UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szmalcownik

Chronologizacja

1952, SJPDor

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. szmalcownik
szmalcownicy
ndepr
szmalcowniki
depr
D. szmalcownika
szmalcowników
C. szmalcownikowi
szmalcownikom
B. szmalcownika
szmalcowników
N. szmalcownikiem
szmalcownikami
Ms. szmalcowniku
szmalcownikach
W. szmalcowniku
szmalcownicy
ndepr
szmalcowniki
depr

Pochodzenie

Od: szmalec (pieniądze)

Definicja

osoba, która podczas II wojny światowej wymuszała pieniądze na ukrywających się Żydach, grożąc, że wyda ich Niemcom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  szantażysta

Połączenia

  • polscy szmalcownicy
  • szmalcownik i donosiciel; kolaboranci i szmalcownicy
  • wyroki (śmierci) na szmalcowników
  • wydany przez szmalcownika

Cytaty

Żaden najsprytniejszy szmalcownik w dzielnicy nie spojrzy w kierunku synowej architekta, który wśród warszawskiej inteligencji był filarem prawicy.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Oszczędziłem zebranym gorzkiej refleksji i nie powiedziałem, że gdyby mój ojciec po studiach pozostał w Paryżu, zamiast w końcu lat trzydziestych wracać do Polski, to przeżyłby wojnę, nie ożeniłby się z moją matką, która zginęła razem z nim, zadenuncjowana przez szmalcownika na „linii otwockiej”, może ożeniłby się z Francuzką i mnie wcale nie byłoby na świecie...

źródło: NKJP: Daniel Passent: Choroba dyplomatyczna, 2002

Dowiedziałam się wtedy, że ciotka dalej romansowała z tym szmalcownikiem, przepijając z nim pieniądze, które mój ojciec dawał mu na ratowanie matki.

źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Drohobycz, Drohobycz, 1997

Kontakty z drugą stroną muru, poza oczywistym niebezpieczeństwem związanym z przenoszeniem materiałów ruchu oporu, były obarczone jeszcze jednym, wówczas szczególnie dojmującym zagrożeniem: Niemcy, a czasami Polacy (szmalcownicy) wyłapywali ludzi mających semicki wygląd.

źródło: NKJP: Krzysztof Burnetko, Witold Bereś: Marek Edelman. Życie. Po prostu, 2008

Podczas wojny, z żoną Żydówką, uciekają z wileńskiego getta, dwa razy wykupują się z rąk szmalcowników w mundurach granatowej policji.

źródło: NKJP: Robert Leszczyński: Autobiografia truciciela umysłów, Gazeta Wyborcza, 1996-02-14

Data ostatniej modyfikacji: 22.12.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj