UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

cenzus

Chronologizacja

1650, Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. cenzus
 cenzusy
D. cenzusu
 cenzusów
C. cenzusowi
 cenzusom
B. cenzus
 cenzusy
N. cenzusem
 cenzusami
Ms. cenzusie
 cenzusach
W. cenzusie
 cenzusy

Pochodzenie

łac. census 'oszacowanie majątku; spis ludności; lista obywateli; majątek'

1. majątkowy

Definicja

książk. 
zaliczenie obywatela do pewnej kategorii ze względu na wykształcenie, majątek, pochodzenie itp., które stanowią warunek korzystania z określonych uprawnień lub przywilejów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • cenzus akademicki, majątkowy, naukowy; określony
  • cenzus poziomu wykształcenia, urodzenia, wiedzy, wieku, wykształcenia; magistra
  • element, granica cenzusu
  • cenzus decydował o czymś, istniał, obowiązuje/obowiązywał
  • obniżanie/obniżenie, ustalenie/ustalanie, wprowadzenie, zastosowanie, zniesienie cenzusu
  • mieć, obniżać, określać, spełniać, uzyskać, wprowadzać/wprowadzić, zdobyć/zdobywać, znieść/znosić cenzus

Cytaty

Demokracja Rzeczypospolitej szlacheckiej, choć oparta na cenzusie urodzenia, nie była więc wbrew pozorom mniej reprezentatywna od późniejszych form demokracji zachodnioeuropejskiej opartych na cenzusie majątkowym.

źródło: NKJP: Jerzy Surdykowski: Duch Rzeczypospolitej, 1989

To znakomite stowarzyszenie przyjmuje tylko kandydatów z cenzusem naukowym i posiadających pewne doświadczenie w zakresie badań archeologicznych.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Wspomnienia psychiatry, 2001

Cenzusy wiekowe, jakie obowiązują w Polsce przewidują, że aby kandydować do Sejmu, trzeba mieć w dniu wyborów ukończone 21 lat, do Senatu 30 lat, zaś na urząd prezydenta RP – 35 lat.

źródło: NKJP: Sławomir Dąblewski: Więcej państwa to więcej urzędników, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2005-09-13

Kraków wydaje się, przynajmniej z warszawskiej perspektywy, miastem przywiązanym, wręcz nawet snobistycznie, do cenzusu pochodzenia, wieku, wykształcenia.

źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz, Polityka, 2009-05-30

Jan August znalazł się w obliczu pierwszej swej katastrofy życiowej„ - napisał Grzymała-Siedlecki. Bez wykształcenia, zwłaszcza w przywiązanej do formalnych cenzusów i tytułów Galicji, był nikim.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy : Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Składnia

bez ograniczeń + cenzus +
CZEGO

2. zaświadczenie

Definicja

zaświadczenie o posiadanych kwalifikacjach

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  świadectwo

Połączenia

  • cenzus ukończenia uczelni
  • historycy, koledzy, ludzie, plutonowy z cenzusem

Cytaty

[...] znajomy socjolog zapewnia, że jeden z biskupów z cenzusem naukowym nadesłał na adres organizatora sesji naukowej następujący telegram: „Ze względu na zaistniałą sytuację zawieszam wszelką działalność intelektualną”

źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Polski Kwiecień, Polityka, 2005-04-16

[...] osoby legitymujące się cenzusem ukończenia uczelni i dyplomem magistra winny otrzymywać uposażenie odpowiednie do swoich kwalifikacji [...]

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.06.2003, 4 kadencja, 51 posiedzenie, 3 dzień

Składnia

bez ograniczeń + cenzus +
CZEGO

3. podział

Definicja

w starożytnym Rzymie: podział obywateli, na podstawie oceny ich majątków ziemskich, na klasy mające różne uprawnienia oraz obowiązki wobec państwa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Cytaty

[...] cenzus miał też funkcje sakralne [...] wg tradycji wprowadzony przez króla Serwiusza Tuliusza, za republiki sprawowany przez konsulów, a od 443 p.n.e. przez cenzorów; za cesarstwa spis ludności był pozbawiony elementu sakralnego; zachowane listy cenzusowe, podające liczbę zapisanych obywateli aż do końca panowania Augusta, są najważniejszym zbiorem danych demograficznych starożytności klasycznej.

źródło: Internet: encyklopedia.pwn.pl/haslo/cenzus
Data ostatniej modyfikacji: 18.01.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN