UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zachowywać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Zob. chować

1. umiar

Definicja

postępować w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

zachowywać ciszę, czujność, dystans, godność, lojalność, obojętność, jakąś postawę, spokój, rezerwę, równowagę, umiar, zimną krew

Cytaty

	Autor broni Barei, jako artysty i jako człowieka, zachowuje jednak umiar i nie wali na oślep w tych, którzy reżysera skrzywdzili. źródło: NKJP: Henryka Wach-Malicka: Szynka tylko w planie ogólnym, Dziennik Zachodni, 2001-09-24
	Nie odpowiadałem na te demonstracje, zachowywałem spokój. źródło: KWSJP: Tadeusz Hołuj: Raj, 1972
	Roosevelt już wówczas zachowywał raczej liberalną postawę wobec problemów społeczno-politycznych. źródło: KWSJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999
	Tygrys, uderzając ogonem po cielsku, przywarł do podłogi klatki. – Trzeba zachowywać przy nim jak największą ostrożność – uprzedził Anglik. źródło: KWSJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

Rz_osobowy

zachowywać

2. post

Definicja

podporządkowywać się jakimś regulacjom i ograniczeniom

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

zachowywać dietę, post, przykazania Boże, nakaz, standardy, zasady

Cytaty

Książę zachowywał najskrupulatniej szabasy i koszery.

źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Choć sami zachowywali jeszcze na ogół religijne obyczaje przodków, a ich mądrością był Talmud, otwierali drogę do asymilacji przyszłych pokoleń.

źródło: KWSJP: Janina Kumaniecka: Saga rodu Słonimskich, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

Rz_osobowy

zachowywać

3. majątek

Definicja

pozostawać w posiadaniu czegoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Połączenia

zachowywać dom, kosztowności, majątek, mieszkanie, własność

Cytaty

Po krótkim pobycie w Krakowie zapadła ostateczna decyzja – siostry postanowiły pozostać w Paryżu, zachowując dom przy Wolskiej, do którego w bliżej nieokreślonej przyszłości miały powrócić.

źródło: KWSJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą: opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

Właściciele zachowywali własność, ale ich uprawnienia właścicielskie zostały radykalnie ograniczone.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

Rz_osobowy

zachowywać

4. tajemnicę

Definicja

zatrzymywać jakieś informacje dla siebie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

zachowywać informacje, sekret, tajemnicę, wiedzę
zachowywać coś dla siebie
zachowywać coś w sekrecie, w tajemnicy

Cytaty

Chrześcijaństwo wprawdzie zawsze zachowywało tajemnicę spowiedzi, ale w sferę prywatną wkraczało nieustannie.

źródło: KWSJP: Król Marcin: Liberalizm strachu czy liberalizm odwagi, 1996

Maurycy nigdy nie puścił w obieg tej smacznej informacji, podobnie jak zachowywał dla siebie każdy cudzy sekret.

źródło: KWSJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Dyrekcja biblioteki zachowuje rzecz w sekrecie.

źródło: KWSJP: Jan Parandowski: Alchemia słowa, 1951

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

Rz_osobowy

zachowywać

5. tradycje

Definicja

dbać o to, by coś nie zostało zapomniane lub zniszczone

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pielęgnować

Połączenia

zachowywać ciągłość tradycji, język, pamiątki, pamięć o przodkach, tożsamość
zachowywać od zapomnienia
zachowywać przed zniszczeniem
zachowywać w bibliotekach, w muzeach

Cytaty

Z pewnością czynnikiem stabilizującym były obyczaje, dzięki którym zachowywana była ciągłość tradycji rodzinnej.

źródło: KWSJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych, 2004

W XVIII w. wskutek prześladowań religijnych filiponi wyemigrowali z Rosji i osiedlili się w okolicach Suwałk, a w 1830–34 część z nich przybyła w okolice Rucianego, gdzie założyli kilka wsi, zachowując rosyjski język i swoje obyczaje.

źródło: KWSJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

Rz_osobowy

zachowywać

6. zdrowie

Definicja

utrzymywać coś przez dłuższy czas w niezmienionym stanie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

zachowywać indywidualność, odrębność, siłę, smak, trwałość, wartość odżywczą, ważność, władzę, właściwości

Cytaty

Laminaty przedłużają trwałość opakowań, zachowują smak, aromat, odpowiednią wilgotność i świeżość produktu.

źródło: KWSJP: Wiktoria Sobczyk: Substancje obce w żywności, 2000

Wspólnie mieszkały i podróżowały, przez pewien czas, zwłaszcza po śmierci Stanisława Stempowskiego, niemal nierozłączne, ale zarazem obie zachowujące własną odrębność.

źródło: KWSJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

zachowywać

7. dane

Definicja

zapisywać informacje na jakimś nośniku elektronicznym na stałe lub na pewien czas

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

komputer, serwer zachowuje
zachowywać dane
zachowywać na serwerze

Cytaty

Dane o testowanym systemie są przez pewien czas zachowywane przez testujący serwer.

źródło: KWSJP: Ryszard Sobkowski: Za ognioodporną ścianą, Enter, 2001, nr 2

Napisałam program, który zachowywał kopie danych, by na wypadek błędu móc przywrócić system do stanu sprzed operacji.

źródło: KWSJP: n: 3 x K kobieta komputer kariera, Cozmopolitan, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachowuję	zachowujemy
2 os.	zachowujesz	zachowujecie
3 os.	zachowuje	zachowują

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałem +(e)m zachowywał	zachowywałam +(e)m zachowywała	zachowywałom +(e)m zachowywało	zachowywaliśmy +(e)śmy zachowywali	zachowywałyśmy +(e)śmy zachowywały
2 os.	zachowywałeś +(e)ś zachowywał	zachowywałaś +(e)ś zachowywała	zachowywałoś +(e)ś zachowywało	zachowywaliście +(e)ście zachowywali	zachowywałyście +(e)ście zachowywały
3 os.	zachowywał	zachowywała	zachowywało	zachowywali	zachowywały

bezosobnik: zachowywano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zachowywał będę zachowywać	będę zachowywała będę zachowywać	będę zachowywało będę zachowywać	będziemy zachowywali będziemy zachowywać	będziemy zachowywały będziemy zachowywać
2 os.	będziesz zachowywał będziesz zachowywać	będziesz zachowywała będziesz zachowywać	będziesz zachowywało będziesz zachowywać	będziecie zachowywali będziecie zachowywać	będziecie zachowywały będziecie zachowywać
3 os.	będzie zachowywał będzie zachowywać	będzie zachowywała będzie zachowywać	będzie zachowywało będzie zachowywać	będą zachowywali będą zachowywać	będą zachowywały będą zachowywać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachowujmy
2 os.	zachowuj	zachowujcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachowywałbym bym zachowywał	zachowywałabym bym zachowywała	zachowywałobym bym zachowywało	zachowywalibyśmy byśmy zachowywali	zachowywałybyśmy byśmy zachowywały
2 os.	zachowywałbyś byś zachowywał	zachowywałabyś byś zachowywała	zachowywałobyś byś zachowywało	zachowywalibyście byście zachowywali	zachowywałybyście byście zachowywały
3 os.	zachowywałby by zachowywał	zachowywałaby by zachowywała	zachowywałoby by zachowywało	zachowywaliby by zachowywali	zachowywałyby by zachowywały

bezosobnik: zachowywano by

bezokolicznik: zachowywać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zachowując

gerundium: zachowywanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachowywanie	zachowywania
D.	zachowywania	zachowywań
C.	zachowywaniu	zachowywaniom
B.	zachowywanie	zachowywania
N.	zachowywaniem	zachowywaniami
Ms.	zachowywaniu	zachowywaniach
W.	zachowywanie	zachowywania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zachowujący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowująca
D.	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującego	zachowującej
C.	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującemu	zachowującej
B.	zachowującego	zachowującego	zachowujący	zachowujące	zachowującą
N.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującą
Ms.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowujący	zachowujący	zachowujące	zachowujące
D.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących
C.	zachowującym	zachowującym	zachowującym	zachowującym
B.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujące
N.	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi	zachowującymi
Ms.	zachowujących	zachowujących	zachowujących	zachowujących

imiesłów przymiotnikowy bierny: zachowywany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zachowywany	zachowywany	zachowywany	zachowywane	zachowywana
D.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanego	zachowywanej
C.	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanemu	zachowywanej
B.	zachowywanego	zachowywanego	zachowywany	zachowywane	zachowywaną
N.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywaną
Ms.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zachowywani	zachowywani	zachowywane	zachowywane
D.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych
C.	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym	zachowywanym
B.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywane
N.	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi	zachowywanymi
Ms.	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych	zachowywanych

odpowiednik aspektowy: zachować

Składnia

zachowywać

CO + (GDZIE)

Data ostatniej modyfikacji: 09.04.2018