UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ugrząźć

częściej ugrzęznąć

Chronologizacja

1860, R. Piotrowski, "Pamiętniki z pobytu na Syberyi", Tom III, books.google.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ugrzęzę
 ugrzęziemy
2 os. ugrzęziesz
 ugrzęziecie
3 os. ugrzęzie
 ugrzęzą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ugrzązłem
+(e)m ugrzązł
 ugrzęzłam
+(e)m ugrzęzła
 ugrzęzłom
+(e)m ugrzęzło
 ugrzęźliśmy
+(e)śmy ugrzęźli
 ugrzęzłyśmy
+(e)śmy ugrzęzły
2 os. ugrzązłeś
+(e)ś ugrzązł
 ugrzęzłaś
+(e)ś ugrzęzła
 ugrzęzłoś
+(e)ś ugrzęzło
 ugrzęźliście
+(e)ście ugrzęźli
 ugrzęzłyście
+(e)ście ugrzęzły
3 os. ugrzązł
 ugrzęzła
 ugrzęzło
 ugrzęźli
 ugrzęzły

bezosobnik: ugrzęziono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. ugrząźmy
2 os. ugrząź
 ugrząźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. ugrzązłbym
bym ugrzązł
 ugrzęzłabym
bym ugrzęzła
 ugrzęzłobym
bym ugrzęzło
 ugrzęźlibyśmy
byśmy ugrzęźli
 ugrzęzłybyśmy
byśmy ugrzęzły
2 os. ugrzązłbyś
byś ugrzązł
 ugrzęzłabyś
byś ugrzęzła
 ugrzęzłobyś
byś ugrzęzło
 ugrzęźlibyście
byście ugrzęźli
 ugrzęzłybyście
byście ugrzęzły
3 os. ugrzązłby
by ugrzązł
 ugrzęzłaby
by ugrzęzła
 ugrzęzłoby
by ugrzęzło
 ugrzęźliby
by ugrzęźli
 ugrzęzłyby
by ugrzęzły

bezosobnik: ugrzęziono by

bezokolicznik: ugrząźć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: ugrzązłszy

gerundium: ugrzęzienie

odpowiednik aspektowy: grząźć

Pochodzenie

Od: prastarego, zachowanego w polszczyźnie psł. pierwotnego czasownika *gręsti, *gręzǫ (tu z przedrostkiem u-); por.  grzęznąć 

1. w błocie

Definicja

zagłębiwszy się w jakiejś miękkiej, sypkiej lub lepkiej substancji, stracić zdolność poruszania się

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  utonąć, zakopać się, zapaść się

Połączenia

  • ugrząźć w bagnie, w błocie, w mule, w piachu, w piasku, w śniegu, w zaspie
  • ugrząźć na dobre

Cytaty

Na placu przy stawku nic się nie działo, ciągle wyglądał jak szczere pole. Gdy wydeptana przez koninian gliniana droga podmokła, łatwo było ugrząźć w błocie.

źródło: NKJP: PIT JS AKROJ MG MK: Rozmaitości: Konin, Koło, Słupca, Turek: Gazeta Poznańska, 2001-11-14

Łęczycka straż pożarna musiała wyciągnąć ciężarowy samochód, który ugrzązł w miękkiej ziemi.

źródło: NKJP: (js): Kaliska za wąska, Dziennik Łódzki, 2006-05-27

Większość kierowców musiała wczoraj zrezygnować z jazdy samochodem. Ci, którzy się odważyli, ugrzęźli w zwałach śniegu.

źródło: NKJP: Joanna Lidochowska: Biały koszmar, Dziennik Zachodni, 2002-01-03

W sobotę drogowcy mieli spore problemy z odblokowaniem dróg, bo w wyniku zamieci ugrzęzły w zaspach autobus i samochody osobowe [...].

źródło: NKJP: Potężne zaspy, Dziennik Polski, 2001-12-24

Kleopatra zaniedbała kanał i dlatego straciła resztę floty po przegranej bitwie morskiej pod Akcjum; ocalałe statki chciały uciec na Morze Czerwone, lecz ugrzęzły w mule zalegającym odnogę Nilu.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Składnia

bez ograniczeń + ugrząźć +
w CZYM

2. w korku

Definicja

zatrzymać się gdzieś wskutek różnych przeszkód, nie mogąc posunąć się dalej

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • ugrząźć w korku

Cytaty

Złożony przed trzema laty projekt zmiany przepisów ugrzązł w parlamencie.

źródło: NKJP: Krzysztof M. Kaźmierczak, Danuta Pawlicka: Skarga na lekarzy, Gazeta Poznańska, 2005-01-28

W ogromnych korkach ugrzęźli kierowcy wjeżdżający wczoraj do Tarnowa od strony Dąbrowy Tarnowskiej.

źródło: NKJP: (PACH): Beton na drodze, kierowcy w korkach, Gazeta Krakowska, 2007-08-18

Zalewski, Putrament, Ścibor-Rylski napisali duże powieści, które ugrzęzły w cenzurze.

źródło: NKJP: Anna Kowalska: Dzienniki 1927-1969, 2008

Składnia

bez ograniczeń + ugrząźć +
GDZIE

3. w kompromisach

Definicja

książk. 
pogrążyć się w kłopotliwych sytuacjach, tracąc zdolność działania

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  utonąć
hiperonimy:  pogrążyć się

Cytaty

Podjęta tutaj próba ustalenia wskaźników dla sprawności i gospodarności w kierowaniu domem towarowym jest świadomym uproszczeniem sprawy, ale bez tego ujęcia należałoby przeprowadzić głębokie studium bądź ugrząźć w ogólnikowych określeniach, pozbawionych większej precyzji.

źródło: NKJP: Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy: romans ekonomiczny, 2005

Konferencja Narodowa, która miała odebrać Mobutu władzę i wymyślić kształt nowego państwa, ugrzęzła w proceduralnych sporach, jałowych kłótniach, wielogodzinnych przemówieniach nie na temat [...].

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Władca znad Wielkiej Rzeki, Gazeta Wyborcza, 1996-06-21

Płacimy wysoką cenę za to, że ugrzęźliśmy w pułapce konfliktu, którego końca nie widać.

źródło: NKJP: Laura Mincer: Ocalić dusze. Rozmowa z Dawidem Grossmanem, Midrasz, 24, 1999

Szczęśliwie w tych pierwszych dniach i tygodniach działań na obczyźnie Polacy nie ugrzęźli w obezwładniających swarach.

źródło: NKJP: Eugeniusz Duraczyński: Rząd polski na uchodźstwie 1939-1345: organizacja, personalia, polityka, 1993

W znacznie gorszym położeniu są te kraje, które ugrzęzły w politycznej niemocy, zanim jeszcze zrobiono porządek w gospodarce (Bułgaria, Rumunia, Albania i obszar dawnego ZSRR z wyjątkiem państw bałtyckich).

źródło: NKJP: Janusz Lewandowski: Czy demokracja lubi rynek, Gazeta Wyborcza, 1994-12-10

Składnia

bez ograniczeń + ugrząźć +
w CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 02.06.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN