UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

sztych

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

niem. Stich

1.a rycina

Definicja

szt. 
odbitka wykonana za pomocą techniki graficznej polegającej na ryciu rysunku na metalowej płycie, wypełnieniu go farbą i odbiciu na papierze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  rycina

Połączenia

  • osiemnastowieczny, szesnastowieczny...; stary sztych
  • obrazy i sztychy
  • kupić, sprzedać, wykonać sztych

Cytaty

[...] ze złości kupiłam sztych - litografię, na którą mieliśmy ochotę już w tamtym roku; zawiśnie w naszej jadalni w Milanówku [...].

źródło: NKJP: Krystyna Janda: Moja Droga B., 2000

Dürer zrewolucjonizował techniki miedziorytnicze. Sztychy, takie jak „Rycerz, śmierć i diabeł” czy „Melancholia I”, przysporzyły mu sławy w całej Europie [...].

źródło: NKJP: Internet

Wina były znakomite, wystrój winiarni w stylu Księstwa Warszawskiego, o czym informowały podpisy pod sztychami starej Warszawy.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nieznane przygody Sherlocka Holmesa, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

1.b sztuka

Definicja

szt. 
technika graficzna polegająca na ryciu rysunku na metalowej płycie, wypełnieniu go farbą i odbiciu na papierze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  rytownictwo

Cytaty

Studenci poznają warsztat graficzny technik wklęsłodrukowych (metalowych), takich jak: [...] miękki werniks, suchoryt, sztych [...].

źródło: Internet: asp.lodz.pl

Gabel szczególnie zainteresował się odwzorowywaniem postaci ludzkich, krajobrazów, elementów architektonicznych i zwierząt, jak również techniką sztychu.

źródło: Joanna Szkolnicka: Gabel Paul Emil, 2010-03-02 (wortal2.bibliotekaelblaska.pl)

Wystawa jest podsumowaniem odbywających się w Domku Miedziorytnika „Krótkich kursów sztychu” [...].

źródło: Marek Stanielewicz: Wystawa grafiki warsztatowej w Domku Miedziorytnika (asp.wroc.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

Inne uwagi

Zwykle lp

2.a narzędzie do zadawania ciosów

Definicja

wojsk. 
ostre zakończenie szabli, szpady lub innej podobnej broni

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  szpic

Połączenia

  • sztych dwusieczny, obosieczny
  • sztych miecza, szabli, szpady
  • przyłożyć komuś sztych (do gardła)

Cytaty

- Ani drgnij, braciszku - syknął przez zaciśnięte zęby, przykładając dziwadłu do karku sztych miecza.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992

Bogusław nawet ze sztychem szabli na gardle powie: „Głupiś, panie Kmicic”, sytuacja odwrotna jest nie do pomyślenia.

źródło: NKJP: Janina Wieczerska: Mój Sienkiewicz, Dziennik Bałtycki, 1999-01-29

Szabla to biała broń sieczna, charakteryzująca się zawsze krzywą (o różnym stopniu krzywizny) głownią jednosieczną, z ewentualnie obosiecznym sztychem w formie tzw. pióra [...].

źródło: NKJP: Włodzimierz Kwaśniewicz: Dzieje szabli w Polsce, 1993

Sztychy mają być lekko skierowane do środka, dzięki czemu pchnięcie ześlizgnie się po rapierze.

źródło: Alex Kłoś: Szermierka: siecz i kłuj, 2012-08-10 (logo24.pl)

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

Składnia

bez ograniczeń + sztych +
(CZEGO)

2.b cios

Definicja

książk. 
cios zadany ostrym, szpiczastym narzędziem w bójce lub w walce sportowej

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna broń

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pchnięcie

Połączenia

  • zadać komuś sztych

Cytaty

Trafiony w bok zdołał zadać sztych na rękę Talmota, rozpruwając mu żyły.

źródło: NKJP: Jerzy Besala: Na ubitej ziemi, Polityka, 2009-04-04

Detektyw precyzyjnym sztychem przeszył jego prawe ramię.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001

Efektowne sztychy i machnięcia szpadą będzie można oglądać dzisiaj i jutro w hali Zespołu Szkół Sportowych nr 1 na osiedlu Handlowym 4.

źródło: NKJP: (MST): Smok Wawelski dla najlepszych, Gazeta Krakowska, 2005-01-15

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

3.a narzędzie do kopania

Definicja

pot. 
spłaszczona blacha łopaty osadzona na trzonku

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

Połączenia

  • sztych łopaty
  • wbić (pierwszy) sztych

Cytaty

Wiosną ubiegłego roku na tak zwanym placu Cyrkowym przy ulicy Śmigielskiej w Kościanie wbito pierwszy sztych pod budowę marketu [...].

