Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. czternaście
1. liczba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości
Połączenia
- arabska, rzymska czternastka
Cytaty
|
Wykaz poprawek, które komisja popiera, jeżeli chodzi o zaliczenie gmin do poszczególnych województw, znajduje się w punkcie oznaczonym rzymską dziesiątką, trzynastką, czternastką. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 14. posiedzenia Senatu RP część 3, wersja robocza |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
2. numer
Definicja
Cytaty
Odmiana
część mowy: rzeczownik
2.a mieszkanie
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie
Połączenia
- lokator, lokatorka, pan, pani, państwo, sąsiad, sąsiadka spod czternastki
- mieszkanie pod czternastką
- zadzwonić, zapukać pod czternastkę
- mieszkać pod czternastką
Cytaty
|
Pobiegliśmy ulicą, minęliśmy nasz blok, potem czternastkę i szesnastkę i skręciliśmy w stronę osiedla domków. źródło: NKJP: Jarosław Maślanek: Haszyszopenki, 2008 |
|
|
Pewnie dziwi Cię Drogi Czytelniku, dlaczego tak wielu mieszkańców „czternastki” nie posiada wejściówek. Otóż w tym budynku do wyrobienia wspomnianego dokumentu potrzebne jest zdjęcie. źródło: NKJP: Azja: Przetrwać w akademiku, Biuletyn Łódź Akademicka, 1999-12 |
|
|
Jacyś chuligani pobili do nieprzytomności tego obcego, co się tu wprowadził i się mądrzy w obcych językach, wie pan, tego spod czternastki i facet pobity jest do krwi. źródło: Internet |
|
|
Albo nie - dasz klucz pani spod czternastki. Sąsiadka, karmiłam jej kanarki, jak była w sanatorium, to się odwdzięczy... źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
2.b szkoła
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła
Połączenia
- uczniowie; absolwenci; dyrektor; patron czternastki
- dzieci, maturzyści, nauczyciele, uczniowie z czternastki
- czternastka kogoś kształci; kogoś wychowuje
- skończyć czternastkę
- chodzić, uczęszczać; zdawać; dostać się do czternastki
- uczyć się w czternastce
Cytaty
|
Pierwszy raz z komputerem zetknął się w drugiej klasie podstawówki; nie była to byle jaka szkoła: „czternastka” stała się z czasem pierwszą w Krośnie tego typu placówką z oddziałami integracyjnymi. źródło: NKJP: Z głową pełną pomysłów, Dziennik Polski, 2003-02-10 |
|
|
Dla naszych uczniów Piłsudski już jest patronem - zapewnia dyrektorka „czternastki”. źródło: NKJP: Małgorzata Goździalska, Piotr Głuchowski: Przy bojownikach trzeba trwać, Gazeta Wyborcza, 1996-11-28 |
|
|
Jak podkreślała pedagog z „czternastki”, uczniowie chcą przebywać w szkole, ponieważ często w domu nie mają należytej opieki. źródło: Internet |
|
|
Wrocławska „czternastka” od lat plasuje się na czołowych miejscach w rankingach najlepszych polskich szkół. źródło: Internet |
|
|
„Czternastka” to szkoła z zasadami, kładąca niemały nacisk na podnoszenie poziomu kultury osobistej swoich uczniów. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
2.c autobus, tramwaj
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- spóźniona czternastka
- trasa (przejazdu); pętla, przystanek; motorniczy czternastki
- bilet na czternastkę
- czternastka jedzie, (nie) jeździ, (nie) kursuje, odjechała, podjeżdża, (nie) pojedzie; czternastka gdzieś nie dojeżdża; czternastka się gdzieś nie zatrzymuje; czternastka gdzieś (nie) skręca; komuś uciekła czternastka; czternastka się wykoleiła
- jeździć, pojechać czternastką
- wsiąść/wsiadać; przesiąść się do czternastki
- przesiąść się; czekać na czternastkę
Cytaty
|
Do kilku podradomskich miejscowości zaczną wkrótce dojeżdżać autobusy komunikacji miejskiej. Po zmianach „czternastka” będzie najdłuższą linią autobusową w Radomiu. źródło: NKJP: Marek Ziółkowski: Czternastka będzie mieć najdłuższą trasę, Echo Dnia, 2007-04-03 |
|
|
Jak zwykle na przystanek przy placu Konopnickiej podjechał autobus miejski – „czternastka”. Ludzie wsiedli, nie podejrzewając, że padną ofiarą porywaczy. źródło: Internet |
|
|
Musiałbym jechać tramwajem. Czternastką. A przecież ja nie znam drogi - dodał ze smutkiem. źródło: Internet |
|
|
To było takie duże mieszkanie, właściwie pokój z kuchnią na parterze, przy torach tramwajowych, gdzie tramwaj „czternastka” jeździł co piętnaście minut w jedną i w drugą stronę. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
2.d rozmiar
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań
Połączenia
- duża, mała czternastka
- czternastka jest na kogoś za duża, za mała, za szeroka, za wąska; czternastka leży na kimś idealnie
- nosić; przymierzyć, zmierzyć czternastkę
- (nie) wejść/ (nie) wchodzić w czternastkę
Cytaty
|
Spodnie mają guziczki na nogawkach, można je podpiąć do długości 3/4. Rozmiar z metki to 42 (czternastka angielska). źródło: Internet |
|
|
[...] noszę czternastkę z rzeczy sztywnych, bez streczu, a dwunastkę, czternastkę z normalnych, bawełnianych czy z t-shirtów. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
3. osoby
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zwykle używany zamiast liczebnika czternaścioro .
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości
Połączenia
- czołowa, finałowa; zwycięska czternastka
- czternastka dzieci; uczniów; graczy, zawodniczek, zawodników; kandydatów; uczestników
Cytaty
|
[...] skład warty to trzy zmiany. Masz dwunastu. Plus dowódcę i pomocnika. Po dobie służbę obejmuje następna czternastka. To w sumie dwudziestu ośmiu chłopa. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Dobry powód, by zabijać, 2005 |
|
|
W sobotnie przedpołudnie w Buskim Samorządowym Centrum Kultury rywalizowała czternastka solistów i dwanaście zespołów. źródło: NKJP: Adam Ligiecki: Gospodarze zdominowali konkurs pieśni, Echo Dnia, 2006-11-21 |
|
|
Aktualnie czternastka wychowanków przebywa na kolonii dla dzieci niepełnosprawnych w Poroninie, finansowanej ze środków PFRON; grupę uzupełnia kilkoro dzieci z gminy. źródło: NKJP: (ZS): Ciężkie czasy dla pomocy społecznej, Dziennik Polski, 2000-08-11 |
|
|
Pewnego dnia cała czternastka Niemców kręciła się po ogrodzie i to jeden to drugi wychodził za furtkę, wyraźnie czegoś wypatrując. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
Składnia
|
+ | czternastka | + |
(KOGO)
|
4. wiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość
Połączenia
- nie mieć jeszcze, nawet czternastki
- mieć (prawie); kończyć, skończyć czternastkę
Cytaty
|
Wszystko podsłuchiwał mały chłopiec, wyglądał na czternastkę, uśmiech panował na jego twarzy. źródło: Internet |
|
|
Zakochałem się dopiero, gdy skończyłem czternastkę. Moją wybranką była wysoka blondynka. Niebrzydka, ale też nieładna. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
Inne uwagi
Zwykle lp
5. dziewczyna
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | czternastolatka |
Połączenia
- blond; zgrabna; seksowna; słodka; zbuntowana; narąbana, nawalona; napalona czternastka; gorące; szalone, zwariowane; piszczące, rozchichotane; pijane; wymalowane czternastki
- udawać czternastkę; poderwać/podrywać czternastki
- zachowywać się; wyglądać; ubierać się; malować się; poczuć się jak czternastka
Cytaty
|
Ci, co mnie znają, wiedzą, ile mam lat, a inni… Cóż, niech myślą, że jestem czternastką... źródło: Internet |
|
|
[...] kobiety potrafią się tak umalować, że czternastka wygląda na studentkę, a trzydziestka na gimnazjalistkę. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |
6. dla górników
Definicja
Noty o użyciu
Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca wynagrodzenie za pracę
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | czternasta pensja |
Połączenia
- zaległa czternastka
- barbórka i czternastka, barbórkowe i czternastka, trzynastki i czternastki
- wypłata czternastek
- komuś należy się, komuś przysługuje czternastka
- nie dostać, nie otrzymać czternastki; domagać się czternastek
- brać, dostać/dostawać, otrzymać/otrzymywać, pobierać; wypłacić komuś czternastkę; zlikwidować czternastki
- zrezygnować z czternastki
Cytaty
|
Jest straszny chaos na rynku, ceny spadają nawet o 30 proc., bo spółki węglowe na chybcika wyprzedają węgiel, żeby zdobyć pieniądze na nagrody barbórkowe i czternastki. źródło: NKJP: Z innej bajki, Dziennik Polski, 2002-11-29 |
|
|
Z branży odejść ma dalszych 35-37 tys. osób, przewiduje się też likwidację przywilejów, choćby takich, jak dodatkowa pensja barbórkowa czy „czternastka” - wypłacanych dotąd niezależnie od wyników ekonomicznych. źródło: NKJP: Zbigniew Bartuś: Węglowi prezesi odprawieni, Dziennik Polski - 2002-11-23 |
|
|
Ministerstwo Finansów nie chce się zgodzić, by przechodzący na pięcioletni urlop górnicy otrzymywali dodatkowe wypłaty: „barbórkę”, „trzynastkę” i „czternastkę”. źródło: NKJP: Dariusz Malinowski: Górnictwo, Gazeta Wyborcza, 1999-03-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | czternastka |
czternastki |
|
| D. | czternastki |
czternastek |
|
| C. | czternastce |
czternastkom |
|
| B. | czternastkę |
czternastki |
|
| N. | czternastką |
czternastkami |
|
| Ms. | czternastce |
czternastkach |
|
| W. | czternastko |
czternastki |