UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

plewa

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

psł. *pelva 'łuska okrywająca ziarno w kłosie zboża'

1. zbóż

Definicja

ogół odpadków, które powstają przy młóceniu i czyszczeniu dojrzałych zbóż

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny uprawne

Połączenia

  • mokre; stęchłe plewy
  • plewa jęczmienia, prosa; plewy zbóż
  • ziarno z plewami
  • plewy i paprochy, plewy i poślad, plewy i słoma, plewy i ziarno
  • garstka plew
  • oddzielać, odsiewać, zdmuchnąć/zdmuchiwać plewy; młócenie plew

Cytaty

Wziął kłosa, roztarł go na ręce, zdmuchnął plewy i patrzył na mieniące się ziarno, jakby sobie w myślach z niego wróżył, do pary, na szczęście, czy nie do pary, na nieszczęście.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Kamień na kamieniu, 2008

[...] z białej którejś stodoły dobiega szum i jazgotanie młockarni szerokomłotnej, wiruje na niebie wzniesiona przez wichry ogromna biała chmura pośladu i plewy, twardy jak żelazne opiłki poślad wybija oczy, mokre plewy oblepiają ściśle całe ciało, wciskają się w uszy, nozdrza, usta, [...]

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

[...] sprytny sąsiad wymłócił zboże i pozostawił je bez odwiewania plew, myśląc, że w ten sposób uchroni się przed rekwizycją. Żołnierzy zaskoczył ciężar plew, więc zaczęli się przyglądać temu, co ładują. [...] Protesty właściciela nie pomogły i rzekome plewy dodały sił wojskowym koniom.

źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

Z Odessy została mi w pamięci zupełnie mimo grudnia nieogrzewana, ciemna, wilgotna cela o betonowej podłodze, na której leżały zbutwiałe sienniki z garstką stęchłych plew.

źródło: NKJP: Beata Obertyńska: W domu niewoli, 2005

Kasza popularnie zwana „pluj”, od ilości wypluwanych z niej ździebeł plew i paprochów, stanowiła w tym czasie, obok jęczmienia mielonego w młynkach do kawy, fundament aprowizacji Śródmieścia.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. plewa
plewy
D. plewy
plew
C. plewie
plewom
B. plewę
plewy
N. plewą
plewami
Ms. plewie
plewach
W. plewo
plewy

Inne uwagi

Zwykle lm

2. zła

Definicja

pot. 
coś, co ma niewielką wartość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • ideologiczne, plotkarskie, propagandowe plewy
  • plewa zła

Cytaty

Ile jest plotkarskich plew, insynuacji, intryg zabijających ludzi, słów potworów.

źródło: NKJP: (E): Rozmawiamy, Gazeta Krakowska, 2005-07-12

Sposób na uśpienie piekła: ucinać, przerywać każdą myśl, która nosi w sobie kolec agresji, plewę zła. Nie rozwijać tej myśli, nie pozwolić jej zawładnąć nami, [...]

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Lapidarium I-III, 2008

W każdym społeczeństwie, w każdym narodzie mieści się ziarno obok plewy, szumowina obok ludzi przyzwoitych.

źródło: NKJP: Teodor Krzysztof Toeplitz: Mój wybór : rzeczy mniejsze, 1998

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. plewa
plewy
D. plewy
plew
C. plewie
plewom
B. plewę
plewy
N. plewą
plewami
Ms. plewie
plewach
W. plewo
plewy

Inne uwagi

Zwykle lm

3. trawy

Definicja

błoniasty liść przykwiatowy w kłosach traw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Relacje znaczeniowe

synonimy:  plewka
hiperonimy:  liść

Połączenia

  • dolna, górna plewa; plewy ościste

Cytaty

2 plewy niemal jednakowe, o długości 6-12 mm, zwykle 5-7 nerwowe. Dolna plewa lancetowata, zwykle zaostrzona i zakończona ością o długości do 6 mm. Roślina kwitnie od czerwca do września, jest wiatropylna.

źródło: NKJP: Internet

Plewy mają 5-6 mm długości, są ostro zakończone i nagie, szorstkie tylko na nerwie.

źródło: NKJP: Internet

Dolna, 1-nerwowa plewa jest o połowę mniejsza od 3-nerwowej drugiej plewy. Górne plewy o długości ok. 3 mm są ciemno owłosione i ościste.

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. plewa
plewy
D. plewy
plew
C. plewie
plewom
B. plewę
plewy
N. plewą
plewami
Ms. plewie
plewach
W. plewo
plewy

Frazeologizmy

ktoś nabiera na plewy kogoś
ktoś bierze na plewy kogoś
ktoś nabrał na plewy kogoś
ktoś wziął na plewy kogoś
ktoś/coś oddziela ziarno od plew
ktoś/coś odróżnia ziarno od plew
ktoś/coś odsiewa ziarno od plew
ktoś/coś oddzielił/oddzieliło ziarno od plew
ktoś/coś odsiał/odsiało ziarno od plew
ktoś/coś odróżnił/odróżniło ziarno od plew

Przysłowia

Starego wróbla na plewy nie nabierzesz
Starego wróbla nie weźmiesz na plewy
Data ostatniej modyfikacji: 14.07.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj