UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oścień

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	oścień	ościenie
D.	ościenia	ościeni
C.	ościeniowi	ościeniom
B.	oścień	ościenie
N.	ościeniem	ościeniami
Ms.	ościeniu	ościeniach
W.	ościeniu	ościenie

Pochodzenie

psł. *ostьnъ 'kolec, cierń, kij z ostrym końcem: bodziec do poganiania bydła, oścień do łowienia ryb'

Forma prasłowiańska od psł. *ostь 'ość' z przyrostkiem *-ьnъ; pierwotna polska postać ościen, forma oścień wtórna, może przez analogię do rzeczowników typu korzeń, płomień (Bor); zob. ość

1. na ryby

Definicja

ryb.

narzędzie kształtem przypominające małe widły, składające się z trzonka zakończonego kilkoma lub kilkunastoma ostrymi zębami, służące do łowienia ryb

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ość
	hiperonimy:	narzędzie

Cytaty

Polowałem na ryby z ościeniem. To sprytne narzędzie zrobiłem sam i byłem z niego dumny. Oścień miał metalowy szpikulec, dwa „wąsy” z zadziorami po bokach, by zdobycz nie wymknęła się.

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Nie brakowało ryb, które jeszcze do niedawna łowiono jak przed wiekami za pomocą ościenia.

źródło: NKJP: Paweł Siwiec: Wypędzeni z raju, Polityka, 2003-03-15

W pobliżu tarlisk zatrzymywani są kłusownicy, rekwirowane są sieci i ościenie. Akcja objęła całe dorzecze rzeki Łeby oraz jezioro Łebsko.

źródło: NKJP: Zygmunt Lisiecki, Andrzej Adamiak: „Nie” dla kłusowników, Dziennik Bałtycki, 2003-12-01

2. na bydło

Definicja

ostro zakończony, długi kij, służący dawniej do poganiania bydła lub do polowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

kij

Cytaty

Czym był oścień? Był narzędziem używanym do pracy z wołami. Długi na dwa i pół metra, z jednej strony ostro zakończony.

źródło: Internet: respondeo.pl

Grecki oścień to specjalny [...] kij, którym w starożytności poganiacze zwierząt je popędzali.

źródło: Internet: wiadomości.onet.pl

Wraz z ociepleniem następowały drastyczne zmiany w środowisku. Wymarły zwierzęta megafauny. Główną bronią łowiecką stała się broń dystansowa jak ościenie. Znaleziono czaszki z tego okresu noszące ślady trepanacji.

źródło: NKJP: Internet

3. śmierci

Definicja

książk.

coś, co stanowi dla kogoś źródło nagłych negatywnych doznań fizycznych lub psychicznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Cytaty

[...] ta pewność śmierci rodzi nowe pytanie: „W jaki sposób?”. Wydaje mi się, że właśnie w tym pytaniu zawarty jest oścień lęku przed śmiercią.

źródło: NKJP: Jan L. Franczyk: Brama śmierci pytania o sprawy ostateczne, 2007

Przejrzawszy te zapiski, widzę także, że brnę w prymitywną, dziennikarską sprawozdawczość, pośpiech, powierzchowność. A gdzie postrzeganie szczegółu, barwy, zapachu. Zapisy drgnień serca, ościeni bólu, uniesień, małych rozpaczy [...].

źródło: NKJP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek..., 2001

Jedno spojrzenie na jego twarz wystarczyło, by w serce Thomasa wbił się oścień strachu. Nie sposób było przewidzieć, co facet teraz zrobi.

źródło: James Dashner: Więzień labiryntu. Próby ognia, tom II, 2012 (stream.doci.pl)

Składnia

oścień

CZEGO

Frazeologizmy

ktoś wierzga przeciw/przeciwko ościeniowi

Data ostatniej modyfikacji: 13.02.2019