UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ryj

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2, m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ryj	ryje
D.	ryja	ryjów
C.	ryjowi	ryjom
B.	ryja ryj	ryje
N.	ryjem	ryjami
Ms.	ryju	ryjach
W.	ryju	ryje

Pochodzenie

Zob. ryć . Rzeczownik odczasownikowy, w polszczyźnie od XVIII w.

1. świni

Definicja

u niektórych zwierząt: wydłużony pysk

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

świński ryj
ryj dzika, świni

Cytaty

	Świnie wykorzystywane są do poszukiwania trufli, ponieważ lubią ryć w ziemi. [...] Warunkiem powodzenia takiego grzybobrania jest założenie na ryj świni kagańca zapobiegającego zjadaniu trufli. źródło: NKJP: Dagmara Derwich: Dawczyni życia przyjaciółka i dobry policjant, Gazeta Poznańska, 2001-09-27
	Później dowiedziałem się, dlaczego locha stała przez chwilę z wyciągniętym w moją stronę ryjem i dopiero potem rzuciła się do ucieczki. Otóż dziki mają bardzo słaby wzrok, węch natomiast - znakomity. źródło: NKJP: Adam Wajrak: Wajrak dzika spotyka, Gazeta Wyborcza, 1994-09-13
	[...] pół jarda z przodu ten niemy przeraźliwy obraz: dzik. Wielki łeb, włochaty stożkowaty ryj z karbowaną wilgotną skórą i para kamykowatych tępych oczek [...]. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000
	Dreptała z ryjem przy ziemi i węszyła. Czasem przystawała, unosiła łeb i chwytała wiatr niczym pies myśliwski. Prowadziła sześć prosiąt. Rozbiegały się i zbiegały z ryjami przy ziemi, ruchliwe i tłuste. źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

2. twarz człowieka

Definicja

pot.

ekspresywnie o twarzy - przedniej część głowy z czołem, policzkami, brodą, oczami, nosem i ustami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:

facjata, jadaczka, kopara, twarz

Połączenia

czerwony, parchaty; chamski, głupi, kłamliwy, plugawy, wredny, zakazany, zakłamany; kapitalistyczny, lewacki ryj
mieć; obić komuś ryj
dać, dostać w ryj
dać, oberwać, walić po ryju

Cytaty

Zrób coś, by nie grał. W najgorszym wypadku przywal mu w ryj tak, by stracił przytomność.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Ma taką plastikową kieckę w czarno-białe paski, straszne krosty na ryju [...].

źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999

Ja mam w szkole ksywę Koń, Koniu. Ale nie dlatego, że mam ryj jak koń. Tylko od nazwiska.

źródło: NKJP: Internet

3. usta człowieka

Definicja

pot.

ekspresywnie o ustach - osłoniętym wargami otworze, za którym znajduje się jama wraz z zębami i językiem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:

jadaczka, usta

Cytaty

Zamknijcie, chłopcy, ryje, bo muzyki nie słychać!

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Niskie Łąki, 2000

Pytam poważnie i poproszę o coś dobrego do zjedzenia, bo od dwóch dni nic nie miałem w ryju [...].

źródło: NKJP: Internet

4. samolotu

Definicja

ekspresywnie o wydłużonej części jakiegoś przedmiotu lub urządzenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

Cytaty

Tumiłow obrócił się w stronę wzniesionego wysoko nad nimi ryja samolotu.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Stali na wyniosłym mostku [...] i mieli przed sobą imponujący widok na sześćdziesięciometrowy, wznoszący się łagodnie ryj okrętu.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Szeroki ryj silnika otwarty był wielką, ziejącą szramą, na której brzegach błyszczała ostrymi strzępami podarta blacha.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995

Składnia

ryj

CZEGO

Frazeologizmy

ktoś drze mordę
ktoś drze ryja
ktoś rozdarł mordę
ktoś rozdarł ryja
ktoś stulił pysk
ktoś stulił ryj
ktoś zamknął ryj
ktoś stulił ryja
ktoś zamknął ryja
na krzywy ryj
świński ryj

Data ostatniej modyfikacji: 03.10.2018