UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

gzyms

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII
W postaci: gzems

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. gzyms
gzymsy
D. gzymsu
gzymsów
C. gzymsowi
gzymsom
B. gzyms
gzymsy
N. gzymsem
gzymsami
Ms. gzymsie
gzymsach
W. gzymsie
gzymsy

Pochodzenie

niem. Gesims

1. budynku

Definicja

archit. 
element architektoniczny budynku, będący poziomym, wysuniętym pasem okalającym ściany, pełniący funkcje dekoracyjne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Relacje znaczeniowe

synonimy:  występ

Cytaty

Nad oknami umieszczono klucze, również boniowane w rustykę, które wspierają gładką listwę - gzyms oddzielający tę kondygnację od wyższej.

źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001

Wczoraj, pół godziny po północy, policjanci z brygady antyterrorystycznej poznańskiej policji obezwładnili i ściągnęli z gzymsu kościoła 23-letniego mężczyznę.

źródło: NKJP: (dja): Chciał skoczyć z gzymsu kościoła, Wieczór Wybrzeża, 2001-04-20

Największy konar drzewa uderzył z dużą siłą w gzyms budynku i oparł się na ścianie bocznej. Strop na szczęście nie został uszkodzony, co uratowało budynek przed większym zniszczeniem.

źródło: NKJP: (EWA): Noce z gigantem, Gazeta Wrocławska, 2001-08-03

Pod sklepieniem sali krążą jaskółki, gniazda jaskółcze na gzymsach.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

2. szafy

Definicja

książk. 
element dekoracyjny mebli, kominków lub innych sprzętów domowych mający kształt brzegu wysuniętego poza bryłę danego przedmiotu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka meble i wystrój wnętrz

Cytaty

Na gzymsie kominka stały filiżanki, pod piecem nie dopalone pończochy, kłębki bawełny, paczki igieł, guziki i dziecinne krzesełko.

źródło: NKJP: Leopold Buczkowski: Czarny potok, 1959

Stacho wodził wzrokiem po rzeźbionym gzymsie serwantki.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974

Fajanse z Delft były modne w domach zamożnych gdańszczan. Na gzymsach wielkich szaf stały rzędy okazałych wazonów malowanych w kwiaty, ptaki oraz postacie dostojników chińskich, odpoczywających w ogrodach.

źródło: NKJP: (G.A.): Niebieskie imitacje, Dziennik Bałtycki, 2003-03-01

3. skalny

Definicja

geol. 
poziomy występ na zboczu skalnym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  występ

Cytaty

Dochodzimy do małego gzymsu skalnego. O poręczówka! Faktycznie odpychająca skała wymaga przejścia wąską ścieżyną, czy też paroma stopniami skalnymi nad kilkudziesięciometrowym urwiskiem.

źródło: Internet: gorskiswiat.pl

Jest druga połowa lipca 1989 r. Po niedawnym opadzie śniegu bieleją żleby, kominy, rysy, zachody, półki i gzymsy. Góry wyglądają jak surowa, czarno-biała grafika.

źródło: NKJP: Michał Jagiełło: Wołanie w górach: wypadki i akcje ratunkowe w Tatrach, 1979

Idziemy Kozimi Usypami aż w pobliże ich górnego końca (często leży tu wielki płat śniegu), po czym w lewo w ścianę Wielkich Spadów. Iza ubiera raki i wspina się po śniegu, aż do szczeliny między nim a ścianą. Idę za nią, robię stanowisko i zaczynam prowadzić. Listwami i gzymsami skalnymi w lewo na Kozią Drabinę tj. wybitny, trawiasto-skalisty zachód, wznoszący się ukosem w lewo.

źródło: NKJP: Maciek Rysula: Pałac Kultury, Śnieżna i Lodowy, Tygodnik Podhalański, nr 24, 1996

Data ostatniej modyfikacji: 02.11.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj