawostka - przepastne, dwukondygnacyjne piwnice na wino, które węgierscy właściciele składowali przed dalszą wysyłką do Polski.

źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Kryminał z Uminą, Polityka, nr 2564, 2006-07-29

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne: kastel

2. nadbudówka

Definicja

żegl. 
nadbudówka umieszczana na rufie lub dziobie dawnych żaglowców

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  nadbudówka

Cytaty

Kasztele za to - i dziobowy, i rufowy - miała [karawela] równie obszerne, jeśli nie większe.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Smoczy pazur, 2003

[...] instalacja armaty na kasztelach wymagałaby pewnych przeróbek w okręcie.

źródło: NKJP: Internet

Trwa przygotowanie kasztelu dziobowego. W tym roku budowniczowie chcą ułożyć pokład.

źródło: NKJP: Robert Domża: Blisko Poznania, Gazeta Poznańska, 2005-09-01

Data ostatniej modyfikacji: 28.07.2020
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj