UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zachwiać się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zachwieję się	zachwiejemy się
2 os.	zachwiejesz się	zachwiejecie się
3 os.	zachwieje się	zachwieją się

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachwiałem się +(e)m się zachwiał	zachwiałam się +(e)m się zachwiała	zachwiałom się +(e)m się zachwiało	zachwialiśmy się zachwieliśmy się +(e)śmy się zachwiali +(e)śmy się zachwieli	zachwiałyśmy się +(e)śmy się zachwiały
2 os.	zachwiałeś się +(e)ś się zachwiał	zachwiałaś się +(e)ś się zachwiała	zachwiałoś się +(e)ś się zachwiało	zachwialiście się zachwieliście się +(e)ście się zachwiali +(e)ście się zachwieli	zachwiałyście się +(e)ście się zachwiały
3 os.	zachwiał się	zachwiała się	zachwiało się	zachwiali się zachwieli się	zachwiały się

bezosobnik: zachwiano się

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zachwiejmy się
2 os.	zachwiej się	zachwiejcie się

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zachwiałbym się bym się zachwiał	zachwiałabym się bym się zachwiała	zachwiałobym się bym się zachwiało	zachwialibyśmy się zachwielibyśmy się byśmy się zachwiali byśmy się zachwieli	zachwiałybyśmy się byśmy się zachwiały
2 os.	zachwiałbyś się byś się zachwiał	zachwiałabyś się byś się zachwiała	zachwiałobyś się byś się zachwiało	zachwialibyście się zachwielibyście się byście się zachwiali byście się zachwieli	zachwiałybyście się byście się zachwiały
3 os.	zachwiałby się by się zachwiał	zachwiałaby się by się zachwiała	zachwiałoby się by się zachwiało	zachwialiby się zachwieliby się by się zachwiali by się zachwieli	zachwiałyby się by się zachwiały

bezosobnik: zachwiano by się

bezokolicznik: zachwiać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zachwiawszy się

gerundium: zachwianie się

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zachwianie się	zachwiania się
D.	zachwiania się	zachwiań się
C.	zachwianiu się	zachwianiom się
B.	zachwianie się	zachwiania się
N.	zachwianiem się	zachwianiami się
Ms.	zachwianiu się	zachwianiach się
W.	zachwianie się	zachwiania się

odpowiednik aspektowy: chwiać się

Pochodzenie

Zob. chwiać

1. na nogach

Definicja

stracić na krótko równowagę

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

zachwiać się nagle, lekko

Cytaty

	Pierwszy do łodzi ratowniczej wskoczył oficer, zachwiał się, lecz wnet, oparłszy się o burtę, podbiegł do motoru i nerwowymi ruchami zaczął odkręcać linkę starteru. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1962
	Paweł pobladł bardzo i zachwiał się na nogach. Prawie osuwając się na ziemię, wsparł się mocno na ramieniu siostrzeńca Barnaby. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949
	Cios nie wydawał się silny, ale głowa Jerzego odskoczyła do tyłu, on sam zachwiał się, po czym runął plecami na schody i zsunął się w dół. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999
	Rower zachwiał się na asfalcie, chłopakowi jednak udało się utrzymać na siodełku. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

2. głowa

Definicja

przechylić się wielokrotnie w różne strony, tracąc dotychczasową zazwyczaj pionową pozycję

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

poruszyć się

Cytaty

Wiśniewski wstał od stołu, popchnął go równocześnie w stronę Juliusza. Filiżanka zachwiała się na spodku.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Płomienie świec zachwiały się, jakby poruszone falą oddechu.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Uwiedzeni, 2009

Stęknęło łóżeczko, dziecko się obudziło, lekko zachwiał się żyrandol.

źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005

3. rząd

Definicja

stracić na swej sile, pozycji lub intensywności

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

	Poczucie błogiej stabilizacji zachwiało się w wyniku demokratycznych przemian w naszej części Europy. źródło: NKJP: Unia w reformach, Dziennik Polski, 2000-06-24
	Absolutystyczne rządy zachwiały się. źródło: NKJP: Jan Małecki: Płonęły kościoły i pałace, Gazeta Krakowska, 2004-04-02
	To przede wszystkim w XI w. na skutek najazdów szeregu plemion poważnie zachwiały się ekonomiczne podstawy Bizancjum z jego jeszcze bogatymi terenami Azji Mniejszej, częścią Bałkanów z Peloponezem. źródło: NKJP: Gedymin Spychalski: Myśl społeczno-ekonomiczna starożytności i średniowiecza, 2000
	System ochrony zdrowia zachwiał się, gdy w latach 90. Chiny wprowadziły gospodarkę rynkową i odrzuciły zasadę „miski ryżu” dla każdego, która gwarantowała dożywotnie zatrudnienie i inne korzyści, w tym opiekę zdrowotną. źródło: NKJP: Akupunktura już nie wystarcza, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2010-03-16
	Kilka lat później, po I rozbiorze ta wiara Mably'ego wyraźnie się zachwiała, na co nie bez wpływu pozostał jego pobyt w Polsce w roku 1776 i bezpośredni kontakt z politykami polskimi. źródło: NKJP: Marian Henryk Serejski: Europa a rozbiory Polski, 2009

4. w wierze

Definicja

książk.

nabrać wątpliwości określonego rodzaju

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zawahać się

Cytaty

Informatorzy nakładli mu tyle tych wiadomości do uszu, że zachwiał się w zamiarze politycznym.

źródło: NKJP: Jacek Bocheński: Tyberiusz Cezar, 2009

Tamtego dnia niewiele wystarczyło, żebym jako nastolatek, jakim byłem, zachwiał się w wierze i nabrał przekonania, że ludzie, których wpuściłem do domu, byli w „prawdzie”, że tylko oni rozumieli Biblię, której wówczas prawie nie znałem.

źródło: NKJP: Internet

Składnia

zachwiać się

w CZYM

Frazeologizmy

coś zatrzęsło się w posadach
coś zachwiało się w posadach

Data ostatniej modyfikacji: 07.11.2021