UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

napełnić

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp
Wyraz poświadczony również w tekście "Bogurodzicy", datowanym często na wiek XIII (niekiedy nawet na okres wcześniejszy), jednak jego najstarszy zachowany zapis pochodzi dopiero z 1407 r.

Pochodzenie

Zob. pełnić

1. naczynie

Definicja

spowodować, że pojemnik jest całkowicie pełny

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Połączenia

  • napełnić butlę, kieliszek, strzykawkę, szklankę, wannę, wiadro; brzuch
  • napełnić farszem, gazem, wodą
  • napełnić do połowy
  • napełnić po brzegi

Cytaty

Piotr wyjął z lodówki karton mleka, a z szafki niewielki garnek. Napełnił go do połowy i postawił na kuchence.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Martwe światło, 2009

Huon von Sagar wyciągnął ze skrzyni opleciony słomą gąsiorek, napełnił dwa puchary rubinowym płynem. Zapachniało miodem i wiśniami.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Deszcz przecisnął się przez uszczelnienia przy szybach, a woda napełniła szklanki stojące przy oknach.

źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: 100 tysięcy złotych strat na minutę, Gazeta Krakowska, 2006-06-19

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnię
napełnimy
2 os. napełnisz
napełnicie
3 os. napełni
napełnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłem
+(e)m napełnił
napełniłam
+(e)m napełniła
napełniłom
+(e)m napełniło
napełniliśmy
+(e)śmy napełnili
napełniłyśmy
+(e)śmy napełniły
2 os. napełniłeś
+(e)ś napełnił
napełniłaś
+(e)ś napełniła
napełniłoś
+(e)ś napełniło
napełniliście
+(e)ście napełnili
napełniłyście
+(e)ście napełniły
3 os. napełnił
napełniła
napełniło
napełnili
napełniły

bezosobnik: napełniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnijmy
rzadziej napełńmy
2 os. napełnij
rzadziej napełń
napełnijcie
rzadziej napełńcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłbym
bym napełnił
napełniłabym
bym napełniła
napełniłobym
bym napełniło
napełnilibyśmy
byśmy napełnili
napełniłybyśmy
byśmy napełniły
2 os. napełniłbyś
byś napełnił
napełniłabyś
byś napełniła
napełniłobyś
byś napełniło
napełnilibyście
byście napełnili
napełniłybyście
byście napełniły
3 os. napełniłby
by napełnił
napełniłaby
by napełniła
napełniłoby
by napełniło
napełniliby
by napełnili
napełniłyby
by napełniły

bezosobnik: napełniono by

bezokolicznik: napełnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: napełniwszy

gerundium: napełnienie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napełnienie
napełnienia
D. napełnienia
napełnień
C. napełnieniu
napełnieniom
B. napełnienie
napełnienia
N. napełnieniem
napełnieniami
Ms. napełnieniu
napełnieniach
W. napełnienie
napełnienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: napełniony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. napełniony
napełniony
napełniony
napełnione
napełniona
D. napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionej
C. napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionej
B. napełnionego
napełnionego
napełniony
napełnione
napełnioną
N. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnioną
Ms. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. napełnieni
napełnieni
napełnione
napełnione
D. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych
C. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
B. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnione
N. napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
Ms. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych

odpowiednik aspektowy: napełniać

Składnia

bez ograniczeń + napełnić +
CO + (CZYM)

2.a zapachem

Definicja

spowodować, że coś jest widzialne, słyszalne lub wyczuwalne na całej przestrzeni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • napełnić dźwiękiem, światłem, zapachem

Cytaty

Pastuszek, który gra na fujarce, nie potrzebuje akademii muzycznej, żeby napełnić hale swoją muzyką.

źródło: NKJP: Beata Kołodziej: Sposób na dziecięce wątpliwości, Głos Ojca Pio

Franz zapalił papierosa i napełnił pokój śmierdzącym dymem.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Wreszcie [słońce] przebiło się przez białe mleko i napełniło przestrzeń intensywnym blaskiem.

