UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wykurzyć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wykurzę
 wykurzymy
2 os. wykurzysz
 wykurzycie
3 os. wykurzy
 wykurzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wykurzyłem
+(e)m wykurzył
 wykurzyłam
+(e)m wykurzyła
 wykurzyłom
+(e)m wykurzyło
 wykurzyliśmy
+(e)śmy wykurzyli
 wykurzyłyśmy
+(e)śmy wykurzyły
2 os. wykurzyłeś
+(e)ś wykurzył
 wykurzyłaś
+(e)ś wykurzyła
 wykurzyłoś
+(e)ś wykurzyło
 wykurzyliście
+(e)ście wykurzyli
 wykurzyłyście
+(e)ście wykurzyły
3 os. wykurzył
 wykurzyła
 wykurzyło
 wykurzyli
 wykurzyły

bezosobnik: wykurzono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. wykurzmy
2 os. wykurz
 wykurzcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. wykurzyłbym
bym wykurzył
 wykurzyłabym
bym wykurzyła
 wykurzyłobym
bym wykurzyło
 wykurzylibyśmy
byśmy wykurzyli
 wykurzyłybyśmy
byśmy wykurzyły
2 os. wykurzyłbyś
byś wykurzył
 wykurzyłabyś
byś wykurzyła
 wykurzyłobyś
byś wykurzyło
 wykurzylibyście
byście wykurzyli
 wykurzyłybyście
byście wykurzyły
3 os. wykurzyłby
by wykurzył
 wykurzyłaby
by wykurzyła
 wykurzyłoby
by wykurzyło
 wykurzyliby
by wykurzyli
 wykurzyłyby
by wykurzyły

bezosobnik: wykurzono by

bezokolicznik: wykurzyć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: wykurzywszy

gerundium: wykurzenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: wykurzony

odpowiednik aspektowy: wykurzać

Pochodzenie

Zob. kurzyć

1. lisa z nory

Definicja

oddziałując ogniem i dymem, sprawić, że zwierzę lub człowiek opuszcza kryjówkę, w której się znajduje

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przegonić, przepędzić, wygonić, wypchnąć, wypędzić

Cytaty

[...] sędziwe drzewo w owym czasie najprawdopodobniej już dogorywało. Jego koniec przypieczętował pożar, który objął pień drzewa w 1812 r. podczas próby wykurzenia lisa z nory znajdującej się między korzeniami dębu.

źródło: NKJP: Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak: Najsłynniejsze drzewa Polski. Dąb Baublis, Las Polski, 2009-05-01

Najstarsze schronienia ludzkie są znajdowane w jaskiniach - wprawdzie gotowych do wynajęcia, bezpiecznych i solidnych, ale zimnych i ciemnych. Ognisko płonęło tam całą dobę. Jeśli jaskinia była zajęta przez zwierzęta, ogień służył też do wykurzenia poprzednich lokatorów.

źródło: NKJP: Agnieszka Krzemińska: Świetlana przyszłość, Polityka, 2009-03-28

Zauważyli, że wokół pełno jest pajęczyn z dużymi pająkami. Bali się, więc postanowili wykurzyć je dymem. Zaczęli rzucać w ich stronę podpalone gazety.

źródło: NKJP: (MM, MT): Sezon na pożary, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-09-22

Składnia

bez ograniczeń + wykurzyć +
KOGO/CO + SKĄD + (CZYM)

2. lokatorów z mieszkania

Definicja

pot. 
powodując powstanie gdzieś niekorzystnych dla kogoś okoliczności, sprawić, że ta osoba opuszcza to miejsce

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  przegonić, przepędzić, wygonić, wypchnąć, wypędzić

Połączenia

  • wykurzenie lokatorów

Cytaty

Burmistrz i Rada są na mnie wściekli, bo swoją halą targową zagroziłem interesom gminy. Chcieliby mnie stąd wykurzyć. Uchwalili więc, że opłata targowa na bazarze gminnym wynosić będzie 200 tys. dziennie, a poza bazarem, więc i w mojej hali targowej - 1 mln 40 tys.

źródło: NKJP: Leszek Wójcik: Bitwa pod Cedynią, Gazeta Wyborcza, 1993-12-03

Ich zdaniem władze miasta próbują ich z budynku wykurzyć, bo mają na niego nowego nabywcę.

źródło: NKJP: Marek Świercz: Odbiorę i już!, Trybuna Śląska, 2004-10-22

Na pewno zdawali sobie sprawę, że byli szczątkowym odpadkiem poprzednich rządów i że Gwinejczycy prędzej czy później wykurzą ich z kraju, ale zachowywali się, jak gdyby nic nie groziło ich powodzeniu.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Nowa przygoda: Gwinea, 1962

Kiedy syndyk sprzedaje takie mieszkania, spółdzielcy stają się lokatorami. A lokatorom można wywindować czynsze tak, żeby nie byli w stanie ich zapłacić (wykurzyć czynszami, jak mówią właściciele kamienic).

źródło: NKJP: Urszula Szyperska: Tylko na gotowe, Polityka, 2009-02-07

Składnia

bez ograniczeń + wykurzyć +
KOGO/CO + SKĄD + (CZYM)

3. fajkę

Definicja

pot. 
zużyć przez palenie tytoń lub podobną używkę

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  wyjarać, wykopcić
hiperonimy:  wypalić

Cytaty

Słońce siadało wolno, wolniuteńko i zniknęło na chwilę, jakby wybiegło za horyzont za potrzebą, skręta nie zdążyłem wykurzyć, już wstawało.

źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Wilczy notes, 2007

Wyłamuję się trochę spod panującej dyscypliny i oddalam się nieco od miejsca naszych bunkrów i umocnień. Siadam na krześle we wzmiankowanej wnęce - twarzą do okienka. [...] Tam można niepostrzeżenie wykurzyć papierosa [...].

źródło: NKJP: Andrzej Garlicki: Teraz Bestia wraca do miasta, Polityka, 2003-04-12

Ale ja chłop tęgawy, niewysoki, to mi było ciężko tak cięgiem za tą piłką ganiać. Więc jak mi się ona nawinęła pod nogę, tom kopnął z całych sił, nie patrząc nawet gdzie. Zanim piłkę znaleźli, zdążyłem spokojnie wykurzyć fajkę.

źródło: NKJP: ...Czas miłości, czas śmierci..., Dziennik Polski, 1999-11-12

Składnia

bez ograniczeń + wykurzyć +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 03.10.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN