UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

bożek

Chronologizacja

XV w., Bańk

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1, m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. bożek
 bożkowie
bożki
 ndepr
bożki
 depr
D. bożka
 bożków
C. bożkowi
 bożkom
B. bożka
 bożków
bożki
N. bożkiem
 bożkami
Ms. bożku
 bożkach
W. bożku
 bożkowie
bożki
 ndepr
bożki
 depr

Pochodzenie

Zob.  bóg 

1. słowiański

Definicja

istota lub jej wyobrażenie otaczane kultem w religiach politeistycznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bóg, bóstwo

Połączenia

  • leśny bożek; lokalny; pogański bożek; babilońskie, chińskie, słowiańskie bożki
  • bożek miłości, młodości, wiosny
  • figurka; świątynia bożka; posążki bożków
  • składać/złożyć ofiarę bożkom
  • czcić bożka

Cytaty

- Już w czasach pogańskich miejscowa ludność zbierała się tu, aby oddawać cześć słowiańskim bożkom - opowiada ojciec Janusz.

źródło: NKJP: Dybuk M., Leśniewski M.: Po co komu pustelnia, Wieczór Wybrzeża, 2001-01-26

Nie będę kupował pamiątek, które są wątpliwego pochodzenia. Kupuje się w Egipcie figurkę bożka, a pod spodem jest napisane „made in China”...

źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Pan od pogody i… innych rzeczy, Gazeta Krakowska, 2007-09-15

Odlany z brązu pomnik przedstawia greckiego bożka miłości – Amora, siedzącego na mitycznym skrzydlatym koniu – Pegazie.

źródło: NKJP: (DAW): Amor nie świeci pełnym blaskiem, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-05-27

W okolicznych zaś wzgórzach była jaskinia, którą raz do roku od niepamiętnych czasów odwiedzali Lakandoni, aby odprawiać swoje obrzędy i składać ofiary bożkom.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

W drewnianym kościółku św. Leonarda w Lipnicy Murowanej można zobaczyć na obejściu głównego ołtarza, słup drewniany, będący kręgosłupem, na którym wsparto ołtarzową budowlę. Słup ten zakończony jest niezbyt wprawną ręką podobiznami wyciosanymi głowy pogańskiego bożka, Światowida.

źródło: NKJP: Lechosław Herz: Wardęga. Opowieści z pobocza drogi, 2010

Składnia

bez ograniczeń + bożek +
(CZEGO)

2. pieniądza

Definicja

książk. 
osoba lub rzecz będąca przesadnie i bezkrytycznie uwielbiana

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  bóg, bóstwo

Połączenia

  • bożek bogactwa, chciwości, erotyzmu, konsumpcji, pieniądza, przyjemności, seksu
  • wynieść coś na piedestał bożka
  • czynić/uczynić z czegoś, widzieć w kimś bożka
  • uważać się za bożka

Cytaty

Nie traktuj komputera jak bożka.

źródło: NKJP: ks. Grzegorz Delmanowicz: Internet a życie rodzinne, Wychowawca nr 201, 2009-09

Haniu, masz przed sobą typową idealistkę, idiotkę, która w mężu widziała bożka.

źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001

Odrzucenie Boga w sposób radykalny i bezwzględny tworzyło pustkę ideową, którą wypełniał człowiek-bóg. Tak czyniono z ludzi bożków. Tak powstał kult jednostki.

źródło: NKJP: Kard. Józef Glemp: Bóg bywa odrzucony, Gazeta Wyborcza, 1997-03-08

Substytutami i sposobami rozwiązywania problemów może być też telewizja - kolorująca rzeczywistość. Zdrowie, którego wartość się absolutyzuje i czyni się z niego bożka. A Absolutny jest przecież tylko Bóg.

źródło: NKJP: ks. Grzegorz Ułamek: Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska” nr 28 (558), 2002-07-18

Podczas spotkania z młodzieżą w trakcie pielgrzymki w Chile zapytał, jak ma to w zwyczaju, wielotysięcznego tłumu zebranych: Czy chcecie się wyrzec bożka bogactwa, chciwości, konsumpcji, łatwego pieniądza? - Tak! - wykrzyknęła młodzież. - Czy naprawdę wyrzekacie się bożka seksu i przyjemności?

źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Różowe i czarne, Polityka n3 2351, 2002-05-25

Składnia

bez ograniczeń + bożek +
(CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 17.10.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN