UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

świstać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	świszczę rzadziej świstam	świszczemy rzadziej świstamy
2 os.	świszczesz rzadziej świstasz	świszczecie rzadziej świstacie
3 os.	świszcze rzadziej śwista	świszczą rzadziej świstają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	świstałem +(e)m świstał	świstałam +(e)m świstała	świstałom +(e)m świstało	świstaliśmy +(e)śmy świstali	świstałyśmy +(e)śmy świstały
2 os.	świstałeś +(e)ś świstał	świstałaś +(e)ś świstała	świstałoś +(e)ś świstało	świstaliście +(e)ście świstali	świstałyście +(e)ście świstały
3 os.	świstał	świstała	świstało	świstali	świstały

bezosobnik: świstano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę świstał będę świstać	będę świstała będę świstać	będę świstało będę świstać	będziemy świstali będziemy świstać	będziemy świstały będziemy świstać
2 os.	będziesz świstał będziesz świstać	będziesz świstała będziesz świstać	będziesz świstało będziesz świstać	będziecie świstali będziecie świstać	będziecie świstały będziecie świstać
3 os.	będzie świstał będzie świstać	będzie świstała będzie świstać	będzie świstało będzie świstać	będą świstali będą świstać	będą świstały będą świstać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		świszczmy rzadziej świstajmy
2 os.	świszcz rzadziej świstaj	świszczcie rzadziej świstajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	świstałbym bym świstał	świstałabym bym świstała	świstałobym bym świstało	świstalibyśmy byśmy świstali	świstałybyśmy byśmy świstały
2 os.	świstałbyś byś świstał	świstałabyś byś świstała	świstałobyś byś świstało	świstalibyście byście świstali	świstałybyście byście świstały
3 os.	świstałby by świstał	świstałaby by świstała	świstałoby by świstało	świstaliby by świstali	świstałyby by świstały

bezosobnik: świstano by

bezokolicznik: świstać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

świszcząc
rzadziej świstając

gerundium: świstanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	świstanie	świstania
D.	świstania	świstań
C.	świstaniu	świstaniom
B.	świstanie	świstania
N.	świstaniem	świstaniami
Ms.	świstaniu	świstaniach
W.	świstanie	świstania

imiesłów przymiotnikowy czynny: świszczący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	świszczący rzadziej świstający	świszczący rzadziej świstający	świszczący rzadziej świstający	świszczące rzadziej świstające	świszcząca rzadziej świstająca
D.	świszczącego rzadziej świstającego	świszczącego rzadziej świstającego	świszczącego rzadziej świstającego	świszczącego rzadziej świstającego	świszczącej rzadziej świstającej
C.	świszczącemu rzadziej świstającemu	świszczącemu rzadziej świstającemu	świszczącemu rzadziej świstającemu	świszczącemu rzadziej świstającemu	świszczącej rzadziej świstającej
B.	świszczącego rzadziej świstającego	świszczącego rzadziej świstającego	świszczący rzadziej świstający	świszczące rzadziej świstające	świszczącą rzadziej świstającą
N.	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącą rzadziej świstającą
Ms.	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącej rzadziej świstającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	świszczący rzadziej świstający	świszczący rzadziej świstający	świszczące rzadziej świstające	świszczące rzadziej świstające
D.	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających
C.	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym	świszczącym rzadziej świstającym
B.	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczące rzadziej świstające
N.	świszczącymi rzadziej świstającymi	świszczącymi rzadziej świstającymi	świszczącymi rzadziej świstającymi	świszczącymi rzadziej świstającymi
Ms.	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających	świszczących rzadziej świstających

imiesłów przymiotnikowy bierny: świstany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	świstany	świstany	świstany	świstane	świstana
D.	świstanego	świstanego	świstanego	świstanego	świstanej
C.	świstanemu	świstanemu	świstanemu	świstanemu	świstanej
B.	świstanego	świstanego	świstany	świstane	świstaną
N.	świstanym	świstanym	świstanym	świstanym	świstaną
Ms.	świstanym	świstanym	świstanym	świstanym	świstanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	świstani	świstani	świstane	świstane
D.	świstanych	świstanych	świstanych	świstanych
C.	świstanym	świstanym	świstanym	świstanym
B.	świstanych	świstanych	świstanych	świstane
N.	świstanymi	świstanymi	świstanymi	świstanymi
Ms.	świstanych	świstanych	świstanych	świstanych

odpowiednik aspektowy: zaświstać

Pochodzenie

psł. *svistati 'wydawać świst, gwizd'

1. o wietrze

Definicja

wydawać wysoki dźwięk przypominający gwizdanie, spowodowany szybkim i gwałtownym wydostawaniem się powietrza skądś lub wydostawaniem się powietrza z czegoś wąskiego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

wiatr świszcze

Cytaty

– Dziadek z trudem łapie oddech. Coś mu tam świszcze w tchawicy.

źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Biało-czerwony, 2007

Świsty, gwizdy, furczenia to określenia techniczne, z którymi zapoznaje się już na pierwszych latach student medycyny. A przecież to wiatr gwiżdże w kominie, furczy kogutkiem czy chorągiewką na dachu i śwista w burzy.

źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, 2007

[...] Pozwalał gwizdkowi gwizdać, świstać, chrypieć bez końca. Dławił się na ostatku gwizdek, a na dnie czajnika było pewnie nie więcej niż naparstek już nie wody, lecz cieczy bez zapachu i smaku [...].

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Składnia

świstać

(GDZIE)

2. o kulach

Definicja

wydawać dźwięk przypominający gwizdanie, spowodowany szybkim przemieszczaniem się czegoś w powietrzu

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

kule świszczą; bat świstał

Cytaty

	Kiedy pojedyncze kule przestały świstać nad głowami, władzę w Ściegach objęła na powrót rada miejska. źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998
	Kule świszczą nad naszym domem. źródło: NKJP: Maria Iwaszkiewicz: Z pamięci, 2006
	[...] W powietrzu świstały strzały, wypuszczone z indiańskich łuków. źródło: NKJP: Andrzej Kołodziejski: Blaszany bębenek, CKM nr 8, 1999
	- Zawsze myślałem, że miecz świszcze przy cięciach. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007
	Pas świstał i z suchym trzaskiem spadał na ręce, barki, plecy i ramiona Cahira i Geralta. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997

Składnia

świstać

(GDZIE)

3. o zwierzętach

Definicja

wydawać wysoki dźwięk podobny do gwizdu ludzkiego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gwizdać

Cytaty

„Byłem w lesie, ptaki świstały jak przez żytnie dudki” - pisał.

źródło: NKJP: Tamara Bołdak-Janowska: Rytmy polskie i niepolskie: opowiadań naiwnych ciąg dalszy, 1998

Świszcze świerszcz pod leszczyną.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

świstać

(GDZIE)

4. o człowieku

Definicja

wydawać gwizd - wysoki dźwięk

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gwizdać

Cytaty

Stroop się obraził i zamilkł. Potem zaczął świstać, popatrywać w okno i przygładzać śliną skronie.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Józio świstał przez zęby.

źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Marynarze świstali rekordowo.

źródło: NKJP: (PAP): Marynarze świstali rekordowo..., Metropol, nr 12/4, 2001

5. melodię

Definicja

gwizdem odtwarzać określoną melodię

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka muzyka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

gwizdać

Cytaty

Stroop świstał właśnie marsz Radetzky'ego.

źródło: NKJP: Kazimierz Moczarski: Rozmowy z katem, 1977

Składnia

świstać

6. batem

Definicja

pot.

machać czymś w powietrzu, powodując powstawanie dźwięku przypominającego gwizdanie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Cytaty

Wreszcie podniósł nad głową pejcz i świstał nim w powietrzu.

źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951

Twój pan nie świstał batem, nie poganiał.

źródło: Internet: centaurus.org.pl

Składnia

świstać

CZYM + (GDZIE)

7. kasą

Definicja

pot.

wydawać pieniądze bez zastanowienia lub zbyt szczodrze obdarowywać kogoś czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Cytaty

Tym bardziej nie może pani świstać groszem. Jak mówi nasz Farmer, który oszczędzał centy, by mieć dolary.

źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002

Składnia

świstać

CZYM

Data ostatniej modyfikacji: 11.04.2018