Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | nikczemny |
nikczemny |
nikczemny |
nikczemne |
nikczemna |
D. | nikczemnego |
nikczemnego |
nikczemnego |
nikczemnego |
nikczemnej |
C. | nikczemnemu |
nikczemnemu |
nikczemnemu |
nikczemnemu |
nikczemnej |
B. | nikczemnego |
nikczemnego |
nikczemny |
nikczemne |
nikczemną |
N. | nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemną |
Ms. | nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnej |
W. | nikczemny |
nikczemny |
nikczemny |
nikczemne |
nikczemna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | nikczemni |
nikczemni |
nikczemne |
nikczemne |
D. | nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemnych |
C. | nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
nikczemnym |
B. | nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemne |
N. | nikczemnymi |
nikczemnymi |
nikczemnymi |
nikczemnymi |
Ms. | nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemnych |
nikczemnych |
W. | nikczemni |
nikczemni |
nikczemne |
nikczemne |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | nikczemniejszy |
nikczemniejszy |
nikczemniejszy |
nikczemniejsze |
nikczemniejsza |
D. | nikczemniejszego |
nikczemniejszego |
nikczemniejszego |
nikczemniejszego |
nikczemniejszej |
C. | nikczemniejszemu |
nikczemniejszemu |
nikczemniejszemu |
nikczemniejszemu |
nikczemniejszej |
B. | nikczemniejszego |
nikczemniejszego |
nikczemniejszy |
nikczemniejsze |
nikczemniejszą |
N. | nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszą |
Ms. | nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszej |
W. | nikczemniejszy |
nikczemniejszy |
nikczemniejszy |
nikczemniejsze |
nikczemniejsza |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | nikczemniejsi |
nikczemniejsi |
nikczemniejsze |
nikczemniejsze |
D. | nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
C. | nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
nikczemniejszym |
B. | nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejsze |
N. | nikczemniejszymi |
nikczemniejszymi |
nikczemniejszymi |
nikczemniejszymi |
Ms. | nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
nikczemniejszych |
W. | nikczemniejsi |
nikczemniejsi |
nikczemniejsze |
nikczemniejsze |
Pochodzenie
Przymiotnik z przyrostkiem -ny od wyrażenia ni k czemu 'do niczego', z archaiczną kolejnością przeczenia i przyimka
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Relacje znaczeniowe
synonimy: | podły |
Połączenia
- podły i nikczemny, nikczemny i wyrachowany
Cytaty
- Odszedł, ponieważ go wypędziłem - odparłem po chwili, starannie ważąc słowa. - To był nikczemny, wyrachowany łotrzyk i pijaczyna. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006 |
|
Jako człowiek sprzedajny i nikczemny, otoczony był w Polsce nienawiścią i pogardą. źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968 |
|
Wśród nich są ludzie prawdziwie nikczemni. Żaden nie chciał pomagać bezinteresownie... Żądali pieniędzy... Wszyscy żądali pieniędzy... źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Wieża Jaskółki, 1997 |
|
- Pani rozmawia z nieodpowiednimi ludźmi w pokoju nauczycielskim - mówi pani dyrektor. - Po co pani opowiada im o wizytacji? Oni chcą mnie usunąć z tego stanowiska. To są podli i nikczemni ludzie. źródło: NKJP: Edyta Cap: Relacje, Gazeta Wyborcza, 1994-09-02 |
1.b charakter
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Relacje znaczeniowe
synonimy: | podły |
Połączenia
- nikczemny charakter, nikczemna postawa
Cytaty
Prokurator zaczął mowę od charakterystyki oskarżonego, uwypuklając jego nikczemny charakter. źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002 |
|
Oświadczam Państwu, że potrzeba zemsty charakteryzuje ludzi nikczemnego charakteru. źródło: NKJP: Wacław Małecki: Tercet egzotyczny, Nasze Czuby nr 60, 1997 |
|
Ale obok postaw bohaterskich ujawniały się też nikczemne: kolaborantów i donosicieli, którzy dla zysku albo z zemsty denuncjowali kolegów lub sąsiadów przed policją niemiecką. źródło: NKJP: Jan Małecki: Okupacyjny terror i opór mieszkańców, Gazeta Krakowska, 2004-06-19 |
|