źródło: NKJP: Jerzy Gotowała: Najkrócej żyją motyle: lotnictwo rozpoznawcze wciąż niezbędne, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnię
napełnimy
2 os. napełnisz
napełnicie
3 os. napełni
napełnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłem
+(e)m napełnił
napełniłam
+(e)m napełniła
napełniłom
+(e)m napełniło
napełniliśmy
+(e)śmy napełnili
napełniłyśmy
+(e)śmy napełniły
2 os. napełniłeś
+(e)ś napełnił
napełniłaś
+(e)ś napełniła
napełniłoś
+(e)ś napełniło
napełniliście
+(e)ście napełnili
napełniłyście
+(e)ście napełniły
3 os. napełnił
napełniła
napełniło
napełnili
napełniły

bezosobnik: napełniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnijmy
rzadziej napełńmy
2 os. napełnij
rzadziej napełń
napełnijcie
rzadziej napełńcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłbym
bym napełnił
napełniłabym
bym napełniła
napełniłobym
bym napełniło
napełnilibyśmy
byśmy napełnili
napełniłybyśmy
byśmy napełniły
2 os. napełniłbyś
byś napełnił
napełniłabyś
byś napełniła
napełniłobyś
byś napełniło
napełnilibyście
byście napełnili
napełniłybyście
byście napełniły
3 os. napełniłby
by napełnił
napełniłaby
by napełniła
napełniłoby
by napełniło
napełniliby
by napełnili
napełniłyby
by napełniły

bezosobnik: napełniono by

bezokolicznik: napełnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: napełniwszy

gerundium: napełnienie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napełnienie
napełnienia
D. napełnienia
napełnień
C. napełnieniu
napełnieniom
B. napełnienie
napełnienia
N. napełnieniem
napełnieniami
Ms. napełnieniu
napełnieniach
W. napełnienie
napełnienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: napełniony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. napełniony
napełniony
napełniony
napełnione
napełniona
D. napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionej
C. napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionej
B. napełnionego
napełnionego
napełniony
napełnione
napełnioną
N. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnioną
Ms. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. napełnieni
napełnieni
napełnione
napełnione
D. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych
C. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
B. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnione
N. napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
Ms. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych

odpowiednik aspektowy: napełniać

Składnia

bez ograniczeń + napełnić +
CO + CZYM

2.b zapach

Definicja

stać się widzialnym, słyszalnym lub wyczuwalnym na całej przestrzeni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • dym, gwar, zapach napełnił coś

Cytaty

Potem u wejścia pokazał się człowiek z latarnią. [...] Fala żółtego światła napełniła niszę..

źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962

Gabrysia doradziła jej na kolację smażone ziemniaczki z kwaśnym mlekiem, ale zaraz tego pożałowała, bo rychło spokojną i wysprzątaną kuchnię napełniła silna woń cebuli przysmażanej na zbyt ostrym ogniu.

źródło: NKJP: Małgorzata Musierowicz: Dziecko piątku, 1993

Pater kierował jedną ręką, pod nogami czuł skaczące pedały. Trzymał się wciąż za nissanem. [...] Na ślepo sięgnął do schowka i wyjął koguta. Przykleił go do dachu. Wycie napełniło ulicę Hryniewieckiego.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnię
napełnimy
2 os. napełnisz
napełnicie
3 os. napełni
napełnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłem
+(e)m napełnił
napełniłam
+(e)m napełniła
napełniłom
+(e)m napełniło
napełniliśmy
+(e)śmy napełnili
napełniłyśmy
+(e)śmy napełniły
2 os. napełniłeś
+(e)ś napełnił
napełniłaś
+(e)ś napełniła
napełniłoś
+(e)ś napełniło
napełniliście
+(e)ście napełnili
napełniłyście
+(e)ście napełniły
3 os. napełnił
napełniła
napełniło
napełnili
napełniły

bezosobnik: napełniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnijmy
rzadziej napełńmy
2 os. napełnij
rzadziej napełń
napełnijcie
rzadziej napełńcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłbym
bym napełnił
napełniłabym
bym napełniła
napełniłobym
bym napełniło
napełnilibyśmy
byśmy napełnili
napełniłybyśmy
byśmy napełniły
2 os. napełniłbyś
byś napełnił
napełniłabyś
byś napełniła
napełniłobyś
byś napełniło
napełnilibyście
byście napełnili
napełniłybyście
byście napełniły
3 os. napełniłby
by napełnił
napełniłaby
by napełniła
napełniłoby
by napełniło
napełniliby
by napełnili
napełniłyby
by napełniły

bezosobnik: napełniono by

bezokolicznik: napełnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: napełniwszy

gerundium: napełnienie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napełnienie
napełnienia
D. napełnienia
napełnień
C. napełnieniu
napełnieniom
B. napełnienie
napełnienia
N. napełnieniem
napełnieniami
Ms. napełnieniu
napełnieniach
W. napełnienie
napełnienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: napełniony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. napełniony
napełniony
napełniony
napełnione
napełniona
D. napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionej
C. napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionej
B. napełnionego
napełnionego
napełniony
napełnione
napełnioną
N. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnioną
Ms. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. napełnieni
napełnieni
napełnione
napełnione
D. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych
C. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
B. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnione
N. napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
Ms. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych

odpowiednik aspektowy: napełniać

Składnia

Rznieżywotny + napełnić +
CO

3.a lękiem

Definicja

książk. 
wywołać w kimś silne emocje, wyrażone następującym rzeczownikiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

  • napełnić serce
  • napełnić dumą, lękiem, mocą, nadzieją, radością, smutkiem, szczęściem, wstrętem

Cytaty

Droga Ireno - nasza rozmowa w alei lipowej napełniła mnie grozą i niepokojem.

źródło: NKJP: Irena Szymańska: Miałam dar zachwytu, 2001

Wypatrywał ofiary. Przyszedł tu po nią, ale zwlekał z jej wskazaniem, aby wpierw wszystkich napełnić trwogą.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Myśl, że wkrótce może ujrzeć ojca, za którym tęsknił przez tyle długich lat, podnieciła Tomka i napełniła wielką radością.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957

Moje odbicie w lustrze w łazience napełniło mnie zdumieniem. Zupełnie inaczej teraz wyglądałam.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnię
napełnimy
2 os. napełnisz
napełnicie
3 os. napełni
napełnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłem
+(e)m napełnił
napełniłam
+(e)m napełniła
napełniłom
+(e)m napełniło
napełniliśmy
+(e)śmy napełnili
napełniłyśmy
+(e)śmy napełniły
2 os. napełniłeś
+(e)ś napełnił
napełniłaś
+(e)ś napełniła
napełniłoś
+(e)ś napełniło
napełniliście
+(e)ście napełnili
napełniłyście
+(e)ście napełniły
3 os. napełnił
napełniła
napełniło
napełnili
napełniły

bezosobnik: napełniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnijmy
rzadziej napełńmy
2 os. napełnij
rzadziej napełń
napełnijcie
rzadziej napełńcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłbym
bym napełnił
napełniłabym
bym napełniła
napełniłobym
bym napełniło
napełnilibyśmy
byśmy napełnili
napełniłybyśmy
byśmy napełniły
2 os. napełniłbyś
byś napełnił
napełniłabyś
byś napełniła
napełniłobyś
byś napełniło
napełnilibyście
byście napełnili
napełniłybyście
byście napełniły
3 os. napełniłby
by napełnił
napełniłaby
by napełniła
napełniłoby
by napełniło
napełniliby
by napełnili
napełniłyby
by napełniły

bezosobnik: napełniono by

bezokolicznik: napełnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: napełniwszy

gerundium: napełnienie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napełnienie
napełnienia
D. napełnienia
napełnień
C. napełnieniu
napełnieniom
B. napełnienie
napełnienia
N. napełnieniem
napełnieniami
Ms. napełnieniu
napełnieniach
W. napełnienie
napełnienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: napełniony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. napełniony
napełniony
napełniony
napełnione
napełniona
D. napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionej
C. napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionej
B. napełnionego
napełnionego
napełniony
napełnione
napełnioną
N. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnioną
Ms. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. napełnieni
napełnieni
napełnione
napełnione
D. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych
C. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
B. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnione
N. napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
Ms. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych

odpowiednik aspektowy: napełniać

Składnia

bez ograniczeń + napełnić +
KOGO + CZYM

3.b lęk

Definicja

książk. 
stać się intensywnie odczuwanym przez kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka

Połączenia

  • miłość napełniła kogoś

Cytaty

Córko - powiedział - zrozum, że wszystko odkupienie jest w miłości. Że trzeba tylko trochę otworzyć duszę swoją, a miłość napełni ją jak zapach jaśminu.

źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania, 2006

Napełnił go strach. Nie była to jednak obawa przed cierpieniami, przed widmem tortur lub śmierci.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnię
napełnimy
2 os. napełnisz
napełnicie
3 os. napełni
napełnią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłem
+(e)m napełnił
napełniłam
+(e)m napełniła
napełniłom
+(e)m napełniło
napełniliśmy
+(e)śmy napełnili
napełniłyśmy
+(e)śmy napełniły
2 os. napełniłeś
+(e)ś napełnił
napełniłaś
+(e)ś napełniła
napełniłoś
+(e)ś napełniło
napełniliście
+(e)ście napełnili
napełniłyście
+(e)ście napełniły
3 os. napełnił
napełniła
napełniło
napełnili
napełniły

bezosobnik: napełniono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. napełnijmy
rzadziej napełńmy
2 os. napełnij
rzadziej napełń
napełnijcie
rzadziej napełńcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. napełniłbym
bym napełnił
napełniłabym
bym napełniła
napełniłobym
bym napełniło
napełnilibyśmy
byśmy napełnili
napełniłybyśmy
byśmy napełniły
2 os. napełniłbyś
byś napełnił
napełniłabyś
byś napełniła
napełniłobyś
byś napełniło
napełnilibyście
byście napełnili
napełniłybyście
byście napełniły
3 os. napełniłby
by napełnił
napełniłaby
by napełniła
napełniłoby
by napełniło
napełniliby
by napełnili
napełniłyby
by napełniły

bezosobnik: napełniono by

bezokolicznik: napełnić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: napełniwszy

gerundium: napełnienie

rodzaj gramatyczny: dk

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. napełnienie
napełnienia
D. napełnienia
napełnień
C. napełnieniu
napełnieniom
B. napełnienie
napełnienia
N. napełnieniem
napełnieniami
Ms. napełnieniu
napełnieniach
W. napełnienie
napełnienia

imiesłów przymiotnikowy bierny: napełniony

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. napełniony
napełniony
napełniony
napełnione
napełniona
D. napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionego
napełnionej
C. napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionemu
napełnionej
B. napełnionego
napełnionego
napełniony
napełnione
napełnioną
N. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnioną
Ms. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. napełnieni
napełnieni
napełnione
napełnione
D. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych
C. napełnionym
napełnionym
napełnionym
napełnionym
B. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnione
N. napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
napełnionymi
Ms. napełnionych
napełnionych
napełnionych
napełnionych

odpowiednik aspektowy: napełniać

Składnia

Rznieżywotny + napełnić +
KOGO

Frazeologizmy

ktoś/coś nabił/nabiło kabzę
Data ostatniej modyfikacji: 02.10.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj