UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kleszcze

Chronologizacja

1471, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.		kleszcze
D.		kleszczy
C.		kleszczom
B.		kleszcze
N.		kleszczami
Ms.		kleszczach
W.		kleszcze

Inne uwagi

Spotykane użycia D. lm kleszczów

Pochodzenie

psł. *klěšča 'narzędzie do ściskania, zgniatania'

1. narzędzie

Definicja

narzędzie złożone z dwóch ruchomych, połączonych ze sobą elementów, które poruszają się względem siebie w sposób umożliwiający chwytanie przedmiotów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	szczypce
	hiperonimy:	narzędzie

Cytaty

	Kowale byli też „dentystami”, wyrywali bolące zęby za pomocą kleszczy własnej produkcji, nastawiali zwichnięte kości. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 1974
	Na rusztowaniu powiesili ogromne zdjęcie 12-tygodniowego płodu z podpisem „Wysoki Sejmie, oto człowiek”, a nieopodal kolorowe zdjęcie ociekającej krwią główki płodu trzymanej w chirurgicznych kleszczach. źródło: NKJP: Mirosław Mikulski: Krzykliwe pikiety, Gazeta Wyborcza, 1992-07-25
	Dopiero w 1976 zastosowano usuwanie kamieni nerkowych poprzez przetokę, czyli nakłucie układu kielichowo-miedniczkowego nerki, rozszerzenie kanału wkłucia, wprowadzenie nefroskopu (przyrządu optycznego) i rozkruszenie kamieni w środku lub usunięcie ich za pomocą małych kleszczy. źródło: NKJP: Katarzyna Nehrebecka: Niepotrzebne kamienie, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-03-16
	Wyobraziłam sobie, nie wiem dlaczego i nie potrafię tego dziś zrozumieć, że będą mi kleszczami wyrywać paznokcie, i siedziałam na ziemi w ciemnicy, drżąc ze strachu. źródło: NKJP: Wanda Półtawska: I boję się snów, 2009
	Kluczową datą było także wynalezienie kleszczy przez lekarską rodzinę Chamberlainów. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Betonowe położnictwo, Polityka, nr 2527, 2005-10-29

2. odnóże

Definicja

zakończenie odnóży niektórych stworzeń, przypominające kształtem kleszcze - narzędzie, służące do chwytania pokarmu i do walki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:

szczypce

Cytaty

Inny sobie zadysponował krewetki i obiera je teraz z ich czerwono-różowej skorupki, inny łamie kleszcze krabów, inny znowu dostał porcję meksykańskich chili.

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabeł: opowiadania i reportaże, 2007

Według starożytnych Greków ta konstelacja przedstawiała kleszcze skorpiona.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

kleszcze

CZEGO

3. presja

Definicja

trudna sytuacja, która uniemożliwia komuś swobodę myślenia lub zachowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

synonimy:

imadło

Cytaty

	Po rozbiorach Polacy i Ukraińcy znaleźli się w zaborze rosyjskim w kleszczach administracji carów. źródło: NKJP: Ryszard Torzecki: Gdzie Sicz, gdzie Wisła, Gazeta Wyborcza, 1995-09-19
	Kiedy indziej w Ugandzie, w kleszczach obezwładniającego upału, zmuszony z powodu awarii silnika do spędzenia nocy w przydrożnej lepiance, musi wraz ze swym towarzyszem obronić się przed śmiercionośnym ukąszeniem nagle spostrzeżonej - obok pryczy - kobry. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004
	Poczułem, że jestem w kleszczach. Z jednej strony była władza, która mnie brzydziła, do której miałem jak najgorszy stosunek, po której się nie spodziewałem niczego dobrego. Z drugiej, populistyczna fala etnicznych emocji i jaskiniowego antykomunizmu. źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995
	Kto znajdzie się w dialektycznych kleszczach, musi uznać, że myślenie prywatnych filozofów niepodparte cytatami autorytetów jest głupstwem. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Zniewolony umysł, 1951

Składnia

kleszcze

(CZEGO)

4. pułapka

Definicja

ludzie ustawieni lub rozmieszczeni z dwóch stron, tak że nie można się spomiędzy nich wydostać

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Cytaty

Szybko jednak Pomorze zostało wzięte w żelazne kleszcze napierającej od zachodu Marchii Brandenburskiej, powstałej na ziemiach wieleckich wcześniej podbitych przez Niemców, od wschodu zaś sięgało po coraz to nowe terytoria państwo Zakonu Krzyżackiego.

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

Wierzyłem, że uda mi się wygrać finał. Niestety, rywale wzięli mnie w kleszcze i nie udało mi się zbyt dobrze wystartować.

źródło: NKJP: Leszek Jaźwiecki: Tuzin zwycięstw Rickardssona, Trybuna Śląska, 2003-05-19

Niemcy bronili się zaciekle. Walczyliśmy o każdy skrawek ziemi. Wzięliśmy ich w kleszcze.

źródło: NKJP: Odnaleziony po latach, NTN Żuławy, 1999-04-09

Składnia

kleszcze

(CZEGO)

Data ostatniej modyfikacji: 19.04.2017