Chronologizacja
Pochodzenie
Prawdopodobnie od niezachowanego przymiotnika *pŕ̥vesnъ, pochodzącego zapewne z wcześniejszego *pŕ̥vestnъ, utworzonego od psł. *pŕ̥vestъ 'taki, który znajduje się na samym początku, pierwszy', z przyrostkiem *-nъ; nawiązanie do wiosna raczej wtórne (Bor)
1.a roślina
Definicja
Warianty
- rzadziej pierwiosnka
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny leśne i łąkowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny ogrodowe i doniczkowe
Cytaty
|
Cała roślina wyrasta do wysokości 15-30 cm i jest miękko owłosiona. Wymagania ma typowe dla większości pierwiosnków: stanowisko półcieniste, gleba przeciętnie żyzna lecz wilgotna. źródło: NKJP: Eugeniusz Radziuł: Czytelnicy dzielą się swoją wiedzą, Kwiaty, nr 2, 1988 |
|
|
Pierwiosnek nadaje się do sadzenia w skrzynkach balkonowych, misach, doniczkach. Lubi miejsca słoneczne i wilgotną, próchniczą glebę. źródło: NKJP: (MP): Pierwiosnek kwitnie, NTN Powile, 2000-03-31 |
|
|
Wyciąg z korzenia pierwiosnka wchodzi w skład licznych leków wykrztuśnych i syropów. źródło: NKJP: (df): Pierwiosnek lekarski, Dziennik Łódzki, 2005-10-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pierwiosnek |
pierwiosnki |
|
| D. | pierwiosnka |
pierwiosnków |
|
| C. | pierwiosnkowi |
pierwiosnkom |
|
| B. | pierwiosnek |
pierwiosnki |
|
| N. | pierwiosnkiem |
pierwiosnkami |
|
| Ms. | pierwiosnku |
pierwiosnkach |
|
| W. | pierwiosnku |
pierwiosnki |
1.b kwiat
Definicja
Warianty
- rzadziej pierwiosnka
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny leśne i łąkowe
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin rośliny ogrodowe i doniczkowe
Cytaty
|
Wesołe kolory pierwiosnków i delikatne kształty żonkili przypomną nam o tym, że natura zaczyna się budzić. źródło: NKJP: anok: Wielkanocne dekoracje, Trybuna Śląska, 2003-04-08 |
|
|
Stali u zbiegu Franciszkańskiej i Freta, tuż obok straganu z kaczeńcami i wiązkami pierwiosnków. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001 |
|
|
Róża, nagietki, maki, chabry, naparstnica, pierwiosnek, lobelia, ostróżka, konwalia, piwonia, nasturcje, słoneczniki, malwy... Piękny bukiet, czyż nie? źródło: Hanna Świątkowska: Zielnik pierwszej pomocy, 2010 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pierwiosnek |
pierwiosnki |
|
| D. | pierwiosnka |
pierwiosnków |
|
| C. | pierwiosnkowi |
pierwiosnkom |
|
| B. | pierwiosnek |
pierwiosnki |
|
| N. | pierwiosnkiem |
pierwiosnkami |
|
| Ms. | pierwiosnku |
pierwiosnkach |
|
| W. | pierwiosnku |
pierwiosnki |
2. ptak
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | ptak |
Cytaty
|
Wójciki - świstunka i piecuszek - budują kule gniazd pod warstwą wybrzuszonej ściółki, a pierwiosnek przy ziemi [...]. Brzegi wejścia są tak pozaginane, że nie sposób dojrzeć, co się w środku dzieje. źródło: NKJP: Witold Pawłowski: Co ptak wije, Polityka, 2006-07-08 |
|
|
I tak, najwcześniej, bo o godz. 3.00 budzi się i świergoli drozd śpiewak. O 3.10 dołącza do niego rudzik, o 3.15 kos, o 3.20 świergotek, o 3.30 kukułka, o 3.40 sikorka bogatka, o 3.50 pierwiosnek, zaś o 4.00 zięba. źródło: NKJP: WM, AK, PIT i in.: Konin, Gazeta Poznańska, 2002-04-03 |
|
|
Wiedziałem, gdzie uwiły gniazda trzciniaki i trzcinniczki, gdzie najchętniej śpiewają słowiki i gdzie trzeba pójść, by porównać śpiew pierwiosnka, piecuszka i świstunki. źródło: NKJP: Krzysztof Filcek: Ostatni spacer z lornetką, Gazeta Wyborcza, 1992-12-23 |
|
|
[...] szczególne niebezpieczeństwo zagraża drobnym ptakom owadożernym. A przyleciały już pierwiosnki, rudziki, kląskawki, drozdy śpiewaki i obrożne, pliszki siwe i górskie [...]. źródło: NKJP: Ptaki w niebezpieczeństwie, Dziennik Polski, 2002-04-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | pierwiosnek |
pierwiosnki |
|
| D. | pierwiosnka |
pierwiosnków |
|
| C. | pierwiosnkowi |
pierwiosnkom |
|
| B. | pierwiosnka |
pierwiosnki |
|
| N. | pierwiosnkiem |
pierwiosnkami |
|
| Ms. | pierwiosnku |
pierwiosnkach |
|
| W. | pierwiosnku |
pierwiosnki |