Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gwałtowny |
gwałtowny |
gwałtowny |
gwałtowne |
gwałtowna |
| D. | gwałtownego |
gwałtownego |
gwałtownego |
gwałtownego |
gwałtownej |
| C. | gwałtownemu |
gwałtownemu |
gwałtownemu |
gwałtownemu |
gwałtownej |
| B. | gwałtownego |
gwałtownego |
gwałtowny |
gwałtowne |
gwałtowną |
| N. | gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtowną |
| Ms. | gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownej |
| W. | gwałtowny |
gwałtowny |
gwałtowny |
gwałtowne |
gwałtowna |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gwałtowni |
gwałtowni |
gwałtowne |
gwałtowne |
| D. | gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtownych |
| C. | gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
gwałtownym |
| B. | gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtowne |
| N. | gwałtownymi |
gwałtownymi |
gwałtownymi |
gwałtownymi |
| Ms. | gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtownych |
gwałtownych |
| W. | gwałtowni |
gwałtowni |
gwałtowne |
gwałtowne |
Stopień wyższy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gwałtowniejszy |
gwałtowniejszy |
gwałtowniejszy |
gwałtowniejsze |
gwałtowniejsza |
| D. | gwałtowniejszego |
gwałtowniejszego |
gwałtowniejszego |
gwałtowniejszego |
gwałtowniejszej |
| C. | gwałtowniejszemu |
gwałtowniejszemu |
gwałtowniejszemu |
gwałtowniejszemu |
gwałtowniejszej |
| B. | gwałtowniejszego |
gwałtowniejszego |
gwałtowniejszy |
gwałtowniejsze |
gwałtowniejszą |
| N. | gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszą |
| Ms. | gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gwałtowniejsi |
gwałtowniejsi |
gwałtowniejsze |
gwałtowniejsze |
| D. | gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
| C. | gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
gwałtowniejszym |
| B. | gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejsze |
| N. | gwałtowniejszymi |
gwałtowniejszymi |
gwałtowniejszymi |
gwałtowniejszymi |
| Ms. | gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
gwałtowniejszych |
Pochodzenie
Zob. gwałt
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Połączenia
- gwałtowny człowiek, mężczyzna; gwałtowni ludzie
Cytaty
|
Słyszał wprawdzie, że Popielski potrafi być gwałtowny i ordynarny jak furman, ale on sam nigdy tego nie doświadczył. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
|
|
[...] zrobił się opryskliwy, gwałtowny, a poza tym za dużo pije. źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007 |
|
|
Z jakiego bólu zrodziła się umysłowość Kafki, Schulza, Landolfiego, Burroughsa. Czy wystarczyło mieć gwałtownego ojca albo surową matkę? źródło: NKJP: Małgorzata Saramonowicz: Siostra, 1996 |
|
|
Sarai była dumna, zazdrosna, gwałtowna. Nie wyobrażał sobie pożycia z inną kobietą przy jej boku. Cóż stąd, że Sarai zachowałaby tytuł pierwszej żony? źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952 |
1.b charakter
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Połączenia
- gwałtowny charakter; gwałtowna natura; gwałtowne usposobienie
Cytaty
|
Iwan Groźny kochał i poważał błogosławionego Wasilija, choć ten zawsze mówił mu prawdę, nie zważając na gwałtowny charakter cara. źródło: NKJP: Andrzej Łomanowski: Dama i generałowie, Gazeta Wyborcza, 1994-10-29 |
|
|
Zadbałem jednak o to, by nasz pan odwiedził tymczasem Krosno, obawiałem się bowiem jego gwałtownej natury, która mogłaby przeszkodzić w rokowaniach dyplomatów. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Ogród miłości, 2006 |
|
|
Znany z gwałtownego usposobienia król uznał błąd tak doświadczonego dowódcy jak Cyd za zdradę, skonfiskował jego dobra i uwięził żonę z dziećmi. źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy. Rycerze Chrystusa, 2007 |
2. spór
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | burzliwy, intensywny | |
| antonimy: | spokojny |
Połączenia
- gwałtowny czyn, postępek, spór; gwałtowna akcja, choroba, rozmowa, wojna, zmiana; burza, ulewa
Cytaty
|
Przezornie nie zapytał, co wpłynęło na tak gwałtowny zwrot w jej taktyce. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004 |
|
|
Najpierw zerwał się gwałtowny wicher, huraganowymi iście podmuchami szarpiąc włosy i opończe, siekąc twarze liśćmi i patykami zdartymi z nadbrzeżnych drzew. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
|
|
Gwałtowne, gorące deszcze nie chłodzą; za ich sprawą wzrasta tylko wilgotność, sięgając dziewięćdziesięciu procent. źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008 |
3. zgon
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- gwałtowny dźwięk, koniec, strach, zgon; gwałtowna decyzja, śmierć; gwałtowne uderzenie
Cytaty
|
Ula zauważyła, że opanował go gwałtowny gniew i że szczęki zaczęły mu drgać pod skórą. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961 |
|
|
Teraz poczułem gwałtowną potrzebę wyściskania mojego kolegi, proroka i zbawcy. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009 |
|
|
Obudziło mnie gwałtowne dzwonienie do drzwi. źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007 |
|
|
Zarośla, o wiele już rzadsze, wyginały się teraz w łuk, rzeka robiła tu gwałtowny zakręt. źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961 |