UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

grubieć

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. grubieję
 grubiejemy
2 os. grubiejesz
 grubiejecie
3 os. grubieje
 grubieją

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. grubiałem
+(e)m grubiał
 grubiałam
+(e)m grubiała
 grubiałom
+(e)m grubiało
 grubieliśmy
+(e)śmy grubieli
 grubiałyśmy
+(e)śmy grubiały
2 os. grubiałeś
+(e)ś grubiał
 grubiałaś
+(e)ś grubiała
 grubiałoś
+(e)ś grubiało
 grubieliście
+(e)ście grubieli
 grubiałyście
+(e)ście grubiały
3 os. grubiał
 grubiała
 grubiało
 grubieli
 grubiały

bezosobnik: grubiano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę grubiał
będę grubieć
 będę grubiała
będę grubieć
 będę grubiało
będę grubieć
 będziemy grubieli
będziemy grubieć
 będziemy grubiały
będziemy grubieć
2 os. będziesz grubiał
będziesz grubieć
 będziesz grubiała
będziesz grubieć
 będziesz grubiało
będziesz grubieć
 będziecie grubieli
będziecie grubieć
 będziecie grubiały
będziecie grubieć
3 os. będzie grubiał
będzie grubieć
 będzie grubiała
będzie grubieć
 będzie grubiało
będzie grubieć
 będą grubieli
będą grubieć
 będą grubiały
będą grubieć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. grubiejmy
2 os. grubiej
 grubiejcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. grubiałbym
bym grubiał
 grubiałabym
bym grubiała
 grubiałobym
bym grubiało
 grubielibyśmy
byśmy grubieli
 grubiałybyśmy
byśmy grubiały
2 os. grubiałbyś
byś grubiał
 grubiałabyś
byś grubiała
 grubiałobyś
byś grubiało
 grubielibyście
byście grubieli
 grubiałybyście
byście grubiały
3 os. grubiałby
by grubiał
 grubiałaby
by grubiała
 grubiałoby
by grubiało
 grubieliby
by grubieli
 grubiałyby
by grubiały

bezosobnik: grubiano by

bezokolicznik: grubieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: grubiejąc

gerundium: grubienie

imiesłów przymiotnikowy czynny: grubiejący

odpowiedniki aspektowe: pogrubieć , zgrubieć

Pochodzenie

Zob.  gruby 

1. o warstwie

Definicja

stawać się takim, którego przeciwległe powierzchnie lub krawędzie są od siebie znacznie oddalone

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

antonimy:  cienieć

Cytaty

Ze śniegu gromadzonego co roku rodzi się powoli, ale nieustannie lód. [...] wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza temperatura topnienia obniża się, a więc biała pokrywa powinna grubieć z roku na rok.

źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1988

Altostratus jest chmurą szarą, rozłożystą, podobną do mgły. Jeżeli zaczyna grubieć, to nieomylny znak, że zacznie padać.

źródło: NKJP: Edward Mazurkow: Komandos radzi (61), Express Ilustrowany, 2002-06-29

Unikatową murarkę uprawiają pisklęta gołębi. Te stosunkowo prymitywne ptaki mają i prymitywne, ażurowe gniazda z kilkudziesięciu patyków. Pisklęta ratują je przed rozpadnięciem, robiąc kupki na skraju, a pierścień białej zaprawy grubieje wraz z ich dorastaniem.

źródło: NKJP: Witold Pawłowski: Co ptak wije, Polityka, 2006-07-08

Paznokcie powstają z żywych keratynocydów, które przekształcają się w martwe, zrogowaciałe komórki. Ich ściany grubieją, usztywniają się i łączą, w wyniku czego powstaje warstwa rogowa, zbudowana z twardej keratyny.

źródło: NKJP: (AG): Wypisane na... paznokciach, Express Ilustrowany, 2002-07-25

[...] niemal wszyscy chodzili boso (po paru tygodniach skóra grubiała i tworzyła się naturalna podeszwa), nie przywiązywali uwagi do stroju, do wyglądu, chodzili w luźnych, wygodnych rzeczach i czuli się w tym dobrze.

źródło: Internet: radydlanastolatek.blox.pl

2. o pniu

Definicja

stawać się takim, który ma duży przekrój poprzeczny

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Relacje znaczeniowe

antonimy:  cienieć

Cytaty

Najlepsze są młode drzewa. Obcinanie bocznych gałązek na miotły wcale im nie szkodzi, przeciwnie, powoduje, że szybciej idą w górę i grubieją w obwodzie.

źródło: NKJP: (TM): Nowa miotła na nowy rok, Express Ilustrowany, 2004-01-05

Korzenie oplatają skały, aby sięgnąć do wody i składników pokarmowych w głębszych warstwach podłoża. Po dotarciu do gleby korzenie grubieją, ponieważ są głównymi elementami dostarczającymi wodę i pokarm do części nadziemnej rośliny.

źródło: NKJP: Internet

Jeśli nieprawidłowe wygięcie kręgosłupa trwa u dzieci zbyt długo, zwłaszcza w okresie ich szybkiego wzrostu, to w miejscach zwiększonego długotrwałego ucisku kość rośnie wolniej i grubieje, natomiast w miejscach zmniejszonego nacisku może rosnąć szybciej i wówczas układ kostny stopniowo odkształca się, a kalectwo utrwala.

źródło: NKJP: Mirosław Winczewski: Kręgarstwo dla każdego : kręgarstwo radiestezyjne, terapia i profilaktyka, kręgarstwo klasyczne, chiropraktyka, 2006

Stali na okrągłej polance, porośniętej równiutkim mchowym dywanem. Dokładnie pośrodku raptem wystrzelił ku górze wiotki, zielony pęd. Błyskawicznie rósł, grubiał, pokrywając się szarawą korą.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Naznaczeni błękitem Kamień na szczycie Kroniki Drugiego Kręgu Księga I cz. 1, 2005

Korzenie drzew rosnących obok ogrodzenia mogą wywierać nacisk na fundamenty i powodować ich pękanie i wypieranie. W ten sam sposób może zadziałać grubiejący pień.

źródło: NKJP: Adam Szcześniak: Ogród z płotem, Dziennik Łódzki, 2006-06-23

3. o człowieku

Definicja

stawać się grubszym, nabierając ciała i zwiększając wagę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tyć

Cytaty

Utrzymuję wagę, nie grubieję i nie chudnę. Czuję się doskonale pod względem fizycznym.

źródło: Internet: zdrowoodchudzeni.pl

Grubieję, nawet kiedy patrzę na jedzenie.

źródło: Internet: lang-8.com

Od 15 dnia ciąża staje się widoczna, samica wyraźnie grubieje [...].

źródło: Internet: gryzonie.info

4. o głosie

Definicja

stawać się takim, który ma małą częstotliwość drgań

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obniżać się

Cytaty

Czasami jego głos grubiał i drżał z emocji, co kazało przypuszczać, że opowiadający utożsamiał się z główną postacią.

źródło: Internet: mreadz.com

Nacisnęli pedały i już po kwadransie dojeżdżali do wysokiego lasu. Lekki świst wiatru grubiał w basowy poszum, przebijany histerycznymi nutkami wygrywanymi na telegraficznych drutach.

źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie - rocznik 20, 1957

[...] podrywa się jeszcze jedna kantylena, słodka, prosta jak piosenka... Zwrot: na kantylenę wpada rozszalały pasaż, grubieje, potężnieje, po czym gwałtownie się urywa...

źródło: NKJP: Piotr Wierzbicki: Migotliwy ton. Esej o stylu Chopina, 2010

5. o portfelu

Definicja

zwiększać swoją liczebność, zasobność lub wartość

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Cytaty

[...] pszczelarz, który chce dodatkowo podnieść rentowność z danej rodziny pszczelej, odławia nadwyżkę pyłku i w ten sposób portfel nieco szybciej grubieje.

źródło: Internet: wino.org.pl

Kto oszczędza, tego kieszeń z wolna grubieje, wierzyciele go nie ścigają [...].

źródło: Internet: ebuw.uw.edu.pl

Nasi ligowi trenerzy się zmieniają, portfele im grubieją, a gra ciągle na bardzo równym, dziadowskim poziomie.

źródło: Internet: forum.legionisci.com

Tak więc nie zastanawiaj się zbyt długo i wstąp do klubu chciwych i pazernych pokerzystów pozbawionych krzty uczuć. Tu liczą się tylko karty i portfel grubiejący w oczach.

źródło: Internet: 3gplay.pl

Formularze wpływają, akta grubieją.

źródło: Internet: archiwum.rp.pl

Administracja zarazem odchudza się i grubieje.

źródło: Internet: biznes.interia.pl

6. o zachowaniu ludzkim

Definicja

książk. 
przestawać być wykwintnym w zachowaniu i tracić dobre maniery

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

[...] w dziczy człek grubieje ze szczętem i obyczaje szlacheckie traci.

źródło: NKJP: Internet

„ ŚLUBUJĘ uroczyście Państwu i wspólnocie lokalnej przestrzegać porządku prawnego i dyscypliny służbowej, dbać o etykę i dobre imię służby [...]”. Niby proste, ale zaraz po ślubowaniu wszyscy grubieją i brzydną. Chcą za dużo zarabiać i wszystkimi rządzić.

źródło: Internet: epoznan.pl

7. o rysach

Definicja

tracić delikatność i subtelność w wyniku procesów biologicznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Cytaty

Rysy twarzy zatracają dziecięcy charakter, grubieją.

źródło: Internet: biofuturo.pl

W zaawansowanych stadiach pacjenci mają liczne zmiany skórne, które wzbudzają niechęć osób postronnych. Twarz może ulec zniekształceniu - rysy grubieją, dochodzi do powstania tzw. twarzy lwiej [...].

źródło: Internet: polskatimes.pl

[...] w ciąży rysy grubieją i najczęściej nie wracają już do stanu sprzed.

źródło: Internet: kozaczek.pl
Data ostatniej modyfikacji: 15.09.2016
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN