UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tkać

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *tъkati, *tъkajǫ 'dotykać, trącać, popychać, stukać, wpychać, wsadzać'; 'wpychać, przetykać (na krosnach) nici wątku między prostopadle biegnącymi nićmi osnowy; tkać'

Pierwotnie najwidoczniej *tъkti, *tъkǫ, na co wskazuje pol. dial. tkę ‘tkam’.

1. dywan

Definicja

wytwarzać na krosnach, przeplatając nitki w odpowiedni sposób

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł rzemiosło

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

pleść, wykonywać

Połączenia

tkać arrasy, całun, chodniki, dywany, gobeliny, kilimy, kobierzec, makatki, materiał, maty, płótno, zasłony
tkać na krosnach, na warsztacie
tkany ręcznie

Cytaty

	Z tej przędzy gospodynie tkały sukna na domowych warsztatach, zazdrośnie strzegąc sekretów wzoru: w jodełkę, w siatkę, taki kolor na osnowę, taki na odetkę! źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Dolina Issy, 1955
	Habit dla księdza Robaka tkaliśmy z nie pranej wełny owczej. źródło: NKJP: Daina Kolbuszewska: Ład, czyli ostatni żakard w Polsce, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-11-27
	Umiała tkać wyłącznie dywany kapowe - zgodnie z panującą na wsi modą na wzory fabryczne. źródło: NKJP: Aleksander Błachowski: Polska Sztuka Ludowa, 1960
	Czas spędzał wśród obrazów, kupeli, tygli glinianych, szklanych mis, sfer armilarnych, alembików, w towarzystwie alchemików, malarzy, wróżbitów; sam również lubił malować, tkać, oddawać się pracom snycerskim i zegarmistrzowskim. źródło: NKJP: Jerzy Uszyński: Kolekcja cesarza Rudolfa II, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1995-11-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tkam	tkamy
2 os.	tkasz	tkacie
3 os.	tka	tkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałem +(e)m tkał	tkałam +(e)m tkała	tkałom +(e)m tkało	tkaliśmy +(e)śmy tkali	tkałyśmy +(e)śmy tkały
2 os.	tkałeś +(e)ś tkał	tkałaś +(e)ś tkała	tkałoś +(e)ś tkało	tkaliście +(e)ście tkali	tkałyście +(e)ście tkały
3 os.	tkał	tkała	tkało	tkali	tkały

bezosobnik: tkano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tkał będę tkać	będę tkała będę tkać	będę tkało będę tkać	będziemy tkali będziemy tkać	będziemy tkały będziemy tkać
2 os.	będziesz tkał będziesz tkać	będziesz tkała będziesz tkać	będziesz tkało będziesz tkać	będziecie tkali będziecie tkać	będziecie tkały będziecie tkać
3 os.	będzie tkał będzie tkać	będzie tkała będzie tkać	będzie tkało będzie tkać	będą tkali będą tkać	będą tkały będą tkać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tkajmy
2 os.	tkaj	tkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałbym bym tkał	tkałabym bym tkała	tkałobym bym tkało	tkalibyśmy byśmy tkali	tkałybyśmy byśmy tkały
2 os.	tkałbyś byś tkał	tkałabyś byś tkała	tkałobyś byś tkało	tkalibyście byście tkali	tkałybyście byście tkały
3 os.	tkałby by tkał	tkałaby by tkała	tkałoby by tkało	tkaliby by tkali	tkałyby by tkały

bezosobnik: tkano by

bezokolicznik: tkać

imiesłów przysłówkowy współczesny: tkając

gerundium: tkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tkanie	tkania
D.	tkania	tkań
C.	tkaniu	tkaniom
B.	tkanie	tkania
N.	tkaniem	tkaniami
Ms.	tkaniu	tkaniach
W.	tkanie	tkania

imiesłów przymiotnikowy czynny: tkający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkający	tkający	tkający	tkające	tkająca
D.	tkającego	tkającego	tkającego	tkającego	tkającej
C.	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającej
B.	tkającego	tkającego	tkający	tkające	tkającą
N.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającą
Ms.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkający	tkający	tkające	tkające
D.	tkających	tkających	tkających	tkających
C.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym
B.	tkających	tkających	tkających	tkające
N.	tkającymi	tkającymi	tkającymi	tkającymi
Ms.	tkających	tkających	tkających	tkających

imiesłów przymiotnikowy bierny: tkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkany	tkany	tkany	tkane	tkana
D.	tkanego	tkanego	tkanego	tkanego	tkanej
C.	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanej
B.	tkanego	tkanego	tkany	tkane	tkaną
N.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkaną
Ms.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkani	tkani	tkane	tkane
D.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych
C.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym
B.	tkanych	tkanych	tkanych	tkane
N.	tkanymi	tkanymi	tkanymi	tkanymi
Ms.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych

odpowiednik aspektowy: utkać

Składnia

Rz_osobowy

tkać

CO + (z CZEGO) + (na CZYM)

2. pajęczynę

Definicja

przetwarzając wydzielinę gruczołów przędnych, tworzyć sieć pajęczą

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:

prząść, snuć

Połączenia

pająk tka
tkać pajęczynę, sieć

Cytaty

Eksperyment przeprowadzony przez naukowców z NASA pokazał, że pająki różnie tkają sieć, w zależności od tego, jakie im wcześniej podano narkotyki.

źródło: NKJP: Naćpane pająki, Gazeta Wyborcza, 1995-04-29

Jeszcze inne gatunki pająków w ogóle nie tkają sieci - ani dla swego potomstwa, ani w celach łowieckich.

źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1975

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tkam	tkamy
2 os.	tkasz	tkacie
3 os.	tka	tkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałem +(e)m tkał	tkałam +(e)m tkała	tkałom +(e)m tkało	tkaliśmy +(e)śmy tkali	tkałyśmy +(e)śmy tkały
2 os.	tkałeś +(e)ś tkał	tkałaś +(e)ś tkała	tkałoś +(e)ś tkało	tkaliście +(e)ście tkali	tkałyście +(e)ście tkały
3 os.	tkał	tkała	tkało	tkali	tkały

bezosobnik: tkano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tkał będę tkać	będę tkała będę tkać	będę tkało będę tkać	będziemy tkali będziemy tkać	będziemy tkały będziemy tkać
2 os.	będziesz tkał będziesz tkać	będziesz tkała będziesz tkać	będziesz tkało będziesz tkać	będziecie tkali będziecie tkać	będziecie tkały będziecie tkać
3 os.	będzie tkał będzie tkać	będzie tkała będzie tkać	będzie tkało będzie tkać	będą tkali będą tkać	będą tkały będą tkać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tkajmy
2 os.	tkaj	tkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałbym bym tkał	tkałabym bym tkała	tkałobym bym tkało	tkalibyśmy byśmy tkali	tkałybyśmy byśmy tkały
2 os.	tkałbyś byś tkał	tkałabyś byś tkała	tkałobyś byś tkało	tkalibyście byście tkali	tkałybyście byście tkały
3 os.	tkałby by tkał	tkałaby by tkała	tkałoby by tkało	tkaliby by tkali	tkałyby by tkały

bezosobnik: tkano by

bezokolicznik: tkać

imiesłów przysłówkowy współczesny: tkając

gerundium: tkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tkanie	tkania
D.	tkania	tkań
C.	tkaniu	tkaniom
B.	tkanie	tkania
N.	tkaniem	tkaniami
Ms.	tkaniu	tkaniach
W.	tkanie	tkania

imiesłów przymiotnikowy czynny: tkający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkający	tkający	tkający	tkające	tkająca
D.	tkającego	tkającego	tkającego	tkającego	tkającej
C.	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającej
B.	tkającego	tkającego	tkający	tkające	tkającą
N.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającą
Ms.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkający	tkający	tkające	tkające
D.	tkających	tkających	tkających	tkających
C.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym
B.	tkających	tkających	tkających	tkające
N.	tkającymi	tkającymi	tkającymi	tkającymi
Ms.	tkających	tkających	tkających	tkających

imiesłów przymiotnikowy bierny: tkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkany	tkany	tkany	tkane	tkana
D.	tkanego	tkanego	tkanego	tkanego	tkanej
C.	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanej
B.	tkanego	tkanego	tkany	tkane	tkaną
N.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkaną
Ms.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkani	tkani	tkane	tkane
D.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych
C.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym
B.	tkanych	tkanych	tkanych	tkane
N.	tkanymi	tkanymi	tkanymi	tkanymi
Ms.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych

odpowiednik aspektowy: utkać

Składnia

Rz_nieosobowy

tkać

3. do środka

Definicja

wkładać do środka

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	utykać
	hiperonimy:	wkładać

Cytaty

A Francuzi wychodzili z kościoła uśmiechnięci, wielu jeszcze przed wyjściem tkało papierosa w usta, nakładali kapelusze, grzebiąc po kieszeniach w poszukiwaniu zapałek lub zapalniczki.

źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem, 1957

Spróbowałem i widać poprawę, ciekawe po co tam producent tkał kartę sieciową na płytę główną?

źródło: NKJP: Internet

Dlatego z taką przyjemnością czytamy w „Bajkach robotów” Lema, co sobie opowiadają mieszkańcy innych planet o wstrętnym bladawcu, który „szparką u dołu twarzy może wydawać rozmaite dźwięki; do tego otworu tka różne rzeczy, a potem dolną częścią głowy rusza, która na zawiaskach jest do górnej przytwierdzona, przez co się owe rzeczy rozdrabniają i on je wciąga do swego wnętrza” .

źródło: NKJP: Mikołaj Szymański: Jak nas widzą z oddali, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1997-02-28

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tkam	tkamy
2 os.	tkasz	tkacie
3 os.	tka	tkają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałem +(e)m tkał	tkałam +(e)m tkała	tkałom +(e)m tkało	tkaliśmy +(e)śmy tkali	tkałyśmy +(e)śmy tkały
2 os.	tkałeś +(e)ś tkał	tkałaś +(e)ś tkała	tkałoś +(e)ś tkało	tkaliście +(e)ście tkali	tkałyście +(e)ście tkały
3 os.	tkał	tkała	tkało	tkali	tkały

bezosobnik: tkano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tkał będę tkać	będę tkała będę tkać	będę tkało będę tkać	będziemy tkali będziemy tkać	będziemy tkały będziemy tkać
2 os.	będziesz tkał będziesz tkać	będziesz tkała będziesz tkać	będziesz tkało będziesz tkać	będziecie tkali będziecie tkać	będziecie tkały będziecie tkać
3 os.	będzie tkał będzie tkać	będzie tkała będzie tkać	będzie tkało będzie tkać	będą tkali będą tkać	będą tkały będą tkać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tkajmy
2 os.	tkaj	tkajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tkałbym bym tkał	tkałabym bym tkała	tkałobym bym tkało	tkalibyśmy byśmy tkali	tkałybyśmy byśmy tkały
2 os.	tkałbyś byś tkał	tkałabyś byś tkała	tkałobyś byś tkało	tkalibyście byście tkali	tkałybyście byście tkały
3 os.	tkałby by tkał	tkałaby by tkała	tkałoby by tkało	tkaliby by tkali	tkałyby by tkały

bezosobnik: tkano by

bezokolicznik: tkać

imiesłów przysłówkowy współczesny: tkając

gerundium: tkanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tkanie	tkania
D.	tkania	tkań
C.	tkaniu	tkaniom
B.	tkanie	tkania
N.	tkaniem	tkaniami
Ms.	tkaniu	tkaniach
W.	tkanie	tkania

imiesłów przymiotnikowy czynny: tkający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkający	tkający	tkający	tkające	tkająca
D.	tkającego	tkającego	tkającego	tkającego	tkającej
C.	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającemu	tkającej
B.	tkającego	tkającego	tkający	tkające	tkającą
N.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającą
Ms.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym	tkającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkający	tkający	tkające	tkające
D.	tkających	tkających	tkających	tkających
C.	tkającym	tkającym	tkającym	tkającym
B.	tkających	tkających	tkających	tkające
N.	tkającymi	tkającymi	tkającymi	tkającymi
Ms.	tkających	tkających	tkających	tkających

imiesłów przymiotnikowy bierny: tkany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tkany	tkany	tkany	tkane	tkana
D.	tkanego	tkanego	tkanego	tkanego	tkanej
C.	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanemu	tkanej
B.	tkanego	tkanego	tkany	tkane	tkaną
N.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkaną
Ms.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym	tkanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tkani	tkani	tkane	tkane
D.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych
C.	tkanym	tkanym	tkanym	tkanym
B.	tkanych	tkanych	tkanych	tkane
N.	tkanymi	tkanymi	tkanymi	tkanymi
Ms.	tkanych	tkanych	tkanych	tkanych

Składnia

Rz_żywotny

tkać

CO + GDZIE

Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2023