UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

powinność

Chronologizacja

1484, SStp

Pochodzenie

Zob. powinien

1. rodzicielska

Definicja

książk. 
obowiązek wynikający ze znalezienia się w określonej roli, przyjęcia jakiejś funkcji albo stanowiska

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

Połączenia

  • ludzka; narodowa, obywatelska, społeczna, zawodowa; moralna, patriotyczna; chrześcijańska, dziennikarska, małżeńska, rodzicielska, żołnierska; prawna, ustawowa; codzienna; elementarna, główna, podstawowa, święta, zwykła; narzucona; moja, nasza powinność; konstytucyjne; rodzinne; służbowe, wojskowe; niezbywalne; określone powinności; powinność etyczna, religijna; ubezpieczeniowa; powinności obronne; podatkowe
  • powinności wobec Boga; kraju, narodu, państwa; rodziny, społeczeństwa; NATO
  • powinność i obowiązek; powinności i zobowiązania
  • rodzaj; głos; poczucie, porządek; sfera, system, zakres powinności
  • powinność obowiązuje
  • spełnić/spełniać, wypełnić/wypełniać, czynić, pełnić, znać swoją powinność; realizowanie, wykonywanie powinności

Cytaty

Praca jest powinnością człowieka: zarówno wobec Boga, jak też wobec ludzi, zarówno wobec własnej rodziny, jak też wobec narodu - społeczeństwa, do którego należy.

źródło: NKJP: Jarosław Józef Szczepański: Górnik polski, 2005

[...] członkowie grupy charytatywnej dostrzegają potrzeby ludzi w wieku sędziwym i reagują na nie, traktując to jako swą chrześcijańską powinność.

źródło: NKJP: Waldemar Wasilewski: Oni też będą starzy..., Trybuna Śląska, 2001-12-18

W świetle tych przepisów, gwarantowanie ochrony własności jest konstytucyjną powinnością państwa [...]

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 65. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja

Opuszczając uczelnię i podejmując pracę pedagogiczną, nauczyciel musi mieć świadomość swoich moralnych powinności wobec uczniów, rodziców i społeczeństwa.

źródło: NKJP: Barbara Tarnowska: Etyka zawodu nauczyciela, Wychowawca, 2002-02

Artyści wystąpią w Bazylice św. Floriana w Krakowie [...] z pieśniami, wierszami i melodiami, dedykowanymi Ojcu Świętemu. W tym właśnie kościele przed wielu laty pełnił duszpasterskie powinności Karol Wojtyła.

źródło: NKJP: (mar): Struna światła, Gazeta Krakowska, 2001-07-07

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: , ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. powinność
powinności
D. powinności
powinności
C. powinności
powinnościom
B. powinność
powinności
N. powinnością
powinnościami
Ms. powinności
powinnościach
W. powinności
powinności

Składnia

bez ograniczeń + powinność +
(KOGO)
bez ograniczeń + powinność +
(JAKA)

2. pańszczyźniana

Definicja

w dawnych czasach świadczenie, do którego był zobowiązany podwładny możnowładców lub właścicieli ziemskich

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse podatki, opłaty, świadczenia pieniężne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  świadczenie

Połączenia

  • powinności pańszczyźniane

Cytaty

W 1726 wybuchło w powiecie kozielskim powstanie chłopów niezadowolonych ze wzrostu powinności pańszczyźnianych (w 1711 tylko w Ciężkowicach uwolniono od pańszczyzny chłopów, zobowiązując ich do płacenia czynszów).

źródło: NKJP: Lech Szaraniec: Górny Śląsk, 1997

Z roku na rok pogłębiała się przepaść między bogaczami a uciskaną, pozbawioną wolności osobistej biedotą, nękaną niemiłosiernie ciągłymi powinnościami i podatkami.

źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963

[...] każde odrębne gospodarstwo było obciążone osobną powinnością pańszczyźnianą.

źródło: NKJP: Izabella Bukraba-Rylska: Socjologia wsi polskiej , 2008

W latach 1872-­1873 przeprowadzono reformę rolną, [...] Sporządzono kataster i zniesiono powinności feudalne. Chłop, zamiast oddawać panu połowę zbioru ryżu, płacił do kas skarbowych podatek gruntowy.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: , ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. powinność
powinności
D. powinności
powinności
C. powinności
powinnościom
B. powinność
powinności
N. powinnością
powinnościami
Ms. powinności
powinnościach
W. powinności
powinności

Inne uwagi

Zwykle lm

Data ostatniej modyfikacji: 09.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj