UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

błazen

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	błazen	błaźni kwestion. błaznowie	ndepr
M.	błazen	błazny	depr
D.	błazna	błaznów
C.	błaznowi	błaznom
B.	błazna	błaznów
N.	błaznem	błaznami
Ms.	błaźnie	błaznach
W.	błaźnie	błaźni kwestion. błaznowie	ndepr
W.	błaźnie	błazny	depr

Pochodzenie

psł. *blaznъ 'głupi, szalony, obłąkany'

1. w cyrku

Definicja

ten, kto pracuje jako aktor cyrkowy rozśmieszający publiczność

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca zawody

Relacje znaczeniowe

synonimy:

klaun, pajac

Połączenia

błazen z cyrku
błazen w cyrku
akrobata i błazen; kuglarz i błazen
popisy, wygłupy, występy błazna

Cytaty

Zdarzało się też, że w przeddzień egzekucji talibowie obwozili skazańców po mieście, jak przybyły z daleka cyrk obwozi dzikie bestie, akrobatów i błaznów, żeby zachęcić ludzi do obejrzenia widowiska.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002

Do taktu wesołej muzyki wmaszerowują na arenę cyrkowcy; idą linoskoczki [...], jedzie na białym koniu złotowłosa woltyżerka [...], kroczą siłacze z żelaznymi kulami, człapią wreszcie błazny, biały i ryży klown [...].

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000

2. ośmieszający się

Definicja

pogard.

ten, kto zachowuje się niepoważnie, robiąc z siebie pośmiewisko

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

głupek, pajac

Połączenia

istny, prawdziwy; arogancki błazen
grać, udawać błazna; robić z kogoś/z siebie błazna
ktoś okazał się błaznem
wyjść/wychodzić na błazna; uznać kogoś za błazna

Cytaty

	Nie śmieszy cię to, Siostro? Jak twój mąż się miota, jak biega, szuka, nerwowo przebiera rękami, rozgląda się. I nic. Nie ma. [...] Doprawdy, Siostro, klaun z twojego męża i błazen. źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996
	I co się do mnie szczerzysz, błaźnie? [...]– Nie mów tak na mnie, dziewczynko – odezwał się, jak mógł najłagodniej. –Błaznem będę dopiero, jak zgarnę tyle kasiorki, co ty i twoi koledzy w kamizelkach na ostatni guzik. Młode stworzenie wytrzymało jego wzrok i wykrzywiło usta. – Proszę, do tego wyszczekany błazen. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004
	Nazywa się Jędrek. Chyba jakieś podupadłe warszawskie mieszczaństwo. Nosi herbowy sygnet, błazen jeden. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	Umiłowana przez Polaków suwerenna państwowość przemieniła się w wygłup, karykaturę państwa, kicz polityczny. Ludność przywykła do życia w farsie, w obrębie kretynizmu i absurdu, ale uchyla się od uczestnictwa w grze. Na scenie skaczą zawodowe błazny. źródło: NKJP: Jerzy Urban: Klątwa Urbana, 1995

3. nadworny

Definicja

na dawnych dworach królewskich osoba zatrudniona do rozbawiania króla, rodziny królewskiej i gości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny rozrywka

Połączenia

królewski, nadworny; mądry błazen
błazen króla; Jagiellonów, Zygmunta Augusta...
błazen i filozof; błazen i mędrzec; królowie, rycerze i błazny

Cytaty

Pewien Król miał swego nadwornego błazna, który umilał mu dni swoimi powiedzonkami i żartami. Któregoś dnia król powierzył błaznowi swe berło, mówiąc: - Zatrzymaj je do czasu, aż znajdziesz kogoś głupszego od siebie.

źródło: Internet

400 lat po Stańczyku nadal jesteśmy narodem lekarzy. Stańczyk, nadworny błazen Jagiellonów, założył się kiedyś z królem Zygmuntem Starym, że w Polsce każdy jest lekarzem.

źródło: NKJP: Wojciech Bartkowiak: Trampkomycyna, Gazeta Wyborcza, 1993-11-24

Jeszcze kilkanaście minut, a spod sceny ruszy kolorowy pochód renesansowych postaci. Będą szli królowie, rycerze, błazny i damy.

źródło: NKJP: Kroki do renesansu, Dziennik Polski, 2002-08-23

Składnia

	+	błazen	+	(KOGO)
	+	błazen	+	(CZYJ)

Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2025