Tomasz Eisler odłożył list na biurko i zamknął oczy. Poczuł się znużony i stary - nikczemna twarz Edmunda Pronasa, którą widział niczym tło, czytając list, rozpłynęła się, a jej miejsce zajęły wspomnienia z ostatnich dni. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Nikczemne historie, 2009 |
1.c czyn
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Relacje znaczeniowe
synonimy: | podły |
Połączenia
- nikczemny czyn
Cytaty
Jestem podły i nikczemne jest to wszystko, co napisałem. źródło: NKJP: Marian Brandys: Dziennik 1972, 1997 |
|
W toku kampanii wyborczej w wyjątkowo nikczemny sposób zaatakowano moją rodzinę, w tym dzieci, i dlatego nie mogę pozostać bierny, muszę pomóc najbliższym. źródło: NKJP: Hanna Wieczorek: Duma i uprzedzenie, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-09-17 |
|
W takich momentach szczególnie szokują wieści, że gdzieś tam próbowano szabrować domy opuszczone przez powodzian. Są to zachowania nikczemne, ale przecież nie jedyne. źródło: NKJP: Andrzej Błaszczyk: Zachowania skrajne, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska” nr 29 (510), 2001-08-02 |
|
Żarliwi wyznawcy i licytujący się słowami orędownicy gotowi są pchnąć do najbardziej nikczemnych czynów siebie i innych, a wszystko to, w imię danej im prawdy absolutnej, sprawiedliwości czy Bożej miłości. źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007 |
|
Masowe morderstwo popełnione w Londynie potępiają wszyscy uczciwi ludzie. Terroryści muszą wiedzieć, że ich nikczemne działania wywołują chwilowy strach, ale też trwałe potępienie i pogardę. źródło: NKJP: Tadeusz Jacewicz: Z bliska, Dziennik Polski, 2005-07-15 |
2. poziom
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- nikczemne stawki
Cytaty
Zdziwiony byłem bardzo niską frekwencją i tym, że niektórzy kandydaci otrzymali nikczemną ilość głosów. źródło: NKJP: (eb): Przed II turą, Mazowieckie To i Owo, 2002-11-11 |
|
Mam wszakże wybitne kwalifikacje czytelnicze. Czytam Rutkowskiego i po to, by pogłębić swą nikczemną wiedzę, by poznać jakieś dziejowe sekrety słodkiej Francji. źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Paryska lekkość pióra, Gazeta Wyborcza, 1995-03-07 |
|
Ileż to razy dostałem ozory nie obrane ze skóry, albo ozory twarde, albo ozory w nikczemnych sosach. A twierdzę uparcie, że mało jest na świecie równie wielkich przyjemności, jak ozór właściwie przyrządzony. źródło: NKJP: (MSZ): Listy pieczętowane sosem, Gazeta Krakowska, 2001-10-02 |
|
- A co mnie to obchodzi, aktor ma być na planie punktualnie i w formie. O taksówkach czy pierwszej klasie pociągu mowy nie było. Stawki proponowano nikczemne, bo wiadomo, że student za darmo kształcony przez państwo, musi grać za symboliczne honorarium. źródło: NKJP: Elżbieta Baniewicz: Anna Dymna - ona to ja, 1997 |
|
Golonko, w atrakcyjnym miodowym kolorze, aromatycznie pachnące świeżym, leśnym dymem było miękkie i smaczne. Wcześniej peklowane, odznaczało się kruchością mięsa i chrupiącą skórką, o dziwo, dokładnie ogoloną. Z dodatkiem chrzanu ze śmietaną choć w części zniwelowało moje wcześniejsze nikczemne doznania. źródło: NKJP: Wasz Sybaryta: Klub srebrnego widelca, Tygodnik Podhalański nr 42, 1999 |
3. wzrost
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- nikczemny wzrost; nikczemna postura
Cytaty
Karol Wielki był nikczemnej postury, natomiast Władysław Łokietek był słusznego wzrostu. źródło: NKJP: Dzienniczek Radwana, Dziennik Polski, 2003-04-28 |
|
Był dość nikczemnego wzrostu, niewiele chyba wyższy – jeśli w ogóle – od Toma Cruise’a, ale nic więcej nie można mu było zarzucić. źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007 |
|
Wzrostu była nawet nie niskiego, ale wprost nikczemnego i sylwetka jej przypominała raczej uczennicę siódmej klasy niż dorosłą kobietę. źródło: NKJP: Aleksander Sołżenicyn: Krąg Pierwszy Tom 1, 1996 |
|
Zapewne wiecie mieszczanie, kołodzieje, zacni ludzie naszego księstwa, kim jest historyczna postać regionu Józef Pinior?! To gościu wyjątkowo nikczemnej budowy ciała. Lecz wielkiego ducha. źródło: NKJP: Zdzisław Smektała: Jazz dla Mass, Gazeta Wrocławska, 2003-04-17 |