Chronologizacja
1. zabić
Definicja
Noty o użyciu
Użycie w stosunku do ludzi ma charakter potoczny i ekspresywny i nie zawsze oznacza zabicie ostrym narzędziem.
Warianty
- rzadziej przest. zarznąć
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Połączenia
- zarżnąć barana, krowę, kurę, świnię
- zarżnąć coś na mięso
- świeżo zarżnięty
- krew zarżniętego (barana)
Cytaty
|
- Bój się Boga, Pstrążyna, mów. Co on narobił? Matkę zarżnął? Ludzi wypalił? źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Donosy rzeczywistości, 1973 |
|
|
Walizki były już spakowane, jedzenie na podróż przygotowane, sprzedaliśmy krowę, zarżnęliśmy cielęta i świnie, narobiliśmy kiełbasy na podróż. źródło: NKJP: Magdalena Buchalska: U nas też była kiedyś Polska..., 2002-01-04 |
|
|
Dawniej mówiono, że prawdziwe wesele to takie, na które zarznięto tyle baranów, ilu jest gości. źródło: NKJP: G. Czerwińska: O Karaimach, Tygodnik Ciechanowski, 2007-05-12 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zarżnę |
zarżniemy |
|||
| 2 os. |
zarżniesz |
zarżniecie |
|||
| 3 os. |
zarżnie |
zarżną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zarżnąłem +(e)m zarżnął |
zarżnęłam +(e)m zarżnęła |
zarżnęłom +(e)m zarżnęło |
zarżnęliśmy +(e)śmy zarżnęli |
zarżnęłyśmy +(e)śmy zarżnęły |
| 2 os. |
zarżnąłeś +(e)ś zarżnął |
zarżnęłaś +(e)ś zarżnęła |
zarżnęłoś +(e)ś zarżnęło |
zarżnęliście +(e)ście zarżnęli |
zarżnęłyście +(e)ście zarżnęły |
| 3 os. |
zarżnął |
zarżnęła |
zarżnęło |
zarżnęli |
zarżnęły |
bezosobnik: zarżnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zarżnijmy |
|
| 2 os. |
zarżnij |
zarżnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zarżnąłbym bym zarżnął |
zarżnęłabym bym zarżnęła |
zarżnęłobym bym zarżnęło |
zarżnęlibyśmy byśmy zarżnęli |
zarżnęłybyśmy byśmy zarżnęły |
| 2 os. |
zarżnąłbyś byś zarżnął |
zarżnęłabyś byś zarżnęła |
zarżnęłobyś byś zarżnęło |
zarżnęlibyście byście zarżnęli |
zarżnęłybyście byście zarżnęły |
| 3 os. |
zarżnąłby by zarżnął |
zarżnęłaby by zarżnęła |
zarżnęłoby by zarżnęło |
zarżnęliby by zarżnęli |
zarżnęłyby by zarżnęły |
bezosobnik: zarżnięto by
bezokolicznik: zarżnąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zarżnąwszy
gerundium: zarżnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
| D. | zarżnięcia |
zarżnięć |
| C. | zarżnięciu |
zarżnięciom |
| B. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
| N. | zarżnięciem |
zarżnięciami |
| Ms. | zarżnięciu |
zarżnięciach |
| W. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: zarżnięty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | zarżnięty |
zarżnięty |
zarżnięty |
zarżnięte |
zarżnięta |
| D. | zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętej |
| C. | zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętej |
| B. | zarżniętego |
zarżniętego |
zarżnięty |
zarżnięte |
zarżniętą |
| N. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętą |
| Ms. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | zarżnięci |
zarżnięci |
zarżnięte |
zarżnięte |
| D. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
| C. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
| B. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżnięte |
| N. | zarżniętymi |
zarżniętymi |
zarżniętymi |
zarżniętymi |
| Ms. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
Składnia
|
+ | zarżnąć | + |
KOGO/CO
|
2. zniszczyć
Definicja
Warianty
- rzadziej przest. zarznąć
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | zniszczyć |
Połączenia
- zarżnąć budżet, gospodarkę, przemysł; firmę, szpital
- zarżnąć podatkami
Cytaty
|
Może uda się jednak wprowadzić euro wcześniej, aby nie zarżnąć Polaków. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Dla mnie problemem jest to, że dziś tzw. solidarne państwo nie zapewnia [...] młodym możliwości godnego powrotu. Założenia tu firmy, która nie byłaby już na starcie zarżnięta podatkami, kontrolami. źródło: NKJP: Krzysztof Zyzik: Raj jest tam, Nowa Trybuna Opolska, 2006 |
|
|
- Panie Kurawicz, turlaj się pan trochę - rzucił, widząc, że silnik dławi się przy trzydziestu na godzinę, na trzecim biegu. - Zarżnie pan auto. źródło: NKJP: Janusz Płoński: Góralskie tango, 1978 |
|
|
Dopiero geniuszom z Hanoi udało się zarznąć wietnamskie rolnictwo i w latach 80. Wietnam musiał chyba zacząć importować ryż. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zarżnę |
zarżniemy |
|||
| 2 os. |
zarżniesz |
zarżniecie |
|||
| 3 os. |
zarżnie |
zarżną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zarżnąłem +(e)m zarżnął |
zarżnęłam +(e)m zarżnęła |
zarżnęłom +(e)m zarżnęło |
zarżnęliśmy +(e)śmy zarżnęli |
zarżnęłyśmy +(e)śmy zarżnęły |
| 2 os. |
zarżnąłeś +(e)ś zarżnął |
zarżnęłaś +(e)ś zarżnęła |
zarżnęłoś +(e)ś zarżnęło |
zarżnęliście +(e)ście zarżnęli |
zarżnęłyście +(e)ście zarżnęły |
| 3 os. |
zarżnął |
zarżnęła |
zarżnęło |
zarżnęli |
zarżnęły |
bezosobnik: zarżnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zarżnijmy |
|
| 2 os. |
zarżnij |
zarżnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zarżnąłbym bym zarżnął |
zarżnęłabym bym zarżnęła |
zarżnęłobym bym zarżnęło |
zarżnęlibyśmy byśmy zarżnęli |
zarżnęłybyśmy byśmy zarżnęły |
| 2 os. |
zarżnąłbyś byś zarżnął |
zarżnęłabyś byś zarżnęła |
zarżnęłobyś byś zarżnęło |
zarżnęlibyście byście zarżnęli |
zarżnęłybyście byście zarżnęły |
| 3 os. |
zarżnąłby by zarżnął |
zarżnęłaby by zarżnęła |
zarżnęłoby by zarżnęło |
zarżnęliby by zarżnęli |
zarżnęłyby by zarżnęły |
bezosobnik: zarżnięto by
bezokolicznik: zarżnąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zarżnąwszy
gerundium: zarżnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
| D. | zarżnięcia |
zarżnięć |
| C. | zarżnięciu |
zarżnięciom |
| B. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
| N. | zarżnięciem |
zarżnięciami |
| Ms. | zarżnięciu |
zarżnięciach |
| W. | zarżnięcie |
zarżnięcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: zarżnięty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | zarżnięty |
zarżnięty |
zarżnięty |
zarżnięte |
zarżnięta |
| D. | zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętego |
zarżniętej |
| C. | zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętemu |
zarżniętej |
| B. | zarżniętego |
zarżniętego |
zarżnięty |
zarżnięte |
zarżniętą |
| N. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętą |
| Ms. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | zarżnięci |
zarżnięci |
zarżnięte |
zarżnięte |
| D. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
| C. | zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
zarżniętym |
| B. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżnięte |
| N. | zarżniętymi |
zarżniętymi |
zarżniętymi |
zarżniętymi |
| Ms. | zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
zarżniętych |
odpowiednik aspektowy: zarzynać
Składnia
|
|
+ | zarżnąć | + |
KOGO/CO +
(CZYM)
|