źródło: NKJP: Arkadiusz Kaczmarek: Kupcy boją się Lidla, Gazeta Poznańska, 2002-02-01

Przykładowo w czasie badań schodzi się o 5–10 cm lub na sztych łopaty.

źródło: NKJP: Internet

Archeolodzy przekopali całość objętego badaniem terenu na głębokość dwóch sztychów łopaty, czyli 50 cm od powierzchni.

źródło: NKJP: (PS): Cmentarz koło drogi, Dziennik Polski, 2005-03-04

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

Składnia

bez ograniczeń + sztych +
(CZEGO)

3.b kopanie

Definicja

pot. 
kopanie łopatą w ziemi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Połączenia

  • sztych łopaty
  • sztych łopatą

Cytaty

Pierwszy sztych łopaty na budowie miał miejsce 21 września ubiegłego roku.

źródło: NKJP: (zab): Łuki nad halą, Dziennik Zachodni, 2002-02-14

Wpatrzeni w dwa doły pogłębiające się z każdym sztychem łopaty, wypatrywaliśmy choćby kawałka kości.

źródło: NKJP: A. Fidrysiak: Tropem szczątków „Burzy” (2), Tygodnik Ciechanowski, 2005-12-05

Czasem za kocem idzie ktoś dorosły, czasem kilkoro dzieci, czasem - nikt... Zmokły ksiądz, koc i przygodni grabarze. Parę sztychów łopatą, krótki pacierz i koniec.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Po kilku sztychach pod łopatą znowu coś zobaczył. Tym razem był to fragment ludzkiej czaszki.

źródło: NKJP: Jacek Szwic: Skąd na podwórku kamienicy wzięły się ludzkie szczątki?, Życie Podkarpackie, 2008-09-17

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

Składnia

bez ograniczeń + sztych +
(CZEGO | CZYM)

4. uwaga

Definicja

książk. 
krótki, złośliwy komentarz lub odpowiedź wypowiedziana przez jednego z rozmówców

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Połączenia

  • polemiczny sztych
  • wymiana sztychów
  • odparować sztych

Cytaty

– A więc literatura ojczysta nie ma, według ciebie, dramatów godnych zainteresowania. Mickiewicz, Słowacki, Krasiński to są dla ciebie płotki, drugorzędne, trzeciorzędne nazwiska...
– Tego nie twierdzę – z łatwością odparowałem ten sztych.

źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 1998

Kto to powiedział?
Milczałem chwilę, chcąc zadać mu królewski sztych, nie do odparowania.
- Markiz de Sade.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1983

Wyniki ankiety były zupełnie mętne, pozwalały obu stronom wyrażać przekonanie, że przeciwnik został pognębiony, i dalej prowadzić wymianę złośliwych sztychów, które wszelako z godziny na godzinę traciły na wykwincie i kurtuazji.

źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Podróż, 1958

Nie można wykluczyć, że koniec końców, po wymianie polemicznych sztychów każdy pozostanie przy swojej prawdzie, przy swoich od dawna oswojonych przekonaniach, w które zainwestował zbyt wiele wiary i emocji, aby je teraz podawać w wątpliwość.

źródło: NKJP: Jerzy Jedlicki: Jak się z tym uporać, Polityka, 2001-02-10

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

5. promień

Definicja

książk. 
smuga światła lub cząstek emitowanych przez laser

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

  • sztych światła

Cytaty

Z dachu padają na ziemię rzadkie krople wody deszczowej, przebite sztychem szklistego światła.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Ściany otchłannego wnętrza witają [...] tym samym plastikowym beżem, na którego tle wiją się zielone kichy neonów, białe sztychy jarzeniówek, dym przypalanych hamburgerów

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000

TL 8 wisiał teraz prawie nieruchomo, rażąc oślepiającymi sztychami laserów skotłowane obrzeża czarnego kręgu.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Niezwyciężony, 1964

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sztych
sztychy
D. sztychu
sztychów
C. sztychowi
sztychom
B. sztych
sztychy
N. sztychem
sztychami
Ms. sztychu
sztychach
W. sztychu
sztychy

Składnia

bez ograniczeń + sztych +
CZEGO

Frazeologizmy

coś idzie na sztych
ktoś wystawia na sztych kogoś/coś
ktoś wystawia się na sztych
ktoś wystawił na sztych kogoś/coś
ktoś wystawił się na sztych
Data ostatniej modyfikacji: 11.05.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj