UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozstąpić się

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozstąpię się	rozstąpimy się
2 os.	rozstąpisz się	rozstąpicie się
3 os.	rozstąpi się	rozstąpią się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozstąpiłem się +(e)m się rozstąpił	rozstąpiłam się +(e)m się rozstąpiła	rozstąpiłom się +(e)m się rozstąpiło	rozstąpiliśmy się +(e)śmy się rozstąpili	rozstąpiłyśmy się +(e)śmy się rozstąpiły
2 os.	rozstąpiłeś się +(e)ś się rozstąpił	rozstąpiłaś się +(e)ś się rozstąpiła	rozstąpiłoś się +(e)ś się rozstąpiło	rozstąpiliście się +(e)ście się rozstąpili	rozstąpiłyście się +(e)ście się rozstąpiły
3 os.	rozstąpił się	rozstąpiła się	rozstąpiło się	rozstąpili się	rozstąpiły się

bezosobnik: rozstąpiono się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozstąpmy się
2 os.	rozstąp się	rozstąpcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozstąpiłbym się bym się rozstąpił	rozstąpiłabym się bym się rozstąpiła	rozstąpiłobym się bym się rozstąpiło	rozstąpilibyśmy się byśmy się rozstąpili	rozstąpiłybyśmy się byśmy się rozstąpiły
2 os.	rozstąpiłbyś się byś się rozstąpił	rozstąpiłabyś się byś się rozstąpiła	rozstąpiłobyś się byś się rozstąpiło	rozstąpilibyście się byście się rozstąpili	rozstąpiłybyście się byście się rozstąpiły
3 os.	rozstąpiłby się by się rozstąpił	rozstąpiłaby się by się rozstąpiła	rozstąpiłoby się by się rozstąpiło	rozstąpiliby się by się rozstąpili	rozstąpiłyby się by się rozstąpiły

bezosobnik: rozstąpiono by się

bezokolicznik: rozstąpić się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozstąpiwszy się

gerundium: rozstąpienie się

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozstąpienie się	rozstąpienia się
D.	rozstąpienia się	rozstąpień się
C.	rozstąpieniu się	rozstąpieniom się
B.	rozstąpienie się	rozstąpienia się
N.	rozstąpieniem się	rozstąpieniami się
Ms.	rozstąpieniu się	rozstąpieniach się
W.	rozstąpienie się	rozstąpienia się

odpowiednik aspektowy: rozstępować się

Pochodzenie

Czasownik z prefiksem roz- (< *orz-) od psł. *stǫpiti (sę). Zob. stąpać

1. o ludziach

Definicja

rozdzielić się na dwie grupy, robiąc pośrodku przejście

Wymowa

[rosstompić sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rozsunąć się

Połączenia

tłum rozstąpił się; gapie, ludzie rozstąpili się
rozstąpić się na boki
rozstąpić się i przepuścić kogoś

Cytaty

	Jestem lekarzem. Tłum gapiów rozstąpił się z szacunkiem. źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Rozstąpcie się! - zawołał do cisnących się wokół straganu. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949
	W milczeniu zawinął skrzypce w kawał płótna, wziął pod pachę smyk i wyszedł z chałupy. Nikt za nim nie wołał, goście rozstąpili się w szarym świetle zaspanego dnia. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007
	- Przepraszam - powiedział grzecznie. To grzeczne przeproszenie podziałało na wszystkich zgoła magicznie. Rozstąpiono się bez słowa. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001
	Zawrócili. Górnicy rozstąpili się przed nimi i wpuścili ich na teren kopalni. źródło: NKJP: Kazimierz Kutz: Śmierć jak kromka chleba, Gazeta Wyborcza, 1992-04-04

Składnia

Rzpl

rozstąpić się

(przed KIM)

2. o ziemi

Definicja

rozdzielić się na dwie części, tworząc pośrodku wolną przestrzeń

Wymowa

[rosstompić sie]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

rozpaść się

Połączenia

skała, ziemia rozstąpiła się
rozstąpić się pod nogami
rozstąpić się nagle, niespodziewanie

Cytaty

Na myśl, że w każdej chwili ziemia może rozstąpić się pod nami, poczułem przerażenie i nie wiedziałem, w jaki sposób należy poderwać nogi, aby obronić się przed wpadnięciem w piekielną otchłań.

źródło: NKJP: Aleksander Jurewicz: „Tęcza i dym” (fragment powieści „Pan Bóg nie słyszy głuchych”), Tygodnik Powszechny nr 46, 1994

Na ropiejącej łydce rozstąpiła się skóra, odsłaniając wydrążony mięsień.

źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971

Okazało się, że bardzo silne pole magnetyczne nie tylko może doprowadzić do rozstąpienia się wody, ale także unieść w powietrze całe truskawki, koniki polne, ryby i żaby.

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Pole magnetyczne, Gazeta Wyborcza, 1997-08-12

Składnia

rozstąpić się

(pod KIM/CZYM)

Data ostatniej modyfikacji: 20.06.2017