UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dysponować

Chronologizacja

SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

łac. dispōnere 'dzielić, porządkować, układać'

1. pieniędzmi

Definicja

posiadać coś, mając jednocześnie możliwość użycia tego w określonym celu

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:

rozporządzać

Połączenia

policja, prokurator; rodzina dysponuje czymś; władze dysponują czymś
dysponować kapitałem, jakąś kwotą, majątkiem, pieniędzmi; samochodem, sprzętem; dokumentami, dowodami, ekspertyzą, materiałami, wiedzą

Cytaty

W ówczesnym czasie dysponowałem środkami finansowymi i nie żałowałem ich dla Witowic.

źródło: NKJP: ZUMD Sarata Victoria Witowice Dolne, Dziennik Polski, 2000-10-12

Trzeba sobie jednak zdawać sprawę, że nasi przodkowie często nie mieli wyboru - jedli po prostu to, co było dostępne - a także nie dysponowali wiedzą pozwalającą na szczegółowe rozeznanie wszystkich potrzeb organizmu.

źródło: NKJP: Jerzy Duszyński: Ćwierć kilo wołowiny czy trzy kilo bagietki, Gazeta Wyborcza, 1998-05-15

Dysponując ponadkrytyczną masą paliwa jądrowego, udało się fizykom radzieckim skonstruować bombę i dokonać próbnego wybuchu 29 sierpnia 1949 r. [...].

źródło: NKJP: Włodzimierz Kusch: Co o promieniowaniu wiedzieć powinniśmy, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dysponuję	dysponujemy
2 os.	dysponujesz	dysponujecie
3 os.	dysponuje	dysponują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałem +(e)m dysponował	dysponowałam +(e)m dysponowała	dysponowałom +(e)m dysponowało	dysponowaliśmy +(e)śmy dysponowali	dysponowałyśmy +(e)śmy dysponowały
2 os.	dysponowałeś +(e)ś dysponował	dysponowałaś +(e)ś dysponowała	dysponowałoś +(e)ś dysponowało	dysponowaliście +(e)ście dysponowali	dysponowałyście +(e)ście dysponowały
3 os.	dysponował	dysponowała	dysponowało	dysponowali	dysponowały

bezosobnik: dysponowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dysponował będę dysponować	będę dysponowała będę dysponować	będę dysponowało będę dysponować	będziemy dysponowali będziemy dysponować	będziemy dysponowały będziemy dysponować
2 os.	będziesz dysponował będziesz dysponować	będziesz dysponowała będziesz dysponować	będziesz dysponowało będziesz dysponować	będziecie dysponowali będziecie dysponować	będziecie dysponowały będziecie dysponować
3 os.	będzie dysponował będzie dysponować	będzie dysponowała będzie dysponować	będzie dysponowało będzie dysponować	będą dysponowali będą dysponować	będą dysponowały będą dysponować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dysponujmy
2 os.	dysponuj	dysponujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałbym bym dysponował	dysponowałabym bym dysponowała	dysponowałobym bym dysponowało	dysponowalibyśmy byśmy dysponowali	dysponowałybyśmy byśmy dysponowały
2 os.	dysponowałbyś byś dysponował	dysponowałabyś byś dysponowała	dysponowałobyś byś dysponowało	dysponowalibyście byście dysponowali	dysponowałybyście byście dysponowały
3 os.	dysponowałby by dysponował	dysponowałaby by dysponowała	dysponowałoby by dysponowało	dysponowaliby by dysponowali	dysponowałyby by dysponowały

bezosobnik: dysponowano by

bezokolicznik: dysponować

imiesłów przysłówkowy współczesny: dysponując

gerundium: dysponowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dysponowanie	dysponowania
D.	dysponowania	dysponowań
C.	dysponowaniu	dysponowaniom
B.	dysponowanie	dysponowania
N.	dysponowaniem	dysponowaniami
Ms.	dysponowaniu	dysponowaniach
W.	dysponowanie	dysponowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dysponujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponująca
D.	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującej
C.	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującej
B.	dysponującego	dysponującego	dysponujący	dysponujące	dysponującą
N.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującą
Ms.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponujące
D.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących
C.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym
B.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujące
N.	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi
Ms.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących

Składnia

Rz[sub[osobowy[/sub]

dysponować

CZYM

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne: dysponować kimś

2. potrawy

Definicja

książk.

zamawiać coś w restauracji

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Cytaty

Dobrze ubrani zostali zapamiętani przez obsługę głównie z powodu ilości gotówki jaką zostawili w kasie i napiwkom dla kelnerek. Panowie balowali i dysponowali kolejne potrawy a przy okazji coraz natarczywiej interesowali się Zosią.

źródło: NKJP: Randka w ciemno, Co Tydzień Jaworzno, 2004-09-30

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dysponuję	dysponujemy
2 os.	dysponujesz	dysponujecie
3 os.	dysponuje	dysponują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałem +(e)m dysponował	dysponowałam +(e)m dysponowała	dysponowałom +(e)m dysponowało	dysponowaliśmy +(e)śmy dysponowali	dysponowałyśmy +(e)śmy dysponowały
2 os.	dysponowałeś +(e)ś dysponował	dysponowałaś +(e)ś dysponowała	dysponowałoś +(e)ś dysponowało	dysponowaliście +(e)ście dysponowali	dysponowałyście +(e)ście dysponowały
3 os.	dysponował	dysponowała	dysponowało	dysponowali	dysponowały

bezosobnik: dysponowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dysponował będę dysponować	będę dysponowała będę dysponować	będę dysponowało będę dysponować	będziemy dysponowali będziemy dysponować	będziemy dysponowały będziemy dysponować
2 os.	będziesz dysponował będziesz dysponować	będziesz dysponowała będziesz dysponować	będziesz dysponowało będziesz dysponować	będziecie dysponowali będziecie dysponować	będziecie dysponowały będziecie dysponować
3 os.	będzie dysponował będzie dysponować	będzie dysponowała będzie dysponować	będzie dysponowało będzie dysponować	będą dysponowali będą dysponować	będą dysponowały będą dysponować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dysponujmy
2 os.	dysponuj	dysponujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałbym bym dysponował	dysponowałabym bym dysponowała	dysponowałobym bym dysponowało	dysponowalibyśmy byśmy dysponowali	dysponowałybyśmy byśmy dysponowały
2 os.	dysponowałbyś byś dysponował	dysponowałabyś byś dysponowała	dysponowałobyś byś dysponowało	dysponowalibyście byście dysponowali	dysponowałybyście byście dysponowały
3 os.	dysponowałby by dysponował	dysponowałaby by dysponowała	dysponowałoby by dysponowało	dysponowaliby by dysponowali	dysponowałyby by dysponowały

bezosobnik: dysponowano by

bezokolicznik: dysponować

imiesłów przysłówkowy współczesny: dysponując

gerundium: dysponowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dysponowanie	dysponowania
D.	dysponowania	dysponowań
C.	dysponowaniu	dysponowaniom
B.	dysponowanie	dysponowania
N.	dysponowaniem	dysponowaniami
Ms.	dysponowaniu	dysponowaniach
W.	dysponowanie	dysponowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dysponujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponująca
D.	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującej
C.	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującej
B.	dysponującego	dysponującego	dysponujący	dysponujące	dysponującą
N.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującą
Ms.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponujące
D.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących
C.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym
B.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujące
N.	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi
Ms.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: dysponowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dysponowany	dysponowany	dysponowany	dysponowane	dysponowana
D.	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanej
C.	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanej
B.	dysponowanego	dysponowanego	dysponowany	dysponowane	dysponowaną
N.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowaną
Ms.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dysponowani	dysponowani	dysponowane	dysponowane
D.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych
C.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym
B.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowane
N.	dysponowanymi	dysponowanymi	dysponowanymi	dysponowanymi
Ms.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych

odpowiednik aspektowy: zadysponować

Składnia

dysponować

3. karetkę

Definicja

urzęd.

wysłać osoby lub sprzęt w określone miejsce w celu wykonania pewnej czynności

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Połączenia

dysponować karetkę, samochód

Cytaty

W przyszłości ma powstać w Kole także oddział intensywnej opieki medycznej, a w Komendzie Powiatowej PSP centrum powiadamiania ratunkowego. Stamtąd będą dysponowane karetki .

źródło: NKJP: ,Ostry’’ szpital ma oddział ratownictwa, Gazeta Poznańska, 2002-10-25

Zawsze, o ile to możliwe ze względu na warunki pogodowe i terenowe, w celu ograniczenia zagrożeń i skrócenia akcji, należy dysponować samochód lub śmigłowiec.

źródło: Internet: cyberleninka.ru

[...] w przypadku wykonania połączenia z telefonu osoby zarejestrowanej w bazie na numer alarmowy straży pożarnej (998 lub 112), służba dyżurna automatyczne będzie dysponować zastęp straży pożarnej do zgłoszonego w ten sposób zdarzenia lub zagrożenia.

źródło: Internet: straz.lbl.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	dysponuję	dysponujemy
2 os.	dysponujesz	dysponujecie
3 os.	dysponuje	dysponują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałem +(e)m dysponował	dysponowałam +(e)m dysponowała	dysponowałom +(e)m dysponowało	dysponowaliśmy +(e)śmy dysponowali	dysponowałyśmy +(e)śmy dysponowały
2 os.	dysponowałeś +(e)ś dysponował	dysponowałaś +(e)ś dysponowała	dysponowałoś +(e)ś dysponowało	dysponowaliście +(e)ście dysponowali	dysponowałyście +(e)ście dysponowały
3 os.	dysponował	dysponowała	dysponowało	dysponowali	dysponowały

bezosobnik: dysponowano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę dysponował będę dysponować	będę dysponowała będę dysponować	będę dysponowało będę dysponować	będziemy dysponowali będziemy dysponować	będziemy dysponowały będziemy dysponować
2 os.	będziesz dysponował będziesz dysponować	będziesz dysponowała będziesz dysponować	będziesz dysponowało będziesz dysponować	będziecie dysponowali będziecie dysponować	będziecie dysponowały będziecie dysponować
3 os.	będzie dysponował będzie dysponować	będzie dysponowała będzie dysponować	będzie dysponowało będzie dysponować	będą dysponowali będą dysponować	będą dysponowały będą dysponować

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		dysponujmy
2 os.	dysponuj	dysponujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	dysponowałbym bym dysponował	dysponowałabym bym dysponowała	dysponowałobym bym dysponowało	dysponowalibyśmy byśmy dysponowali	dysponowałybyśmy byśmy dysponowały
2 os.	dysponowałbyś byś dysponował	dysponowałabyś byś dysponowała	dysponowałobyś byś dysponowało	dysponowalibyście byście dysponowali	dysponowałybyście byście dysponowały
3 os.	dysponowałby by dysponował	dysponowałaby by dysponowała	dysponowałoby by dysponowało	dysponowaliby by dysponowali	dysponowałyby by dysponowały

bezosobnik: dysponowano by

bezokolicznik: dysponować

imiesłów przysłówkowy współczesny: dysponując

gerundium: dysponowanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dysponowanie	dysponowania
D.	dysponowania	dysponowań
C.	dysponowaniu	dysponowaniom
B.	dysponowanie	dysponowania
N.	dysponowaniem	dysponowaniami
Ms.	dysponowaniu	dysponowaniach
W.	dysponowanie	dysponowania

imiesłów przymiotnikowy czynny: dysponujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponująca
D.	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującego	dysponującej
C.	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującemu	dysponującej
B.	dysponującego	dysponującego	dysponujący	dysponujące	dysponującą
N.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującą
Ms.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dysponujący	dysponujący	dysponujące	dysponujące
D.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących
C.	dysponującym	dysponującym	dysponującym	dysponującym
B.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujące
N.	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi	dysponującymi
Ms.	dysponujących	dysponujących	dysponujących	dysponujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: dysponowany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	dysponowany	dysponowany	dysponowany	dysponowane	dysponowana
D.	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanego	dysponowanej
C.	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanemu	dysponowanej
B.	dysponowanego	dysponowanego	dysponowany	dysponowane	dysponowaną
N.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowaną
Ms.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	dysponowani	dysponowani	dysponowane	dysponowane
D.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych
C.	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym	dysponowanym
B.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowane
N.	dysponowanymi	dysponowanymi	dysponowanymi	dysponowanymi
Ms.	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych	dysponowanych

Składnia

dysponować

KOGO/CO + (DOKĄD)

Frazeologizmy

ktoś dysponuje kogoś na śmierć

Data ostatniej modyfikacji: 14.09.2017