Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *balъvanъ 'posąg bożka; kloc, bryła, słup'
1. śniegowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy
Połączenia
- bałwan śniegowy, śnieżny
- bałwan ze śniegu
- bałwan stoi gdzieś
- dorobić, robić, zrobić bałwanowi (nos, oczy)
- lepić, ulepić bałwana
Cytaty
|
Bardzo bym chciała także pojechać w góry za granicę lub do Zakopanego. Jest tam śnieg i można się w nim bawić, lepić bałwany, rzucać się śnieżkami. źródło: NKJP: Paweł Hrydziuszko: Zaprzyjaźnieni z historią, Dziennik Bałtycki, 2001-02-05 |
|
|
Autor powinien też napisać, z czego zrobił bałwanowi nos, czapkę, oczy itd. Jury wybierze najmilszego bałwanka, a do zwycięzcy trafi nagroda niespodzianka. źródło: NKJP: (SPGW): Strażnik ogrodu, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2007-02-05 |
|
|
Bałwan towarzyszył naszym dziejom w najtrudniejszych okresach. [...] Gdy głodowaliśmy, musiał się obejść bez nosa z marchewki, podczas kryzysu energetycznego bałwan mógł jedynie marzyć o węgielkach na oczka i guziczki. źródło: NKJP: Olgerd Dziechciarz: W kwestii bałwana, Gazeta Krakowska, 2004-03-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | bałwan |
bałwany |
|
| D. | bałwana |
bałwanów |
|
| C. | bałwanowi |
bałwanom |
|
| B. | bałwana |
bałwany |
|
| N. | bałwanem |
bałwanami |
|
| Ms. | bałwanie |
bałwanach |
|
| W. | bałwanie |
bałwany |
2. morski
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | fala |
Połączenia
- ogromny bałwan; bałwan morski
Cytaty
|
Wiatr pędził po powierzchni morza potężne bałwany, przewalające się jeden nad drugim i hukiem rozbijające się o brzeg. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996 |
|
|
[...] z dala od statku [...] widać potężnie spienione, bryzgające pianą bałwany. źródło: NKJP: Robert Hołyst, Alina Ciach: Oliwa i fale, Wiedza i Życie, 2000 |
|
|
Morskie bałwany pluły mi prosto w obiektyw, wietrzysko ogromne... źródło: NKJP: Internet |
|
|
[....] ja, panie, na wodę nie mogę patrzeć. Byłem na kąpielach w Połądze, to tak mnie, panie dobrodzieju, od samego widoku tych morskich bałwanów wraz wątroba pod gardło podeszła. źródło: NKJP: Mieczysław Jałowiecki: Wolne miasto, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2, m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | bałwan |
bałwany |
|
| D. | bałwana rzadziej bałwanu |
bałwanów |
|
| C. | bałwanowi |
bałwanom |
|
| B. | bałwana bałwan |
bałwany |
|
| N. | bałwanem |
bałwanami |
|
| Ms. | bałwanie |
bałwanach |
|
| W. | bałwanie |
bałwany |
3. o mężczyźnie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Cytaty
|
Gdzie parkujesz, bałwanie? Nie widzisz, że tu chodnik? źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005 |
|
|
Czesław tak awanturował się w domu, że Marynieczka Władzińska zabrała do siebie zdesperowaną bratową, nawymyślawszy bratu na odjezdnym od bałwanów i idiotów. źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997 |
|
|
Chodzi znowu o jakieś durne przepychanki [...]. To już przecież nie głupota, ale najczystsze szaleństwo, co ten bałwan wyprawia. Czy stać nas na takiego głupka na czele [...] rządu? źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | bałwan |
bałwani |
ndepr |
| bałwany |
depr | ||
| D. | bałwana |
bałwanów |
|
| C. | bałwanowi |
bałwanom |
|
| B. | bałwana |
bałwanów |
|
| N. | bałwanem |
bałwanami |
|
| Ms. | bałwanie |
bałwanach |
|
| W. | bałwanie |
bałwani |
ndepr |
| bałwany |
depr |
4. posąg
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | idol |
Połączenia
- bałwan pogański
- czcić bałwana
Cytaty
|
W Biblii napisano, żeby nie tworzyć podobizny Boga, nie czcić bałwanów z metalu czy drewna. źródło: NKJP: (MAS): Poróżnił ich krzyż, Gazeta Poznańska, 2003-09-12 |
|
|
Dla talibów starożytne posągi Buddy w dolinie Bamian to tylko bałwany wykute w kamieniu. źródło: NKJP: Adam Szostkiewicz: Rozstrzelać Buddę, Polityka, 2001-03-17 |
|
|
[...] modlisz się do bałwanów z drewna, metalu, płótna, oddajesz im cześć i myślisz, że ci pomogą. Zginą razem z tobą, jeśli się nie nawrócisz . źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | bałwan |
bałwany |
|
| D. | bałwana |
bałwanów |
|
| C. | bałwanowi |
bałwanom |
|
| B. | bałwana |
bałwany |
|
| N. | bałwanem |
bałwanami |
|
| Ms. | bałwanie |
bałwanach |
|
| W. | bałwanie |
bałwany |
5. solny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Przemysł miejsca i czynności związane z przemysłem
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia minerały i pierwiastki
Połączenia
- bałwan solny
- bałwan soli
Cytaty
|
Zaskoczeni turyści od razu utrwalali to niecodzienne spotkanie na zdjęciach. Mieli też okazję przekonać się, jak wyglądała ciężka praca górników - walacze przetoczyli ogromny bałwan solny. źródło: NKJP: (ŁUCZ): Żupnik, księżna i woj, Gazeta Krakowska, 2002-04-17 |
|
|
Prajd lub Praid to miejscowość [...] w Rumunii. Kopalnia soli znana od czasów rzymskich, o której legenda głosi, że Święta Kinga miała wrzucić tam swój pierścień, odnaleziony potem w bałwanie soli wielickiej. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Zygmunt II nadał Nowemu Targowi prawo składu na sól i ołów, co oznaczało, że na życzenie mieszczan kupcy musieli sprzedawać w nim cały swój towar [...]. Zarówno prawo drogi, jak prawo składu przynosiły miastu dochód, np. w wysokości 1 grosza od bałwana soli [...]. źródło: NKJP: (ASZ): Jarmark Podhalański - do niedzieli, Dziennik Polski, 2005-08-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | bałwan |
bałwany |
|
| D. | bałwanu |
bałwanów |
|
| C. | bałwanowi |
bałwanom |
|
| B. | bałwan |
bałwany |
|
| N. | bałwanem |
bałwanami |
|
| Ms. | bałwanie |
bałwanach |
|
| W. | bałwanie |
bałwany |