UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

trzynastka

Chronologizacja

SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. trzynaście

1. liczba

Definicja

połączenie cyfr, które oznacza liczbę 13

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

arabska, rzymska; feralna, pechowa trzynastka
trzynastka przynosi pecha

Cytaty

Przystępujemy do głosowania nad poprawką oznaczoną rzymską trzynastką, również złożoną przez senatora Kruka, popartą przez połączone komisje.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 14. posiedzenia Senatu RP część 3, wersja robocza

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

2. numer

Definicja

to, co zostało oznaczone numerem 13

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

2.a mieszkanie

Definicja

pot.

pomieszczenie lub budynek oznaczone numerem 13

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

lokator, lokatorka, pan, pani, państwo, sąsiad, sąsiadka spod trzynastki
mieszkanie pod trzynastką
zadzwonić, zapukać pod trzynastkę
mieszkać pod trzynastką

Cytaty

	Tylko żebyś nie trafił pod trzynastkę, ostatnio mieszkało tam ponad dwadzieścia osób, bez przerwy pili i robili takie awantury, że policja wygarnęła ich wszystkich, teraz zaglądają tam już zwyczajowo. źródło: NKJP: Angielskie saksy, Dziennik Polski, 2002-01-21
	Kiedy do zalanych sąsiadów spod trzynastki przyjechali strażacy, też poprosiliśmy o uprzątnięcie dachu nad naszym mieszkaniem. źródło: NKJP: Małgorzata Pawelec: Alarm w mieszkaniach, Echo Dnia, 2006-02-14
	Nocami syn dzwonił do niego, alarmując, że woda leje się nam do łóżek. Ten obiecywał, że porządnie zabezpieczy dach, po czym kładł folię, którą po godzinie zrywał wiatr - mówi mieszkanka spod „trzynastki”. źródło: Internet
	Kamienice na ul. Foksal mają bardzo bogaty wystrój zewnętrzny. To są piękne budynki. Odbudowana trzynastka z szarymi gładkimi tynkami będzie wyglądać jak uboga krewna pozostałych. źródło: Internet
	Lokatorzy trzynastki mają po kilkaset złotych niedopłaty, podczas gdy mieszkańcy bliźniaczego bloku mają nadpłatę [...]. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

2.b szkoła

Definicja

pot.

szkoła, która w systemie numeracji szkół na danym terenie została oznaczona numerem 13

Noty o użyciu

Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

uczniowie; absolwenci; dyrektor; patron trzynastki
dzieci, maturzyści, nauczyciele, uczniowie z trzynastki
trzynastka kogoś kształci; kogoś wychowuje
skończyć trzynastkę
chodzić, uczęszczać; zdawać; dostać się do trzynastki
uczyć się w trzynastce

Cytaty

	[...] gimnazjalistów jest jeszcze na razie sporo, więc pedagodzy z „trzynastki”, w której jest mniej uczniów, mogliby zacząć prowadzić lekcje także ze starszymi uczniami. źródło: NKJP: /AD/: Dwóch się nie dogada, Echo Dnia, 2004-12-06
	Ciemnymi porankami pędziliśmy, każdy z żołądkiem pod gardłem, do pobliskich podstawówek, gdzie czekali już nadęci i złośliwi nauczyciele; Tudek do jedenastki, Stachu do jedynki, ja do trzynastki przy Puszkina. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk, 2003
	„Trzynastka” wchodziła dopiero na rynek wrocławskich szkół średnich i nie miała ani takiej renomy, ani takich warunków, by móc konkurować z renomowanymi wrocławskimi ogólniakami. źródło: Internet
	„Trzynastka” prowadzi [...] międzyszkolne koła zainteresowań dla uczniów szkół podstawowych - głównie matematyczne (na pięciu poziomach), chemiczne, biologiczne i humanistyczne. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

2.c autobus, tramwaj

Definicja

pot.

jeden ze środków transportu publicznego, zwykle autobus lub tramwaj, oznaczony numerem 13

Noty o użyciu

Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

spóźniona trzynastka
trasa (przejazdu); pętla, przystanek; motorniczy trzynastki
bilet na trzynastkę
trzynastka jedzie, (nie) jeździ, (nie) kursuje, odjechała, podjeżdża, (nie) pojedzie; trzynastka gdzieś nie dojeżdża; trzynastka się gdzieś nie zatrzymuje; trzynastka gdzieś (nie) skręca; komuś uciekła trzynastka; trzynastka się wykoleiła
jeździć, pojechać trzynastką
wsiąść/wsiadać; przesiąść się do trzynastki
przesiąść się; czekać na trzynastkę

Cytaty

	Przegubowa „trzynastka” jechała po godzinie 18.30 z Józefowa do centrum miasta. Gdy kontrolerzy chcieli sprawdzić bilety dwóm młodzieńcom, ci skoczyli do nich z pięściami. źródło: NKJP: Marek Ziółkowski: Kontroler rozpylił gaz w autobusie, Echo Dnia, 2006-12-13
	Skoro jednak wychodzi w badaniach tak duży tranzyt przez Śródmieście, oznacza to, że pasażerom jest obojętne, którędy jadą wokół Plant. Dlatego wydaje się uzasadnione, by „trzynastkę” puścić trasą pod filharmonią [...]. źródło: NKJP: (MM): Przebadane ciągi, Dziennik Polski, 2002-07-11
	Motorniczy „trzynastki” chciał wyprosić z tramwaju pijącego alkohol mężczyznę, który - jak się później okazało - jechał bez biletu. źródło: Internet
	Przez otwarte okno słychać „trzynastkę”, może „dziewiętnastkę”, ale na pewno nie „dwudziestkę czwórkę” - nowe tramwaje nie skrzypią na zakrętach. źródło: Internet
	O wydłużenie trasy „trzynastki” zabiegali mieszkańcy osiedli Mieszka I i Paderewskiego. Teraz autobusy linii nr 13 kończą kursy na al. Niepodległości. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

2.d rozmiar

Definicja

największy rozmiar męskiego obuwia, zwykle w amerykańskim oraz brytyjskim systemie rozmiarów

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii wielkość,

Połączenia

duża, mała trzynastka
trzynastka jest na kogoś za ciasna, za duża, za mała
nosić; przymierzyć, zmierzyć trzynastkę
(nie) wejść/ (nie) wchodzić w trzynastkę

Cytaty

Ta trzynastka to nasze 47,5 i mam trochę luzu, natomiast w szosówkach Shimano (numer 48) muszę jeździć bez skarpet, bo ciut cisną...

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

3. osoby

Definicja

trzynastoosobowa grupa

Noty o użyciu

Wyraz zwykle używany zamiast liczebnika trzynaścioro.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

czołowa; finałowa trzynastka
trzynastka dzieci; graczy, zawodników; parlamentarzystów, posłów

Cytaty

Trzynastka abiturientów rozpoczęła przed czterema laty naukę w nowo stworzonej w I liceum klasie dwujęzycznej.

źródło: NKJP: (DŁ): Coraz mniej języka polskiego, Dziennik Polski , 2002-04-27

Tym razem w Eberstadt odbędzie się w niedzielę prestiżowy konkurs skoku wzwyż, przyjedzie trzynastka najlepszych aktualnie skoczków świata.

źródło: NKJP: Z zamkniętymi oczami, Dziennik Polski, 2003-07-25

Przecież na dobrą sprawę cała nasza trzynastka jest potencjalną przyszłością światowego kina, do konkursu zakwalifikowano najlepszych z całego świata.

źródło: NKJP: Raczej dystans niż trema, Dziennik Polski, 2000-05-23

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

Składnia

trzynastka

(KOGO)

4. wiek

Definicja

pot.

wiek osoby, która ma 13 lat

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

Połączenia

nie mieć nawet, jeszcze trzynastki
mieć; kończyć, skończyć trzynastkę

Cytaty

Przychodzą trzynastolatki, które się zachwycają, potem przyprowadzają swoje mamy, a te mamy przyprowadzają swoje mamy. Tak że od trzynastki do siedemdziesiątki każdy znajdzie coś dla siebie.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

Inne uwagi

Zwykle lp

5. dziewczyna

Definicja

pot.

dziewczyna, która ma 13 lat

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:

trzynastolatka

Połączenia

zbuntowana trzynastka; szalone, zwariowane; piszczące, rozchichotane; wymalowane trzynastki
zachowywać się; wyglądać jak trzynastka

Cytaty

Ja bym psy wieszała na matce dziewczyny. Bo skąd się niewinna i czysta trzynastka wzięła w willi Jacka Nicholsona?

źródło: Internet

„Zaczepiają” mnie jedenastki, dwunastki, trzynastki!!! To jest chore! Ja bym chciał mieć dziewczynę w moim wieku [...].

źródło: Internet

Czasy się zmieniają, nastolatki razem z nimi. Okazuje się, że dzisiejsza „trzynastka” nie jest już tą samą, słodką dziewczynką, co kilka lat temu.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

6. wypłata

Definicja

pot.

dodatkowa, trzynasta pensja, którą pod koniec danego roku lub na początku następnego otrzymują pracownicy sfery budżetowej

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę

Relacje znaczeniowe

synonimy:

trzynasta pensja

Połączenia

zaległe trzynastki
trzynastka za bieżący, poprzedni, ubiegły rok
trzynastki i czternastki; podwyżki i trzynastki, premie i trzynastki
wypłata trzynastki, trzynastek; likwidacja trzynastek
prawo do trzynastki
pieniądze na trzynastki
komuś należy się; komuś nie przysługuje trzynastka
domagać się trzynastek
wypłacić/wypłacać; dostać/dostawać, otrzymać/otrzymywać; likwidować, zlikwidować trzynastkę; brać, pobierać; odebrać, zabrać komuś trzynastki

Cytaty

Nie bez znaczenia jest także to, że wiele osób liczyło na podreperowanie „trzynastkami” domowych budżetów przed zbliżającymi się świętami.

źródło: NKJP: (ALG): Gorące „trzynastki”, Dziennik Polski, 2001-03-29

Zamieszanie ze zwrotem trzynastek spowodowane jest tym, że Sejm nałożył obowiązek ich wypłacenia, dyrektorzy zakładów opieki zdrowotnej nie dostali jednak na ten cel dodatkowych pieniędzy.

źródło: NKJP: Ugody z gminą, Dziennik Polski, 2002-07-09

Nowej kucharki nie mogli się wprost nachwalić. Dogadzała im lepiej niż poprzednia. Zawsze też jaśnie pan płacił jej regularnie pensję, trzynastkę, wigilijne i inne świąteczne dodatki (...)

źródło: NKJP: Joanna Siedlecka: Jaśnie Panicz: o Witoldzie Gombrowiczu, 1987

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	trzynastka	trzynastki
D.	trzynastki	trzynastek

C.	trzynastce	trzynastkom
B.	trzynastkę	trzynastki
N.	trzynastką	trzynastkami
Ms.	trzynastce	trzynastkach
W.	trzynastko	trzynastki

Data ostatniej modyfikacji: 28.12.2013