Chronologizacja
Pochodzenie
po + za; zob. po , za
1. być na zewnątrz czegoś
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik relacji przestrzennej
Cytaty
|
Większość ludzi mieszka poza miastem, a pracuje w stolicy. źródło: NKJP: M. Barwicka: Warszawa chce zgarnąć całą pulę dla Mazowsza, Tygodnik Ciechanowski, 2006-10-08 |
|
|
Wydaje mi się, że nam, zarówno tym w Polsce, jak i poza Polską, udało się dokonać ważnej rzeczy [...]. źródło: NKJP: Bolesław Faron: Wokół polskich Nobli literackich, 2008 |
|
|
Zarządzenie bowiem uprawniało żandarmerię wojskową do działań poza wojskiem. źródło: NKJP: Adam Koczanowski: Dzieje żandarmerii polskiej do 1939 roku, 2005 |
Odmiana
część mowy: przyimek
podklasa: lokalizacji w przestrzeni
Składnia
| poza KIM / CZYM | ||
| szyk: stały: antepozycja |
2. przemieszczać się na zewnątrz czegoś
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik relacji przestrzennej
Cytaty
|
Podróże poza dolinę uważał za ekstrawagancję i stratę czasu. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
[...] Znam na pamięć każde załamanie skóry, pulsującą żyłkę, przebarwienie, [...] niedoskonałości delikatnego makijażu: pyłek z tuszu do rzęs na kości policzkowej, błyszczyk minimalnie wychodzący poza granicę górnej wargi [...]. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005 |
|
|
Natomiast tłum postaci drugoplanowych nie wyszedł poza powierzchowną charakterystykę ówczesnego obyczaju. źródło: NKJP: Marzena Wojnarowska: Kilka refleksji o serialu Rodzina Połanieckich i filmie Marynia, 2005 |
Odmiana
część mowy: przyimek
podklasa: lokalizacji w przestrzeni
Składnia
| poza KOGO / CO | |||
|
ograniczenia zakresu użycia:
nie: w pozycji lewostronnej: Cz. ruchu ukierunkowanego
|
|||
| szyk: stały: antepozycja | |||
3. z wyjątkiem czegoś
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik wyłączania
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | oprócz, prócz, z wyjątkiem |
Cytaty
|
Nie znali innych uczuć poza uczuciem zaszczucia i nie mieli szansy ucieczki. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Domofon, 2005 |
|
|
Chyba był tu najmłodszy, poza Nowakiem oczywiście. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Przystanek Śmierć, 2007 |
|
|
Nikt oczywiście poza mną nie odważył się przypuścić, że mógł w tym maczać palce wszechświatowy spisek żydowski [...]. źródło: NKJP: Tomasz Piątek: Pałac Ostrogskich, 2008 |
Odmiana
część mowy: przyimek
podklasa: wykluczający
Składnia
| poza KIM / CZYM | ||
| szyk: stały: antepozycja |
4. jednocześnie z czymś
Definicja
Kategoria znaczeniowa
wykładnik współwystępowania
Cytaty
|
Brygada, w której poza arabskimi banitami walczyli muzułmańscy buntownicy z całego świata, miała stać się zaczynem, pierwszą drużyną potężnej armii. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002 |
|
|
Gdyby poza podejrzeniami miał trochę wiedzy, nie zastopowałby go i pluton pograniczników. źródło: NKJP: Artur Baniewicz, Kisuny, 2008 |
|
|
[...] pozwolili mu golić brodę, by w ten sposób uchronić go przed aresztowaniem w Machaczkale, gdzie poza nauką zajmował się utrzymywaniem kontaktów z miejscowym muzułmańskim podziemiem. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Wieże z kamienia, 2004 |
Odmiana
część mowy: przyimek
Składnia
| poza KIM / CZYM | ||
| szyk: stały: antepozycja |