UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

pierwotny

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Przymiotnik odrzeczownikowy od dawnego pol. pierwoć 'początek jakiegoś okresu' lub od niepoświadczonego *pierwota (Bor); por. pierwocina

1. stan

Definicja

taki, jaki był na początku, zanim nastąpiły zmiany, o których wiadomo

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:

początkowy

Połączenia

pierwotny zamiar, zamysł, projekt, plan; zapis; wariant; stan; termin; kształt, wygląd; pierwotna wersja; intencja; koncepcja; treść; cena; decyzja; forma, funkcja
pierwotne brzmienie (ustawy); założenie; stanowisko

Cytaty

	W związku z tym pytanie do Ministerstwa Przekształceń Własnościowych: Czy istnieje dla Huty Szkła ˝Jarosław˝ czy dla każdego innego zakładu, który znalazł się w podobnej sytuacji, możliwość powrotu do stanu pierwotnego, sprzed podjęcia decyzji o prywatyzacji? źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.02.1992,
	Usuwanie istniejącej na kościele ojców karmelitów barokowej kopuły w imię powrotu do pierwotnego wyglądu kościoła uważamy za niedorzeczność. Tak bowiem rozumując, można by w imię puryzmu konserwatorskiego postulować rozebranie renesansowej kopuły Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, by przywrócić pierwotnie gotycki charakter katedrze, do której przystaje. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 26.04.1996
	Co roku bierzemy udział w akcji, za książki dostaje się około połowy pierwotnej ceny, zależnie od tego, w jakim są stanie. Jeśli tu ich nie sprzedamy, to spróbujemy w szkole, bo po co je trzymać – mówią kobiety. źródło: NKJP: (e.Ż.): Kolejki jak w PRL-u, Nowiny Raciborskie, 2007-08-14
	Zamek w swojej pierwotnej formie powstał na rzucie regularnego czworoboku o wymiarach 42 x 42 m. źródło: NKJP: Szubin atrakcyjny dla turystów, Nakielski Czas, 2007-05-16
	Balthus-artysta wyraża sobą samym najpierwotniejszy sens pojęcia tradycji, który streszcza się w słowach: przekazywać, powierzać, ufać. źródło: NKJP: Piotr Szarota, Balthus - król kotów i malarzy, Gazeta Wyborcza, 1998-09-25

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna
D.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnej
C.	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnej
B.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotny	pierwotne	pierwotną
N.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotną
Ms.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnej
W.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne
D.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
C.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym
B.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotne
N.	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi
Ms.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
W.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotniejszy	pierwotniejszy	pierwotniejszy	pierwotniejsze	pierwotniejsza
D.	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszej
C.	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszej
B.	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszy	pierwotniejsze	pierwotniejszą
N.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszą
Ms.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotniejsi	pierwotniejsi	pierwotniejsze	pierwotniejsze
D.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych
C.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym
B.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejsze
N.	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi
Ms.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych

2. lud

Definicja

taki, który istniał w bardzo dawnych czasach

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE

Połączenia

człowiek, lud pierwotny; religia pierwotna; społeczeństwo pierwotne

Cytaty

Nie ma pieniędzy na badania i analizy. A szkoda, bo ludzie w tych rejonach znajdują także resztki naczyń i prastare pięściaki, które służyły ludziom pierwotnym jako narzędzia.

źródło: NKJP: Grzegorz Wawoczny: Rzeczne dinozaury, Nowiny Raciborskie, 2003-09-03

Opowieścią mówiącą o stopniowym oddalaniu się świata boskiego od ludzkiego jest powszechny wśród pierwotnych religii mit wypędzenia z raju. Szamanizm, najstarszy znany model religii pierwotnej, zrodził się z tej opowieści o wygnaniu.

źródło: NKJP: Tadeusz Batroś: Wolność, równość, katolicyzm, 2007

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna
D.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnej
C.	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnej
B.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotny	pierwotne	pierwotną
N.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotną
Ms.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnej
W.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne
D.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
C.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym
B.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotne
N.	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi
Ms.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
W.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne

3. las

Definicja

taki, że nie można w nim stwierdzić wpływów współczesnej kultury i cywilizacji

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

pierwotny las, pierwotna przyroda, puszcza

Cytaty

[...] wreszcie zapowiedziała, że urodzi przez cesarskie cięcie w znanej warszawskiej klinice, bo nie jest kobietą pierwotną, tylko cywilizowaną i nie będzie się bez potrzeby męczyć.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

Liczyliśmy, że znajdziemy tam prawdziwie pierwotną przyrodę, tajgę nie zdeptaną ludzką stopą i poczujemy prawdziwe oddalenie od cywilizacji.

źródło: NKJP: Bajkał nieznany, Dziennik Polski, 2003-10-11

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna
D.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnej
C.	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnej
B.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotny	pierwotne	pierwotną
N.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotną
Ms.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnej
W.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne
D.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
C.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym
B.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotne
N.	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi
Ms.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
W.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne

4. wobec czegoś

Definicja

książk.

uznany za ważniejszy od czegoś drugiego, gdyż stanowi jego źródło lub podstawę jego wyodrębnienia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie kolejność

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

antonimy:

wtórny

Cytaty

Jeśli życie Fenwicka i Susan da się zapisać jako powieść, znaczy, że ma ono formę i sens. Literatura okazuje się pierwotna wobec rzeczywistości, to ona staje się jej miarą, a nie na odwrót.

źródło: NKJP: Piotr Bratkowski: „Sabbatical” Johna Bartha, Gazeta Wyborcza,1993-09-07

Samotność ontologiczna jest pierwotna wobec psychicznej czy społecznej. Jej źródłem jest śmierć.

źródło: NKJP: Elżbieta Dubas: Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia, 2000

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna
D.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnej
C.	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnej
B.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotny	pierwotne	pierwotną
N.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotną
Ms.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnej
W.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne
D.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
C.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym
B.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotne
N.	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi
Ms.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
W.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotniejszy	pierwotniejszy	pierwotniejszy	pierwotniejsze	pierwotniejsza
D.	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszej
C.	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszemu	pierwotniejszej
B.	pierwotniejszego	pierwotniejszego	pierwotniejszy	pierwotniejsze	pierwotniejszą
N.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszą
Ms.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotniejsi	pierwotniejsi	pierwotniejsze	pierwotniejsze
D.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych
C.	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym	pierwotniejszym
B.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejsze
N.	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi	pierwotniejszymi
Ms.	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych	pierwotniejszych

Składnia

	+	pierwotny	+	wobec CZEGO
szyk: neutralny

5. rynek

Definicja

ekon.

związany ze sprzedażą lub kupnem czegoś, co nigdy wcześniej nie było przedmiotem sprzedaży

Noty o użyciu

Używane przeważnie w odniesieniu do handlu nieruchomościami i papierami wartościowymi.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

Relacje znaczeniowe

sprzeczne:

wtórny

Połączenia

nabywca; popyt; obrót; rynek pierwotny
pierwotny i wtórny

Cytaty

W projekcie ustawy wprowadza się zmiany w art. 11d, a dotyczy to wypełnienia istniejącej luki, nie ma bowiem podstaw do odmiennego traktowania pierwotnego i wtórnego nabycia akcji lub praw z akcji.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.04.2000, 3 kadencja

Ożywienie na rynku pierwotnym na ogół nie skutkuje wzrostem cen, są one zatem bardzo korzystne. Największym powodzeniem cieszą się mieszkania małe i średnie, o pow. od 25 do 60 m kw.

źródło: NKJP: Poszukiwane gotowe mieszkania, Dziennik Polski - 2003-09-10

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna
D.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnego	pierwotnej
C.	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnemu	pierwotnej
B.	pierwotnego	pierwotnego	pierwotny	pierwotne	pierwotną
N.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotną
Ms.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnej
W.	pierwotny	pierwotny	pierwotny	pierwotne	pierwotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne
D.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
C.	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym	pierwotnym
B.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotne
N.	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi	pierwotnymi
Ms.	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych	pierwotnych
W.	pierwotni	pierwotni	pierwotne	pierwotne

Frazeologizmy

energia pierwotna
prawo pierwotne

Data ostatniej modyfikacji: 26.07.2018